TRALLEİS HAMAMI’NDAN DENİZ THİASOS’U TASVİRLİ KABARTMALAR

Yıl 2012, Sayı: 20, 191 - 244, 01.05.2012

Münteha Dinç

Öz

İnceleme konusu olan kabartmaların bazıları, kazı çalışmaları sırasında dolgu
toprak arasından dağınık ve parçalanmış halde, bazıları ise geç dönem yapılarında
kullanılmak üzere, devşirme malzeme olarak kullanım gördüğü haliyle ele geçmiştir. Bu makalede Tralleis’deki Roma İmparatorluk Dönemi Hamamı’nın caldariumunu süsleyen kabartmalı panolara ait kırık parçalar, kendi içinde sınıflandırılıp,
tasnif edilerek panoların genel durumu açıklanmaya çalışılacaktır. Bunun için
panoların tipolojik ve fonksiyonel yapısı göz önünde bulundurulup incelenmesine
öncelik verilmiştir. Tralleis kazılarından bulunan kabartmalı panoların tamamı orta
grenli, mavi damarlı beyaz mermerden yapılmıştır. Bir duvar panosu görünümünde
hazırlanan kabartmalar dikdörtgen biçiminde olup, panoların kenarları profilli bir
çerçeve ile sınırlanmıştır.
Pano parçaları üzerinde, ‘Deniz Thiasos’unu oluşturan figürler yer almaktadır.
Antik Yunan ve Roma sanatında, gerek kabartma heykeltıraşlıkta, gerek küçük
sanat eserleri üzerinde (Gemme, Cameo, Gümüş Kaplar vb. gibi) ve gerekse mozaik taban döşemelerinde tasvir edilen deniz alayı sahnelerinde, Ketos, Hippocampos,
Tritonlar, Deniz Kentaurları, Denizaslanları ve ya kaplanları gibi karışık deniz
yaratıkları tarafından taşınan Nereidler’in, dalgalanan şalları ile yarı çıplak vaziyette betimlendiği görülmektedir. Yapılan incelemeler sonucunda, Tralleis’ten ele
geçen rölyefler üzerinde tasvir edilen Deniz Alayı sahnesinin ikonografik açıdan,
kentte yaşayan halk için, hamam kültürünün çıplaklığını, suyun eğlenceli özelliğini, Antik Dünya yaşamının mitolojik bir anlatımını simgelediği düşünülmektedir

Anahtar Kelimeler

Tralleis, Roma Dönemi, Hamam, Thiasos, Nereid, Pasithoe.

Reliefs of a Marine Thiasos from the Tralleis Bath

Öz

During the excavations, some of the carved panels which constitute the subject
of this study were discovered, broken and scattered around and others were found
as substitute materials reused in later buildings or structures. For this reason, the
broken pieces of these carved panels, which decorated the caldarium room of the
Empire’s Bath, are classified in order to explain the general condition of these panels. The focus has been primarily laid on the typological and functional structures
of these panels. All of the panels found in the excavations lead in Tralleis were
made of white marble with blue patterns. These panels, which look like wall panels
are rectangular in shape and have profiled frames.
Some parts of these panels have figures considering a Marine Thiasos. In
Ancient Greek and Roman art, both in carved sculptures, in small art works
(Gemme, Cameo, Silver Utensils etc.) or in mosaic floors, it is common to see the
marine festival: Ketos, Hippocampus, Tritons, Marine Cantors, Nereid who are
carried by mixed sea creatures like sea-lions or sea-tigers, portrayed half-naked
with their waving scarves. Based on the examination of these themes on the carved
panels found at Tralleis, the scenes of Marine Thiasos iconographically represent the nakedness of bath culture, joy of water and the mythological image of
ancient life.

Anahtar Kelimeler

Tralleis, Roman Period, Bath, Thiasos, Nereid, Pasithoe

Kaynakça

• Alföldi – Rosenbaum 1971
• Alföldi – Rosenbaum, E., The Necropolis of Anemurium, Ankara.
• Bandinelli 1970 Bandinelli, R. B., Rome: The Centre of Power 500 B.C. to 200 A.D.
• P. Green (Trans.) Arts of Mankind series, G. Braziller, New York. Barringer 1991 Barringer, J. M., “Europa and The Nereids: Weeding or Funeral ?” AJA 95, 657-65.
• Barringer 1995 Barringer, J. M., Divine Escorts: Nereids in Archaic and Classical Art, The University of Michigan Pres, 4. Baskı, Ann Arbor.
• Bingöl 1997 Bingöl, O., Malerei und Mosaik der Antike in der Türkei, Mainz. Black – Gren 1998 Black, J. – Gren, A., Gods, Demons, and Symbols of Ancient Mesopotamia An illustrated Dictionary, British Museum Pres, Second Press.
• Boardman 1997 Boardman, J., “Ketos”, LIMC VIII, 1997, 731-36.
• Bonanno 1983 Bonanno, A., “Sculpture”, (A Hand Book of Roman Art, a compherensive survey of all the arts of the Roman World, ed. By Martin Henig), Cornel University Pres.
• Dinç 1998 Dinç, R., “Tralleis 1996”, KST 19-2, 205-236. Dinç – Özkan – Takaoğlu 2000
• Dinç, R. – Özkan, H. – Takaoğlu, T., “Tralleis Kazı Çalışmaları 1997-1998”, Arkeoloji ve Sanat 95, 2-14.
• Dinç 2003 Dinç, R., Tralleis Rehberi/Guide, İstanbul.
• Dinç – Dede 2003 Dinç, R. – Dede, E., “Trallesi (2000) Kazı Raporu”, KST 24-I, 405-418.
• Dinç – Dede 2004 Dinç, R. – Dede, E., “Tralleis Kazısı Sonuç Raporu”, KST 25-1, 339-354.
• Dinç – Şahan 2006 Dinç, R. – Şahan, M., “Tralleis Kazılarından Bulunan Kabartmalı Mermer Duvar Panoları”, Hayat Erkanal’a Armağan: Kültürlerin Yansıması, 249-256, Istanbul
• Friesen 1993 Friesen, J. S., Twice Neockoros, Ephesus, Asia & The Cult of The Flavian Imperial Family, Leiden-New York-Köln.
• Froning 1981 Froning, H., Marmorschmuckreliefs mit griechischen Mythen im 1. Jh.v.chr., Mainz
• Fuchs 1959 Fuchs, W., Die Vorbilder der neuattischen Reliefs, Berlin. Gianolio – Szabados 1992
• Gianolio, N. I. – Szabados A. V., “Nereides”, LIMC VI, 785-824.
• Havelock 1971 Havelock, M. C., Hellenistische Kunst, New York. Kaplan 2009 Kaplan, D., “Ein neuer Kultvorschlag für den Tempel in Elaiussa Sebaste (Kilikien)”, OLBA XVII, 23-32.