Öz
Burdur İli, Bucak İlçesi, Çamlık Beldesi’nin kuzeydoğusunda yer alan Kremna,
Pisidia Bölgesi’nin en önemli kentlerinden biridir. Üç tarafı uçurumlarla çevrili olan
Kent, oldukça korunaklı bir konuma sahip olup, stratejik konumu nedeniyle Augustus
tarafından Roma kolonisi haline getirilmiştir. Kısa süre sonra ise, Pisidia sınırları
içerisinde yer alan diğer dört Roma kolonisine, Via Sebaste üzerinden bağlanmıştır.
Erken dönemlerden itibaren bölgeyi ziyaret eden meraklı seyyahların en fazla ziyaret
ettikleri kentlerden biri haline dönüşen Kremna’da yasal olarak yapılan tek arkeolojik
kazı çalışması, 1970 yılında Prof. J. İnan tarafından, Q yapısı olarak adlandırılan bir
yapı çevresinde gerçekleştirilmiştir. Oldukça kısa süren kazıların ardından, kentteki
epigrafik ve arkeolojik araştırmalar, M. Özsait ve S. Mitchell tarafından sürdürülmüştür.
Çalışmamızda değerlendirilen kabartmalı kâse kalıplarının tamamı, Kremna’dan
ele geçmiş olup, Burdur Müzesi’nde korunmaktadır. Söz konusu kalıplar Kremna’nın
Hellenistik Dönem’de seramik üretim merkezi olduğunu belgelemektedir. Şimdiye
kadar bir kentte ele geçen en büyük Hellenistik kabartmalı kâse kalıbı grubunu oluşturması bakımından oldukça önemlidir. Kalıplar form ve bezeme özelliklerine göre üç
farklı tipe ayrılmıştır.
Tip 1, kalıp yapımı kâselerin en erken üretilen örneklerinden “kozalak biçimli”
kâselerdir. Tip 2 kalıpları, İon kymationu ve makara-boncuk dizisi ile süslenen çerçeve
bezemeleri Ephesos-İonia ve Delos atölyeleriyle benzer özellikler taşımakla birlikte,
aynı kalıpların kalyks ve madalyon bezemeleri, bilinen atölyelerden farklılıklar göstermektedir. Bu tipteki kalıplarının büyük bölümünün dış yüzlerinde APTEMEOYΣ,
X, X K, KPA, X KPA veya KPA X yazıları yer almaktadır. Bunlardan APTEMEOYΣ
yazısının APTEMHΣ isminde ustaya işaret etmektedir. Kısaltma olarak kullanılan KPA
ve türevlerinin, atölye / usta isimlerinin kısaltması olduğu konusu kesin değildir. Tip
3, Kremna kâse ustalarının en geç tarihli kabartmalı kâse formlarını oluşturmaktadır.
Tip 3, Tip 2’ye göre derin gövdeli ve daha büyüktür. Kullanılan bezemeler Tip 2’den
tamamen farklıdır. Bu bezemeler aşırı kullanım nedeniyle oldukça aşınmıştır. Kalıpların
birçoğunda, pişmeden kaynaklı renk dalgalanmaları ve bezemelerde bozulmalar görülmektedir. Tip 3 kalıpları M.Ö. 2. yüzyılın sonçeyreği – M.Ö. 1. yüzyıl ortalalarına
tarihlendirilmiştir. Kremna kalıplarında Ephesos-İonia etkileşimli bazı bezemeler kullanıldığı görülmektedir. Ancak birçok kalıp, uygulamada büyük farklılıklar gösterdiğinden, yeni ve
özgün bir atölyeye işaret etmektedir. M.Ö. 2. yüzyılın ilk yarısından – M.Ö. 1. yüzyılın
ortalarına değin tarihlenen kalıpların benzer bezemeli örneklerinin Sagalassos, Boubon
ve Kibyra gibi güneybatı Anadolu kentlerinde bulunmuş olması, bölgesel karakterli
ürünler olduklarını ortaya koymaktadır.
Anahtar Kelimeler
Pisidia Kremna Hellenistik Megara Kâsesi Kalıp Yapımı Kâse Kâse Kalıbı
Öz
Kremna located in the Province of Burdur, at the District Bucak, northeast of the
county Çamlık is one of the most important cities of Pisidia. The city surrounded by
cliffs from three sides, has a fairly sheltered location. Due to its strategic location, the
city has been turned into a Roman colony by Augustus. Shortly after, it was connected
to other four Roman colonies located within the borders of Pisidia through Via Sebaste.
From the early periods onwards Kremna was one of the most visited cities by travelers
and the single legal excavation was in 1970, lead by Prof. J. İnan around a structure
named as the Q building. Following quire short excavations, epigraphic and archaeological researches were undertaken by M. Özsait and S. Mitchell.
All of the embossed bowl moulds, evaluated in this study are of Kremnean origin
and are exhibited in the Burdur Museum. These patterns are evidences of the fact that
Kremna was the center of ceramic production in the Hellenistic period. These form the
largest group of Hellenistic embossed bowl moulds, found in a city. Moulds are classified into three different types according to their form and decoration.
Within group of type 1, pine cone-shaped bowls, produced widely in all cities as
samples of the earliest bowl moulds are examined. Type 2 moulds have similar characteristics with the Ephesus-Ionia and Delos workshops in frames decorated with Ionic
cymation and pearl-beads. However, the calyx and medallion decoration of the same
mould are different in known workshops. Carved are APTEMEOYΣ, X, X K, KPA, X
KPA or KPA X on the outer faces of almost all of the moulds of this type. Among these
words, APTEMEOYΣ clearly points out a master named APTEMHΣ. However it is not
definite that KPA and its derivatives, used as abbreviation, point out to an abbreviated
name of a master or workshop. Type 3 constitutes the latest dated embossed bowls
of Kremna. Type 3 has a deeper body and a bigger size compared to Type 2 moulds.
Embellishments used are completely different then Type 2. These embellishments are
quite worn because of overuse. Color fluctuations and embellishment distortions can be
seen in many moulds due to firing. Type 3 moulds are dated to the period between the
last quarter of the 2nd century B.C. and the middle of 1st century B.C.
In Kremna some moulds embellishments interacted with Ephesus-Ionia. However,
because many moulds vary widely in practice a new and original workshop is being
suggested. Similar embellished examples of moulds dating from the first half of 2nd
century B.C. until the middle of 1st century B.C. were found in southwest Anatolian cities such as Sagalassos, Boubon and Kibyra imply that they are products with regional
character.
Anahtar Kelimeler
Pisidia Kremna Hellenistic Megarian Bowl Mouldmade Bowl Bowl Mould.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | İngilizce |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Mayıs 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 Sayı: 25 |