Öz
Olba’da 2001 yılından beri sürdürülen kazı ve yüzey araştırmalarında hem bölge,
hem de kent için önemli arkeolojik sonuçlara ulaşılmıştır. Kazılar sonunda kentte
yüzlerce sikke tespit edilmiş, özellikle erken örnekler ayrılarak detaylı çalışmalarına
başlanmıştır. Bunların başında ise 2010 senesinde bulunan gümüş obol ve Makedon
sikkeleri gelmektedir. Olba kazıları sonucunda bulunan MÖ 4. yüzyılın ikinci yarısına tarihlenen sikkeler, Olba akropolisinin ilk kullanımına dair bazı düşünceleri akla
getirmiştir. Bu arkeolojik veriler, bölgede gelişen siyasal tarih bağlamında ve Olba
akropolisinin konumu çerçevesinde düşünülmüş ve yorumlanmıştır. Olba’nın yerleşim tarihinin erken evrelerini açıklamak ve kesin sonuçlara varmak için kuşkusuz
çok daha fazla arkeolojik veriye ihtiyaç duyulmaktadır. Ancak Olba’da bulunan ve bu
makalede tanıtılan MÖ 4. yüzyıla ait sikkeler; Olba kentinin en erken verileri, Olba
bölgesinin de en erken arkeolojik verilerinden biri olması açısından önem taşımakta, bu
sonuçların başta bölgede çalışan uzmanlar olmak üzere bilim dünyasına duyurulması
gereken önemli bilimsel materyaller olduğu düşünülmektedir. Olba’nın erken tarihine
işaret eden söz konusu sikke buluntularıyla ilgili olarak yapılacak değerlendirmede
öncelikle coğrafi ve topografik koşullardan, genel arazi yapısından söz edilmelidir.
Bu bağlamda Doğu Dağlık Kilikia bölgesinde yer alan bir kara yerleşim merkezi olan
Olba’nın akropolisinin denizden 1040 metre yükseklikte olduğunu belirtmek gerekir.
Akropolisin bulunduğu tepenin ovadan yüksekliği yaklaşık 50 metre olup, bu yükselti
doğal bir kale görünümünde olduğu kadar, yine doğal bir korunaklık sağlayan kayalık
yapıya sahiptir. Özellikle akropolisin zirveye yakın yamaçlarında bulunan masif ana
kaya, sur gibi akropolisi çevrelemektedir. Akropolisin bazı kesimleri dik yamaçlı olup,
birçok yönden zirveye ulaşmak neredeyse imkânsızdır. Öte yandan, Olba akropolisi stratejik konumu ile de dikkat çekicidir. Akropolis, hem çevresindeki vadiye ve hinterlandına hem de Olba bölgesini farklı rotalardan kıyı kesimine bağlayan yollara hâkim
bir noktadadır. Kıyı kesimden Olba bölgesinin içlerine giden yolların hemen hemen
hepsi Olba üzerinden Diocaesarea’ya bağlanmaktadır. Kıyı kesimden iki farklı rota
(Keşlitürkmenli ve Şeytanderesi Vadisi rotaları) üzerinden Olba akropolisine ulaşılabilmektedir. Şeytanderesi Vadisi, Olba ile Korykos ve Elaiussa Sebaste’yi birbirine
bağlarken; Keşlitürkmenli yolu ise, ara rotalarla birlikte Olba’yı Narlıkuyu, Korasion
ve Seleucia ad Calycadnum’a bağlamaktadır. Bu bağlantılar, Olba bölgesinin limanları
olan kıyı yerleşim merkezleriyle Olba’nın doğal rotalarla erişiminin olduğunu göstermektedir. Kıyı kesiminden doğrudan Diocaesarea’ya ulaşım kayalık ve sarp olduğundan, bölgenin başkenti, önemli dinsel ve yönetsel merkezi olan Diocaesarea’ya gidişte
Olba’dan geçen rotalar sıklıkla kullanılan bir güzergâh olmalıdır. Keşlitürkmenli-OlbaDiocaesarea hattı Olba bölgesini Claudiapolis-Laranda-Ikonion üzerinden Anadolu’nun
iç bölgelerine de bağlamaktadır. Bu durum, Olba akropolisinin konumunun stratejik
özelliğini açıklamaktadır. Olba’da bulunan Mazaeus dönemine ait sikke ışığında; Olba
akropolisinin bulunduğu stratejik konumun MÖ 4. yüzyılın 3. çeyreğinde Persler;
Makedon sikkeleriyle de MÖ 4. yüzyılın son çeyreğinde Makedonlar tarafından tanındığı, onların kullandığı ana güzergâhlar üzerinde yer aldığı ve belki de burada bir tahkim
edilmiş yerleşimin bulunduğu önerilebilir. Gelecekte Olba akropolisinde yapılacak kazı
çalışmalarından elde edilecek sonuçların bu konuda daha fazla veriler sağlayabileceği
düşünülmektedir.
Öz
Archaeological excavations and field surveys carried out since 2001 at Olba have
led to significant results for both the region and the city itself. As a result of the excavations, hundreds of coins have been discovered and detailed studies of the earliest
of these have begun. Of these finds, the most prominent are the silver obol and the
Macedonian coins found in 2010. The coins that have been dated to the second half of
4th century B.C. shed light on the early history of the Olba acropolis. These are interpreted bearing in mind the developments in political history and the location of the Olba
acropolis. Undoubtedly, one needs much more evidence to explain the earliest stages
of the history of settlement in Olba and to reach definitive conclusions. However, the
coins that this article introduces; which date to the 4th century B.C. - and are the earliest
coin finds of Olba – are significant not only for the city but also for the region as they
are the earliest finds to be recovered so far in the region as well and hence the author’s
belief that they should be introduced to the scientific community, especially the experts
studying the region. In order to evaluate these coin finds that offer information about
the early history of Olba, one first has to consider the geography, the topography of the
region and, the structure of the terrain. In this context, one should first state the fact that
the Olba acropolis, a high land settlement located in the Eastern Rough Cilicia region,
is above 1040 meters above the sea level. The hill upon which the acropolis is located
is approximately 50 meters above the plain. This elevated position appears as a natural
fortress and also provides natural protection with its rough structure. Specifically, the
bedrock that is located near the peak of the acropolis surrounds the acropolis like a
wall. Some parts of the acropolis are steep, making it near impossible to climb to the
top of the acropolis. On the other hand, the Olba acropolis is notable for its strategic
location. The acropolis is situated in a commanding position relative to the surrounding valley and the hinterland as well as the roads that connect the Olba region to the coastal
areas via alternative routes. Nearly all of the roads that lead to the interior of the Olba
region from the coastal area are connected to Diocaesarea via Olba. It is possible to
reach the Olba acropolis through two different routes, one from Keşlitürkmenli and the
other from the Şeytanderesi Valley. The Şeytanderesi Valley connects Olba, Korykos,
and Elaiussa Sebaste to one another, while the Keşlitürkmenli road, via intermediate
routes, connects Olba to Narlıkuyu, Korasion and, Seleucia ad Calycadnum. These
connections show that the Olba region is naturally connected to the coastal settlements
that have ports. As the direct route from the coastal region to Diocaesarea is rough and
steep, the routes that lead via Olba to Diocaesarea, the capital as well as an important
spiritual and administrative center of the region, must have been frequently used. The
Keşlitürkmenli-Olba-Diocaesarea route also connects the Olba region to the Anatolian
interior via Claudiapolis-Laranda-Ikonion. This indicates the strategic importance of the
location of the Olba acropolis. Based on a coin that belongs to the Mazaeus period, and
on the Macedonian coins found at Olba, one can propose that the strategically important
location of the Olba acropolis has been recognized in the third quarter of 4th century
B.C. by the Persians and in the last quarter of 4th century B.C. by the Macedonians
respectively. One can also propose that the acropolis was on the major routes used by
the Persians and Macedonians and that a fortified settlement possibly existed at the
same spot. Future excavations at the Olba acropolis are expected to provide more data
on this subject.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Mayıs 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 Sayı: 25 |