LEVANT-İÇ ANADOLU ARASINDAKİ PREHİSTORİK BAĞLANTILARDA AMİK-MARAŞ ÇÖKÜNTÜ ALANININ ÖNEMİ (Yeni Buluntular Işığında Amik-Maraş Çöküntü Alanının Levant-İç Anadolu Arasındaki Prehistorik Bağlantılara Katkıları)

Yıl 2008, Sayı: 16, 1 - 22, 01.05.2008

Cevdet Merih Erek

Öz

Bu makalede Anadolu ile Levant Koridoru arasındaki prehistorik dönem ilişkileri yeni bulgular ışığında değerlendirilmiştir. Levant Koridorunun kuzey ucunda saptanan bulgularla, insanın kültürel yayılım perspektifi ortaya konulmuştur. Bu perspektif içinde Kahramanmaraş ili Paleolitik araştırmalarının sonuçları önem taşımaktadır. Özellikle Direkli, Orta ve Yağlak mağaraları buluntuları LevantAmik-Maraş çizgisindeki endüstriyel ve kültürel etkileşimleri yansıtmaktadır. Epi-Paleolitik ve Üst Paleolitik buluntuların fark edilebilir oranda olması Levant Koridorunun kuzey ucunu Kahramanmaraş’a dayamaya olanak vermiştir. Hatay’da Amik Ovası ve Samandağ-Üçağızlı Mağarası buluntuları Levant’tan Anadolu’ya Gaziantep-Adıyaman Çöküntü Alanı ve/veya İslahiye-Maraş Havzası yoluyla Paleolitik kültürlerin geçişini göstermektedir. Hatay ve Kahramanmaraş’ın ekolojik bir niş olması da Prehistorik kültürlerin bu alanlarda gelişmesine olanak vermiştir. Nasıl ki Dicle ve Fırat Havzası çok sayıda arkeolojik yerleşim yerinin bulunmasına olanak verecek yapıda ve ekolojik niteliklere sahipse, söz konusu bölgeler de prehistorik arkeoloji açısından son derece önem taşımaktadır

Anahtar Kelimeler

Direkli Mağara, Orta Mağara, Maraş Havzası, EpiPaleolitik, Üst Paleolitik, Orta Paleolitik.

The Prehistoric Connections between Levant-Central Anatolia by the Light of new Findings on Amuq-Maraş Depression

Öz

The relations of prehistoric times between Levant Corridor and Anatolia have
been realized to light of new inventions in this article. The perspective of cultural
distribution of man has been realized with proved findings in north end of Levant
where Kahramanmaraş is. In this perspective, the results of Paleolithic investigations
of Kahramanmaraş have important. Especially, evidences of Direkli, Orta and Yağlak
caves are reflected to industrial and cultural interactions on Levant-Amuq-Maraş
line. Because of noticeable ratio of inventions belonging to Epi-Paleolithic and Upper
Paleolithic Periods had been facilitated to support Kahramanmaraş on the north end
of Levant. The Paleolithic findings of Amuq Plain and Üçağızlı Cave-Samandağ in
Hatay are shown that it’s transferred Paleolithic cultures from Levant to Anatolia by
a ways of Gaziantep and Adıyaman subsidence area and/or İslahiye-Maraş Basin. It is
also being ecological niche of Hatay and Kahramanmaraş had facilitated to development of prehistoric cultures in that era. However, structures of Dicle and Fırat Basins
have great deals of prehistoric settlements are facilitated to find, it is also extremely
important for prehistoric archaeology in above mentioned area.

Anahtar Kelimeler

Direkli Cave, Orta Cave, Yağlak Cave, Maraş Basin, EpiPaleolithic, Upper Paleolithic, Middle Paleolithic.

Kaynakça

• Balkan-Atlı – Slimak – Khun – Açıkgöz 2007
• Balkan-Atlı, N. – L. Slimak – S. Khun – F. Açıkgöz, “KömürcüKaletepe Paleolitik Dönem Kazıları, 2005”, 28. Kazı Sonuıçları Toplantısı, 2. Cilt, Ankara, 125-140.
• Bar-Yosef 1998 Bar-Yosef, O., “Öküzini-Comparisons With The Levant”, Préhistoire d’Anatolie, Gènese de Deux Mondes, ERAUL 85, Liège, 501-507.
• Carter 1995 Carter, E., “Report on The Kahramanmaraş Archaeological Survey Project From 24.09.1993 to 11.11.1993”, XII. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 30 Mayıs-3 Haziran 1994, Ankara, 331-341.
• Carter 1996 Carter, E., “The Kahramanmaraş Archaeological Survey Project: A Preliminary Report on The 1994 Season”, XIII. Araştırma Sonuçları Toplantısı, I. Cilt, 29 Mayıs-2 Haziran, Ankara, 289-305.
• Carter – Eissenstat – Hill – Swartz 1999 Carter, E. – Ç. Eissenstat – C. Hill – L. Swartz, “The Kahramanmaraş Archaeological Project Survey 1997”, XVI. Araştırma Sonuçları Toplantısı, II. Cilt, 25-29 Mayıs, Tarsus, 569-576.
• Deroche 1988 Deroche, A. M., “1986 Yılı Gaziantep Yöresi Paleolitik Araştırmaları”, V. Araştıma Sonuçları Toplantısı, Cilt II, Ankara, 275-295.
• Garrard 1997 Garrard, A., “Survey of Paleolithic and Aceramic Neolithic Sites in Sakçagözü Region (Gaziantep):1995 Field Season”, XIV. Araştırma Sonuçları Toplantısı, I.Cilt, 27-31 Mayıs, 314-323, Ankara.
• Kansu 1945 Kansu, Ş.A., “Hatay’da (Antakya) Bulunan Üst Aşöleen (Micoque) ve Niğde-Nevşehir çevrelerinde Toplanan Levalloisien Aletler Hakkında Bir Not.- A Note on Implements of Upper Acheulian (Micoquian) Type From Hatay and Artifactsof Levalloisan Type From The Niğde Region”, Belleten, Cilt IX, No:34, 293-298, Lev.LVIII-LXI.
• Korkmaz 2001 Korkmaz, H., Kahramanmaraş Havzası’nın Jeomorfolojisi
• Kahramanmaraş İl Kültür Müdürlüğü Yayınları, No:3, 77-95, Kahramanmaraş.
• Kökten 1963 Kökten, İ.K., “Die Stellung Von Karain Innerhalb Der turkischen Vorgeschichte”, Anatolia VII, 59-86.
• Kökten 1961 Kökten, İ.K., “Maraş ve Antalya Vilayetinde Süreli Dip Tarih Araştırmaları Hakkında Kısa Bir Rapor”, Türk Arkeoloji Dergisi, Sayı: 11/1, Ankara, 40-44, Lev. XXXIV-XXXVII.
• Kökten 1960 Kökten, İ.K., “Anadolu Maraş Vilayetinde Tarihten Dip Tarihe Gidiş”, Türk Arkeoloji Dergisi, Sayı X-1, Ankara, 42-52. Lev. XXXIX-XLVI.
• Khun 2004 Khun, S., “From Initial Upper Paleolithic to Ahmarian at Üçağızlı Cave, Turkey”, Anthropologie XLII/3, 275-288.
• Khun 2003 Khun, S., “In What Sense is The Levantine Initial Upper Paleolithic A “Transitional” Industry”, The Chronology of The Aurignacian and of The Transitional Technocomplexes, Dating, Stratigraphies, Cultural Implications, 61-69
• Lewin 1998 Lewin, R., Modern İnsanın Kökeni, Tübitak Popüler Bilim Kitapları 62, Ankara. National Geographic Türkiye 2002 “Ek: Ortadoğu Haritası”, Ekim Sayısı, Doğuş İletişim, İstanbul.
• Perlman – Yellin 1980
• Perlman, I. – Yellin, J., “The Provenience of Obsidian From Neolithic Sites in Israel”, Israel Exploration Journal, Volume: 30, Numbers 1-2, Jerusalem, 83-88.
• Rosenberg 1992 Rosenberg, M., “The Batman River Archaeological Reconnaissance Survey, 1990”, IX Araştırma Sonuçları Toplantısı, 27-31 Mayıs 1991, Çanakkale, 447-460.
• Shea – Bar-Yosef 1999 Shea, J.J. – Bar-Yosef, O., “The New Excavations from Lithic Assemblage: A Preliminar Report”, Journal of The Israel Prehistoric Society 28 (1999), Israel, 5-20.
• Stekelis 1966 Stekelis, M., Archaeological Excavations at “Ubeidiya” 1960-1963, The Israel Academy of Science and Humanities, Jerusalem. Şenyürek 1961 Şenyürek, M., “Altındere’nin Üst Achölyeen Endüstrisi”, Belleten, Vol.XXV. No:98, 149-161
• Taşkıran – Kartal 2003 Taşkıran, H. – M. Kartal, “2001 Yılı Ilısu Baraj Gölü Alanı Paleolitik Çağ Yüzey Araştırması”, 20. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 2. Cilt, 27-31 Mayıs 2002, Ankara, 191-202.
• Taşkıran – Kartal 2004 Taşkıran, H. – M. Kartal, “Ilısu Baraj Gölü Alanı Paleolitik Çağ Yüzey Araştırmaları”, 21. Kazı Sonuçları Toplantısı”, 2. Cilt, 26-31 Mayıs 2003, Ankara, 295-304.
• Yalçınkaya 1984 Yalçınkaya, I., “Samsat-Şehremuz Tepesi Çevresi Paleolitik Çağ Yüzey Araştırmaları”, I. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 23-26 Mayıs, İstanbul, 13-20; 201-209.
• Yalçınkaya – Kösem – Atıcı – Özçelik – Erek – Kartal 2000
• Yalçınkaya, I. – M.B. Kösem – A.L. Atıcı – K. Özçelik – C.M. Erek – M. Kartal, “1998 Yılı Yüzey Araştırmaları ve Hatay Paleolitiği”, 17. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 2.Cilt, 24-28 Mayıs, Ankara, 163-174.