Klazomenai HBT Sektörü’nde (Hamdi Balaban Tarlası) Açığa Çıkartılan Üç Kuyuda Ele Geçen M.Ö. 4. Yüzyıl Buluntularının Değerlendirilmesi

Yıl 2012, Sayı: 20, 109 - 164, 01.05.2012

İlkan Hasdağlı

Öz

Su kuyuları ait oldukları yapıların işlevlerinin anlaşılmasında oldukça büyük
bir öneme sahiptirler. Kuyulara ait kullanım ve terk dolgularında ele geçen seramik
buluntular seramik kronolojisi ve tipolojisi açısından da çok önemli verileri açığa
sunmaktadırlar. Klazomenai HBT Alanı’nda açığa çıkartılan üç adet su kuyusu
M.Ö.4. yüzyıla ait çok sayıda seramik buluntu sağlamıştır. Bu seramik buluntuların büyük kısmı kuyuların kullanım işlevi ile bağlantılı olarak su kaplarıdır. Diğer
buluntu gruplarını az sayıdaki siyah firnisli içki kabı ile çeşitli amaçlara yönelik
diğer günlük kaplar oluşturmaktadır. Klazomenai HBT Sektörü’ndeki üç adet
kuyudan ilk ikisi, Kuyu 1 ve Kuyu 2, M.Ö.6. yüzyılda alandaki endüstri tesislerinin kullanıma yönelik olarak açılmış olmalıdır. Her iki kuyu da M.Ö.5. yüzyılın
başlarında Klazomenai Anakarası’nın terki ile birlikte kullanım dışı kalmışlardır.
Kuyu 1 M.Ö.4. yüzyılda bir su kaynağı olarak hizmet vermemiş gibi görünmektedir. Kuyu 2 ise M.Ö.4. yüzyılda temizlenerek tekrar kullanılmış ve aynı yüzyılın
ikinci çeyreği içlerinde de kullanım dışında kalmıştır. M.Ö.4. yüzyılın ikinci çeyreğine tarihlenen ikamet işlevli bir yapının avlusunda yer alan Kuyu 3 ise yüzyılın
ikinci çeyreği içlerinde kullanıma açılmış ve yüzyıl ortasında da su kaynağı olma
işlevini kaybetmiştir. Çalışmanın konusunu oluşturan üç kuyudan ele geçen seramik buluntuların kuyulardaki tabakalar için tarihleme kriteri olmasının yanında
M.Ö.4. yüzyılın ilk yarısına ait seramik kültürünün daha yakından tanınmasına
yardımcı olması umulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Klazomenai, Kuyular, Sürahiler, Siyah Firnisli Seramik, Günlük Seramik, M.Ö.4. Yüzyıl.

THE ASSESSMENT OF THE 4TH CENTURY B.C. FINDS FROM THREE WELLS UNCOVERED AT CLAZOMENAE HBT (HAMDİ BALABAN TARLASI) SECTOR

Öz

The wells have great importance for discovering the functions of buildings to
which they belong. The pottery finds both from use fills and abandonment debris
of wells also reveal very important data for pottery chronology and typology. The
three wells uncovered in the HBT sector at Clazomenae provided a great number
of pottery finds from the 4th century. Most of them are water jugs clearly connected with the function of the wells. The remaining pottery assemblages consist
of a few black glazed drinking cups and some household wares for different
services other than water jugs. The first two of the three wells in the HBT Sector
at Clazomenae, Well 1 and Well 2, probably opened for the service of industrial
installations in the 6th century. Both wells were closed with the abandonment of
the Clazomenian mainland in the beginning of the 5th century. Well 1 does not
seem to have served as a water supply in the 4th century. However, Well 2 was in
use during the first half of the 4th century before closing within the second quarter. Well 3, which was dug in a courtyard of a residential building dated to the
second quarter of the 4th century, went into use in the second quarter and it lost
its function as a water supply around the middle of the century. The pottery from
the three wells under discussion can help us understand the ceramic culture of the
first half of the 4th century; it also serves as the main criterion for dating the fills in
the wells

Anahtar Kelimeler

Clazomenae, Wells, Water Jugs, Black Glazed Pottery, Household Pottery, The 4th Century B.C.

Kaynakça

• Agora XII Sparkes, B. A. – Talcott, L., Black and Plain Pottery, The Athenian Agora Vol: XII, 1970, Princeton.
• Agora XXII Rotroff, S. I., Hellenistic Pottery: Athenian and Imported Moldmade Bowls, The Athenian Agora Vol: XXII, 1982, Princeton.
• Agora XXXIII S.I.Rotroff, Hellenistic Pottery the Plain Wares, The Athenian Agora Vol.XXXIII, 2005, Princeton.
• ARV2 Beazley, J. D., Athenian Red Figure Vase Painters (Second Edition), 1963, Oxford.
• Anderson 1954 Anderson, J. K., “Excavation on the Kofinà-Ridge, Chios”, BSA 49, 128-182.
• Avram 1989 Avram, A., “Wo sind die Amphoren Typ “Solocha I” hergestellt worden?”, Dacia 33, 247-252.
• Bakır et al. 2008 Bakır, G. et al., “2006 Yılı Klazomenai Kazısı”, KST 29/3, 313-332.
• Beazley 1943 Beazley, J.D., “Panathenaica”, AJA 47, 441-465.
• Behr 1988 Behr, D., “Neue Ergebnisse zur pergamenischen Westabhangkeramik”, IstMitt 38, 97-178.
• Berlin 1999 Berlin, A. M., “Studies in Hellenistic Ilion: The Lower City. Stratified Assemblages and Chronology”, Studia Troica 9, 73-157.
• Blondé 1985 Blondé, F., “Un remblai Thasien du IV. Siécle avant notre ère”, BCH 109, 281-344.
• Blondé 1989 Blondé, F., “Les Abords N.E. de l’Agora de Thasos. II. Le Comblement d’un Puits Public a Thasos. 3. La Céramique”, BCH 113, 481-545.
• Muller et al. 1991 Muller, A. – Mulliez, D. - Blondé, F., “Le comblement d’un public à Thasos”, BCH 115, 213-242.
• Boardman 1967 Boardman, J., Excavations in Chios 1952-1955, Greek Emporio, BSA Suppl.6, Oxford. Cambitoglou et al. (eds.) 2001
• Cambitoglou, A. et al. (ed.), The Excavations of 1975, 1976 and 1978, Athens.
• Carlson 2003 Carlson, D.N., “The Classical Shipwreck at Tektaş Burnu”, AJA 107, 581-600.
• Carlson 2004 Carlson, D.N., Cargo in Context: The Morphology, Stamping and Origins of the Amphoras from a Fifth Century B.C. Ionian Shipwreck (Ph.D. diss. The University of Texas at Austin).
• Cerdá 1987 Cerdá, D., “Las anforas de la nave de el Sec”, in A. Arribas, M. G. Trias, D. Cerda, J. De la Hoz, El Barco de El Sec (Calvia, Mallorca): Estudio de los materiales, Mallorca, 401-499.
• Čistov – Domżalski 2002 Čistov, D. E. – Domżalski, K. “Nymphaion – Results of Excavations at Sector N (1994-1998)”, Archeologia LII 2001, Warsaw.
• Clairmont 1959 Clairmont, C., “Greek Pottery from the Near East, II, Black Vases”, Berytus XII, 1-34.
• Clinkenbeard 1982 Clinkenbeard, B. G., “Lesbian Wine and Storage Amphoras: A Progress Report on Identification”, Hesperia 51, 248-268.
• Clinkenbeard 1986 Clinkenbeard, B. G., “Lesbian and Thasian Wine Amphoras: Questions Concerning Collaboration”, BCH Suppl. XIII, 353-362.
• ClRh VIII Laurenzi, L., Clara Rhodos VIII, “Nekropoli Ialise (Scavi dell’anno 1934)” 7-208, 1936, Rhodes.
• Coldstream 1999 Coldstream, J.N., “Knossos 1951-1961: Classical and Hellenistic Pottery from the Town”, BSA 94, 321-351.
• Cook 1965 Cook, J. M., “Old Smyrna: Fourth-Century Black Glaze”, BSA 60, 143-153.
• Corbett 1949 Corbett, P. E., “Attic Pottery of the Later Fifth Century from the Athenian Agora”, Hesperia 18, 298-351.
• Corbett 1951 Corbett, P. E., “Robinson Excav. at Olynthos XIII”, Gnomon 23, 61-64.
• Corbett 1955 Corbett, P. E., “Palmette Stamps from an Attic Black Glaze Workshop”, Hesperia 24, 172-186.
• Doğer 1982 Doğer, E., Klazomenai Kazısındaki Ticari Amphora Buluntuları (unpublished M.A.Thesis, Ege University).
• Doğer 1986 Doğer, E., “Premieres remarques sur les amphores de Clazomenes”, BCH Suppl. XIII, 461-471.
• Doğer 1988 Doğer, E., Klazomenai Kazısındaki Arkaik Dönem Ticari Amphoraları (Ph.D. diss. Ege University).
• Doğer 1990 Doğer, E., Antik Çağda Amphoralar, İzmir.
• Doğer 1991 Doğer, E., “Klazomenai’de Antik Kaynaklara Dayalı Tarımsal İhraç Ürünleri ve Ticari Amphora Üretimleri Üzerine Gözlemler”, TTK X, 701-710.
• Empereur – Picon 1986 Empereur, J.Y. – Picon, M., “A la recherche des fours d’amphores”, BCH Suppl. XIII, 103-126.
• Eisemann 1973 Eiseman, C. J., “Amphoras from the Porticello Shipwreck (Calabria)”, IJNA 2/1, 13-23.
• Eiseman – Ridgway 1987 Eiseman, C. J. – Ridgway, B.S., The Porticello Shipwreck: A Mediterranean Merchant Vessel of 415-385 B.C., Texas.
• Eretria IX Gex, K., Rotfigurige und weissgrundige Keramik, Eretria Ausgrabungen und Forschungen IX, Lausanne, 1993.
• Ersoy 1993 Ersoy, Y. E., Clazomenae: The Archaic Settlement (Ph.D. diss. Bryn Mawr College)
• Ersoy 2004 Ersoy, Y. E., “Klazomenai; 900-500 BC. History and Settlement Evidence”, in Moustaka, et al. (eds.) 2004, 43-76.
• Ersoy 2007 Ersoy, Y. E., “Notes on History and Archaeology of Early Clazomenae”, in J. Cobet, V. von Graeve, W-D.Niemeier, K.Zimmermann, Frühes Ionien. Eine bestandaufnahme, Panionion-Symposion Güzelçamlı 26. September-1.Oktober 1999, Mainz, 149-178.
• Ersoy et.al. 2010 Ersoy, Y. E. et al., “2008 Yılı Klazomenai Kazısı”, KST 31/1, 185-204.
• Grace 1971 Grace, V.R., “Samian Amphoras”, Hesperia 40, 52-95.
• Güngör 2004 Güngör, Ü., “The History of Klazomenai in the Fifth Century and the Settlement on the Island”, in Moustaka et. al. (eds.) 2004, 121-131.
• Gürsoy 1987 Gürsoy, E., Bayraklı’nın 4. Yüzyıl Siyah Firnisli Keramiği (unpublished M.A.Thesis, Ege University).
• Jones et al. 1973 Jones, J. E. – Graham, A. J. – Sackett, H., “An Attic Country House below the Cave of Pan at Vari,” BSA 68, 355-452.
• Ivanov 1963 Ivanov, T., Razkoptika Nekropola na Apollonija prez 1947-49.
• Hadjidaki 1996 Hadjidaki, E., “Underwater Excavations of a Late Fifth Century Merchant Ship at Alonnesos, Greece: The 1991-1993 Seasons”, BCH 120, 561-593.
• Histria IV Alexandrescu, P., Histria IV, La Céramique d’époque Archaique et Classique (VIIe – IVe s.), 1978, Bucharest.
• Histria II Condurachi, E., ed., Histria II, 1966, Bucharest.
• Hürmüzlü 2004 Hürmüzlü, B., “Burial Grounds at Klazomenai: Geometric through Hellenistic Periods”, in Moustaka, et al. (eds.) 2004, 77-95.
• Kerameikos XIV Kovacsovics, W.K., Die Eckterrasse an der Graberstrasse des Kerameikos, Kerameikos, Ergebnisse der Ausgrabungen, Band XIV, 1990, Berlin and New York.
• Kerameikos XVII Knigge, U., Der Bau Z, Kerameikos, Ergebnisse der Ausgrabungen, Band XVII, 2005, Münih.
• Koparal – İplikçi 2004 Koparal, E. – İplikçi, E., “Archaic Olive Oil Extraction Plant in Klazomenai”, in Moustaka, et al. (eds.) 2004, 221-234.
• Knigge 1966 Knigge, U., “ Eridanos-Nekropole II. Gräber hS 205-230”, AM 81, 112-134.
• Knipowitsch 1929 Knipowitsch, T., Materialen zur Römischen–Germanischen Keramik IV., Frankfurt.
• Larisa III Boehlau, J. – Schefold, K., Larisa am Hermos Die Ergebnisse der Ausgrabungen 1902-1954, Band I: Die Bauten, 1940, Berlin.
• Lawall 1995 Lawall, M. L., Transport Amphoras and Trademarks: Imports to Athens and Economic Diversity in the Fifth Century B.C. (Ph.D. diss. The University of Michigan).