ARIMINUM ve SELEUCIA AD CALYCADNUM KONSİLLERİ 359 İKİZ KONSİLLER YILI

Yıl 2007, Sayı: 15, 103 - 144, 01.05.2007

Murat Özyıldırım

Öz

Yaklaşık İS VI. yüzyıla kadar süren Erken Hıristiyanlık Dönemi, din adamlarının Hıristiyanlığın temel konularını biçimlendirmek ve herkesin anlayabileceği ölçütte genel kurallar oluşturmakla ilgili çabalarına sahne olmuştur. Özellikle Hz. İsa’nın Hıristiyanlıktaki yerinin belirlenmesi başta olmak üzere, birçok dinsel sorunun tartışılması ve bir karara bağlanması amacıyla çeşitli konsiller toplanmış ve bu yeni dini benimseyenlerin ortak duygulanımlarına hitap edecek ilkeler oluşturulmaya çalışılmıştır. Bu konsillerden biri, 359 yılında Seleucia ad Calycadnum’da (Silifke) toplanmış ve bu kentin erken Hıristiyanlık tarihinin genel özelliklerinin belirlenmesiyle ilgili yapılacak herhangi bir araştırmada ön plana çıkmasında etkin olmuştur.Makaleye konu alınan 359 yılı Seleucia ad Calycadnum Konsil’i, bu konsilde yaşanan gelişmeler ve alınan kararlar, Kilise Tarihi açısından önemli olduğu kadar, Anadolu’nun dinsel, siyasal ve kültürel tarihi için de değerli bir belge niteliği taşımaktadır. Bu nedenle, kentte yapılan Konsil toplantısının genel özelliklerinin yanı sıra yine Hıristiyanlık açısından önemli veriler olarak değerlendirilen Seleucia ad Calycadnum ve çevresindeki arkeolojik kalıntıların da incelenmesi gerekir. Böyle bir incelemede özellikle şu sorulara yanıt aranmalıdır: Seleucia ad Calycadnum’un Hıristiyanlığın tarihsel gelişimi açısından önemi nedir? Azize Thecla kent için neden önemlidir? İmparatorların Ariusçuluk karşısında davranış ve düşünceleri nasıldır? Kent, 359 yılına kadar toplanan hangi konsillere temsilci gönderir ve bu temsilciler kimlerdir ve hangi dinsel görüşlerin yanında yer alırlar? 359 yılında toplanan konsilde hangi görüşler temsil edilir? Seleucia ad Calycadnum Konsili’nin, Ariusçuluk ve Roma İmparatorluğu açısından önemi nedir? Seleucia ad Calycadnum Konsili, sonuçları açısından nasıl bir önem taşır?Bu yöntemle hareket edildiğinde makale üç bölüm halinde hazırlanmıştır: Birinci bölümü oluşturan “359 Yılına Kadar Kristoloji Tartışmaları” genel olarak Kristoloji tartışmalarının Roma İmparatorluğu içindeki durumunu irdeler. Seleucia ad Calycadnum kentinin Hıristiyanlık açısından önemini vurgulayan bilgilere yer verir. Bu bölüm, Hıristiyanlık açısından büyük önem taşıyan bir konsil toplantısı için neden Seleucia ad Calycadnum’un seçildiğinin anlaşılmasına yardımcı olur. Bunun yanında, yine bu bölümde Hıristiyanlığın gelişimine ve dinbilimsel yayılımına etkide bulunan Azize Thecla’nın Seleucia ad Calycadnum açısından önemi vurgulanmıştır.İkinci Bölüm “Ariminum Konsili” başlığını taşır. Ariminum’daki (Rimini) konsilin toplanma nedenleri incelenmektedir. Bu nedenle öncelikle Hıristiyanlık tarihinde ilk evrensel konsil olma özelliği taşıyan Nicaea Konsili’nin toplanmasına neden olan ve bu tarihten başlayarak Hıristiyanlık tarihinde bitmez tükenmez bir tartışmayı (Hz. İsa, Tanrı’nın oğlu mu, yoksa bir insanoğlu mu?) yaratan Rahip Arius’un dinsel öğretilerine yer verilmiştir. Ayrıca bu bölümde, Arius’un öğretileriyle gelişen Ariusçuluğun Hıristiyanlık ve Roma İmparatorluğu üzerindeki etkisi açımlanmaya çalışılmış ve Seleucia ad Calycadnum piskoposlarının Ariusçulukla ilgili konsillere katılımları, bu konsillerdeki konumları irdelenmeye çalışılmıştır.Üçüncü Bölüm “Seleucia ad Calycadnum Konsili” başlığını taşır. Bu bölümde 359 yılında, Doğulu ve Batılı piskoposların aynı sorun üzerine ayrı kentlerde toplandıkları ve önemli kararlara imza attıkları Seleucia ad Calycadnum Konsil’leri irdelenmiştir. Ariminum ve Seleucia ad Calycadnum Konsili’ni, Yunanca ve Latince yazılı kaynaklardaki belgelerden yararlanarak incelemeye çalıştığımız bu bölümde, özellikle Seleucia ad Calycadnum Konsil’inin toplanma nedeni, oturumlarda yaşanan sıradışı gerginlikler, toplantı sonunda alınan karar ve bu kararın dinsel ve siyasal etkisi üzerinde durulmuştur.Sonuç bölümünde konuyla ilgili genel bir değerlendirmenin yanı sıra varılan bulgular da ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalışmanın temelinde Kilise Tarihine ilişkin Yunanca ve Latince kaynaklara başvurulmuş, bu çerçevede Hıristiyanlıkla ilgili yapılacak araştırmalarda birincil derecede önemli olan Patrologia Latina’dan alıntılar yapılmıştır. Özellikle Theodoretus, Athanasius, Sozomenus, Socrates Scholasticus gibi Kilise Tarihçilerinin Seleucia ad Calycadnum Konsili ve genel olarak Ariusçuluk üzerine yazdıkları yapıtlar kaynak alınmıştır. Çalışmanın tümünde bazı terimlerin, kişilerin ya da coğrafi adlarının –başka türlü belirtilmedikçeLatince yazımına özen gösterilmiştir

Anahtar Kelimeler

Kilise, konsil, Seleucia, Silifke, Cilicia, Kilikia, Arius, İsa, Hıristiyan, Ariminum, Seleukeia.

Kaynakça

• Erken Hıristiyanlık Kaynakları Athanasius S., P., N., Athanasii, Opera Omnia Quae Exstant, Accurante et Recognoscente J. – P. Migne, Bibliothecae Cleri Universae, tomus secundus, Excudebatur et Venit Apud J. – P. Migne Editorem,1857.
• Appendix ad opera S. Leonis Magni (Patrologia latina, vol. 84. J. P. Migne, ed. Parisiis: excudebat Migne, 1846).
• Cassiodorus – Epiphanius Cassiodori – Epiphanii, Historia Ecclesiastica Tripartita, Historiae Ecclesiasticae Ex Socrate Sozomeno Et Theodoreto In Vnum Collectae Et Nuper De Graeco In Latinum Translatae Libri Numero Duodecim (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum Vol. LXXI), Editionem Cravit Rudolphus Hanslik, Vindobonae, Sozomeni Ecclesiastica Historia, edidit Robertus Hussey, S. T. B., Nuper Historiae Ecclesiasticae Proffesor Regius, Tomus I, Oxonii: E Typhographeo Academico, 1860.
• Theodoreti Episcopi Cyri, Ecclesiasticae Historiae Libri Quinque Cum Interpretatione Latina et Annotationibus Henrici Valesii, Recensuit Thomas Gaisford S. T. P. Aedis Christi Decanus Linguae Graecae Professor Regius, Oxonii: E Typhographeo Academico 1854. Çağdaş Kaynaklar Çelik 1996 Durak 2005
• Byzantini (TIB) Kilikien und Isaurien Band 5, Viyana. Kaçar 1999
• Kaçar, T., “A Study Of The Early Church Councils. From The Apostolic Council Of Jerusalem AD. 52 To The Second Ecumenical Council AD. 381”, A thesis presented to the Department of Classics and Ancient History of Universty of Wales, Swansea to qualify a PhD degree. October 1999, (Unpublished).
• Kristoloji Tartışmaları”, Olba S. XI, Mersin Üniversitesi Kilikia Arkeolojisini Araştırma Merkezi Yayınları, Mersin, s. 199 – 219. Özyıldırım 2005 (b) Özyıldırım, M., “Erken Hıristiyanlık Dönemi Dinsel Tartışmaları ve Mersin Sınırları İçindeki Piskoposluk Merkezleri”, Tarih İçinde
• Mersin Kolokyumu II, T. C. Mersin Üniversitesi Yayınları No: 14, Mersin, s. 57 – 66. Rubenstein, L., R., İsa Nasıl Tanrı Oldu (Çev. C. Demirkan), Gelenek Yay. İstanbul. Şer, A., Siirt Vakayinamesi (Çev. C. Kabadayı), Yaba Yayınları, İstanbul. Wright, F., D., “Konseyler ve İnanç Bildirgeleri”, (Çev. S. Sel – L. Kıvran), Hıristiyanlık Tarihi, Us Yayıncılık, İstanbul. Elektronik kaynaklar: Aurelius Augustinus http://la.wikisource.org/wiki/De_trinitate/C_liber_VI Hieronymus Maraval 2003 http://khazarzar.skeptik.net/books/hieronym/viris_l.htm
• Maraval, P., “The Earliest Phase of Christian Pilgrimage in the Near East (before the 7th century)”, Dumbarton Oaks Papers Library and Collection, No: 56 Washington D. C., http:// www.doaks.org/etexts. html. Wace, H., A Dictionary of Christian Biography and Literature to the End of the Sixth Century A. D., with an Account of the principal Sects. and Heresies. http://en.wikipedia.org/wiki/Acacius_of_Caesarea. The Catholic Encyclopedia 1912: Arbez, “Antioch”. http://www.newadvent.org/cathen/01570a.htm
• The Catholic Encyclopedia 1912: Benigni, “Council of Rimini”. http://www.newadvent.org/cathen/13057b.htm
• The Catholic Encyclopedia 1912: Bridge, “Homoousion”. http://www.newadvent.org/cathen/13157c.htm
• The Catholic Encyclopedia 1912: Clifford, “Acacians”. http://www.newadvent.org/cathen/01079b.htm
• The Catholic Encyclopedia 1912: Clifford, “Acacius”. http://www.newadvent.org/cathen/01081a.htm