Öz
zmir ili sınırları içerisinde yer alan Nif Dağı’nda (Olympos) 2006 yılından
beri düzenli yapılmakta olan arkeolojik kazılarda Karamattepe adıyla anılan mevkide M.Ö. IV. yüzyıl ve M.Ö. III. yüzyılın ilk yarısı boyunca kullanım gördüğü
anlaşılan nekropol alanında 2006-2010 yılları arasında seksen bir adet sikke ele
geçmiştir. Bunlardan otuz beş sikke İonia, Aiolis, Mysia ve Karia bölgeleri otonom kent, kırk üç sikke ise III. Aleksandros ve III. Philippos dönemi Makedon
darplarıdır. Üç sikke ise kötü kondisyonlarından dolayı teşhis edilememiştir.
Neredeyse tamamı bronz olan Makedon krali darplar toplamın %53’ünü oluştururlar. Makedon krali darpların içinde; ön yüzünde Gorgo başı bezemeli kalkan, arka
yüzünde miğfer ve sol alt köşede kerykeion yer alan III. Philippos (Arrhidaios)
darbı yirmi bronz sikke ise makalenin konusunu oluşturmaktadır. Bu sikkeler
K. Liampi tarafından Miletos’a (?), M.J. Price tarafından ise Kıbrıs Adası’ndaki
Salamis kentine atfedilmişlerdir. Fakat söz konusu sikkelere ne Salamis kentinde
ne de adanın geri kalanında bugüne kadar rastlanmamıştır. Aynı durum, Miletos ve
Didymaion kutsal yol kazıları için de geçerlidir. Buna karşın Sardeis kazılarında
bulunan on altı benzer sikke ve R.H.J. Ashton tarafından da gözlemlenen Sardeis
darpları ile Miletos?/Salamis darpları arasındaki ikonografik bağlantı söz konusu
sikkelerin Karamattepe’ye sadece 75 km uzaklıkta olan Sardeis kentinde basılmış
olabileceklerini düşündürmektedir. Kazısı sürdürülen Karamattepe nekropolü’nde
Makedon krali darplarının yoğun olarak bulunmaları, bölgedeki Makedon askeri
varlığı ile ilişkilidir. Bu bağlamda Karamattepe’nin kuzey batısında, üç yanı sarp
kayalık bir tepe üzerine kurulu olan, yöre halkının “Kız Kalesi” olarak da adlandırdığı Ballıcaoluk’taki Geç Klasik – Erken Hellenistik dönemlere tarihlenen kale,
Karamattepe’deki nekropol alanıyla bağlantılı olarak değerlendirilmelidir. Kale,
Torbalı Ovası’na ve Sardeis’i Ephesos’a bağlayan Karabel Geçidi’ne giden yola
hakim konumdadır ve aynı zamanda Hellenistik Dönem’de Smyrna’ya ulaşan
yolların korunmasında da kullanılmış olmalıdır. Nekropol alanında bulunan ünite
ve yarım ünite değerindeki Makedon bronz sikkelerin paralı askerlere yapılan
ödemelerle ilişkili olduğu düşünülmektedir. Bilindiği üzere askerlere peşin ödenen
erzak karşılığı bedel sitarkhia, siteresion, sitonion ve hizmet sonrası ödenen opsonion şeklinde iki ayrı ödeme yapılmaktadır. Söz konusu bronz sikkeler, aybaşında
askerlerin alışverişlerinde gündelik ihtiyaçlarını karşılamak üzere ödendiği bilinen
sitarkhia’dır
Öz
In the course of the archaeological excavations on Mount Nif (Olympos),
İzmir; conducted regularly from 2006 to 2010, eighty-one coins were discovered
in the necropolis of Karamattepe, which is thought to have been used between
the 4th and early 3rd century B.C. Thirty-five of these coins are autonomous city
coins from Ionia, Aiolis, Mysia and Karia, and forty-three of these coins are the
Macedonian issues from the period of Alexander III and Philip III. Three coins
could not be identified due to their poor condition. The Macedonian royal coins,
nearly all bronze, form 53 % of the total. The focus of this article is on the twenty
bronze coins of Philip III Arrhidaeus, a part of the Macedonian royal coin finds,
with a shield adorned with the Gorgon head on the obverse and a helmet and a
kerykeion on the left corner at the base on the reverse. These coins have been attributed to Miletos(?) by K.Liampi and to the city of Salamis on Cyprus by M.J.Price.
But to date, neither from Salamis nor from the rest of the island have these coins
been encountered. The same is also true for the coin finds from the Sacred Way
excavations at Miletos and Didymaion. However, the iconographic connection
between the sixteen similar coins which were found in the Sardeis excavations, the
issues of Sardeis also analysed by Ashton, and the coinage of Miletos(?)/Salamis
may support the idea that these coins may have been struck in the city of Sardeis,
only 75 km. from Karamattepe. The quantity Macedonian royal coinage finds from
the Karamattepe necropolis is to be related to the presence of Macedonian military
forces in this region. In this context, the Late Classic-Early Hellenistic citadel
of Ballıcaoluk, locally called “Kız Kalesi”, and situated on a steep rocky hill to
the northwest of Karamattepe should be associated with the necropolis area. The
citadel has been strategically located in such a way as to overlook both the Torbalı
Plain and the Karabel Pass, which links Sardeis to Ephesos and, at the same time
it would also have been used to protect the roads leading towards Smyrna during the Hellenistic Period. One unit and half unit bronze Macedonian coins which were
found in the necropolis area must be related to the salaries paid to the mercenaries.
As we know, the mercenaries employed, were paid in two different ways: Sitarchia,
siteresion, sitonion, the payment in money for provisions, and the opsonion, paid
after service has been rendered. These bronze coins are Sitarchia which were paid
at the beginning of the month, to enable the soldiers to meet their daily shopping
needs
Anahtar Kelimeler
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Mayıs 2013 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2013 Sayı: 21 |