KARAMAN MÜZESİ’NDEN BİR GRUP SİYAH FİGÜRLÜ LEKYTHOS

Yıl 2011, Sayı: 19, 75 - 106, 01.05.2011

Ertekin M. Doksanaltı

Öz

Karaman Arkeoloji Müzesi, Klasik Eserler Koleksiyonunda altı adet siyah
figürlü, omuzlu lekythos bulunmaktadır.
Bu çalışmanın ana konusu Karaman Arkeoloji Müzesi, siyah figürlü omuzlu
lekythoslarının form ve stilistik özelliklerine göre tarihlendirilmesi ve lekythosların
atölye, ressam ya da ressamın bağlı olduğu sanat çevresinin belirlenmesidir. İkinci
derecedeki diğer hedef ise bu lekythosların olası çıkış yerlerinin veya merkezlerinin belirlenmesidir. Ne yazık ki tümü de satın alma yoluyla koleksiyona kazandırıldığı için Müze kayıtları, bu lekythosların çıkış yerleri ve merkezleri ile ilgili kesin
yargıya varmamıza çok yardımcı olamamaktadır. Bununla birlikte bu konuda, son
yıllardaki bilimsel kazılarda açığa çıkan buluntular ve yakın çevre Müze koleksiyonları ışığında sadece olasılıklar değerlendirilecektir.
Lekythoslar, Geç Klasik Dönemde yerlerini aynı fonksiyona sahip olan
Unguentariumlara bırakıncaya dek Grek Dünyasında kozmetik ve merhem kabı
olarak kullanılan popüler bir formdur. Aynı zamanda önemli bir mezar hediyesi
olan lekythoslar, özellikle Arkaik ve Klasik Dönemlerde Attika’da büyük miktarlarda üretilmiştir.
‘Siyah Figür Tekniği’, M.Ö. 6. yüzyılın son dörtlüğünde yerini teknik açıdan
daha kullanışlı olan ‘Kırmızı Figür Tekniğine’ bırakmıştır. Ancak M.Ö. 5. yüzyılın
ortalarına dek, Edinburgh Ressamı, Haimon Ressamı, Beldam Ressamı gibi ustalar
ve atölyelerinde ‘Siyah Figür Tekniğinde’ bezenmiş lekythoslar, popülerliğini bir
müddet daha korumaya devam etmiştir.
Karaman Müzesinde sergilenen Siyah Figür tekniğinde bezenmiş lekythosların
tümü M.Ö. 6. yüzyılın ikinci dörtlüğünde görülmeye başlanan ‘omuzlu lekythos’
(Shoulder Lekythos-standart type) formundadır. Karaman Lekythosları, boyutları
ile Type II, secondary shape grubunda değerlendirilmektedirler. Stil özellikleri genel anlamda kalitesiz olup, ikinci derecedeki ve dikkatsiz bezenmeleri ile
de dikkati çekmektedir. Söz konusu lekythoslar, form ve stilistik özelikleri ile
M.Ö. 6. yüzyılın son yılları ile M.Ö. 5. yüzyılın ilk yarısına tarihlendirilmektedirler.
Karaman lekythosları -bir örnek dışında (no 4)- kil yapıları ile Attika üretimine
yakındırlar. Ancak kil analizi yapılmaksızın bu konuda kesin yargıya varmak doğru
değildir. Bu çalışmada Karaman Müzesi lekythosları, gövde bezemelerine göre
üç grupta incelenmektedir; Figür Bezemeli (no 1-2), Sarmaşık, Palmet (bitkisel)
Bezemeli (no 3-4) ve Siyah Gövdeli (no 5-6) Lekythoslar. Karamandaki figürlü
lekythoslar, bağlı oldukları ‘Horoz Grubu’ ve ‘Haimon Grubu’ ya da ‘Haimon
Grubu Tarzı’nda çalışan atölyeler ile ilgili alt bir stil çevresinde değerlendirilmektedirler.
Karaman Arkeoloji Müzesi’nde sergilenen Klasik Eserler Koleksiyonundaki
altı adet, siyah figürlü, omuzlu lekythos, Müze kayıtlarına ve son yıllardaki kazı
buluntularına göre Güneybatı Anadolu (Iasos) ve Kilikya Bölgesi (Kelenderis?)
kıyı kentleri ile ilişkilidir

Anahtar Kelimeler

Karaman Müzesi, lekythos, siyah figür tekniği, ‘Horoz Grubu’, ‘Haimon Ressamı ve Grubu’, İskitler

A Group of Black Figure Lekythos from Karaman Museum

Öz

There are six black figured, shoulder lekythoi in The Collection of Classical
Hall in Karaman Archaelogical Museum.
The main subjects of this study are the dating of these black figured shoulder lekythoi according to their forms and stylistic features and identifying the
workshop that the lekythoi processed, the artist or the region of art that this artist
belonged to. The second rate goal of this study is to find the probable place of origin or the centers of these lekythoi. Unfortunately, the museum records cannot help
us to find the exact place of origin and centers of these lekythoi, since all of them
were brought in the collection by buying. Nevertheless, just probabilities are going
to be considered about this subject in the light of the findings that have come out
in the recent scientific excavations and near museum collections.
Lekythos was a popular form which was used as cosmetics and oinment container in the Greek world until it gives its place to Unguentariums which were used
for the same purposes. Lekythos that was also used as an important grave gift was
produced in large amounts in Attica especially in Arcaic and Classical periods.
In the last quarter of 6th century B.C. ‘Black Figured Technique’ left its place
to ‘Red Figured Technique’ which is technically more functional. However, until
the mid 5th century B.C., the masters such as Edinburgh Painter, Haimon Paintert,
Beldam Painter and lekythoi which were processed in ‘Black Figure Technique’ in
their workshops kept being popular some more time.
All of the lekythos that are exhibited in Karaman Museum are in the form of
Shoulder Lekythos standart type which started to be seen in the second quarter of
6th century B.C. Karaman Lekythoi are considered in Type II secondary shape
group with their sizes. They also attract notice with their poor quality style features,
careless and second class ornaments. The Karaman lekythoi are dated to the last
years of 6th century B.C. and the first half of the 5th century B.C. with their stylistic
features.
Karaman Museum Lekythoi are examined in three groups in this study
according to their body ornaments; Figure Ornamented (no 1-2), Ivy- Palmette
Ornamented (no 3-4) and Black Body (no 5-6) Lekythos. Figured Lekythoi in
Karaman are examined in a substyle scope related to the workshops which worked
as part of ‘The Cock Group’ and ‘Haimon Group’ or Style which these lekythos
also belong to.
Six black figured, shoulder lekythoi in the Collection of Classical Pieces exibited in Karaman Archaeology Museum are related to Southwest Anatolia (Iasos)
and Cilicia Region (Kelenderis?) coastal cities according to the museum records
and recent excavation findings.

Anahtar Kelimeler

Karaman Museum, lekythos, black figure technique, ‘the Cock Group’, ‘Haimon Painter and Groups’, Scyths