Öz
Makalede, 2005 yılında İzmit/Kocaeli’nin (Nikomedeia) doğusunda, Köseköy’de,
(Harita 1) belediyenin Knauf Alçıpan Fabrikası’nın arkasındaki alandan toprak alımı
sırasında ele geçen iki lahit (Fig. 1-3) ve yazıtları tanıtılmaktadır. Sağlam olan lahitler,
uzun süredir yeni yazıtları üzerinde çalıştığımız Kocaeli Arkeoloji Müzesi’ne getirilmiştir ve müze bahçesinde yan yana sergilenmektedir. Üzerlerinde herhangi bir kabartma ya da bezeme bulunmayan lahitler sade ve düz birer sanduka ile büyük kapaklardan
oluşmaktadır. Lahitlerden bir tanesi (Nr. 2, Fig. 6-16) oldukça büyük olup heybetli
bir görünüm sergilemektedir. Özellikle köşelerinde devasa akroterleri bulunan kapağı
etkileyici büyüklüktedir.
1 numaralı lahit (Fig. 4-5) daha küçük olup oniki satırlık özenli yazıtı yan yüzlerden
birine yazılmıştır. Yazıt, Basilikos isimli bir gencin mezar şiiridir. Basilikos’un ağabeyi
Theodotos ile birlikte Attika’dan Nikomedeia’ya geldiği ve orada öldüğü anlaşılmaktadır. Genç adam, ağabeyi ve bir diğer aile üyesi olan Peios tarafından Nikomedeia’da,
bu lahde gömülmüştür. Şiirin bazı kısımları soru-cevap biçiminde olup ölçüsü ise
İambikon Trimetron’dur (ilk on mısra). Şiirin son iki satırında ceza uyarısı vardır.
2 numaralı (Fig. 6-16) devasa lahdin ön yüzüne on satırlık uzun ve özenli bir yazıt
işlenmiştir. Yazıtın içeriğinden mezar sahibinin yetmiş yaşında ölen Nikomedeialı Kyrion
olduğu anlaşılmaktadır. Mezarı kendisine eşi ve iki oğlu yaptırmıştır. Devasa lahdi ve
uzun yazıtından Kyrion’un Nikomedeia’da önemli birisi olduğu çıkarılabilmektedir. Fakat yazıtta şahsın kimliği hakkında bilgi yoktur. Ancak, Kyrion’un oldukça kültürlü
ve sanatsal (şiir) yönü olan birisi olduğu anlaşılmaktadır. Çünkü yazıtta ünlü Yunan şairleri Hesiodos, Arkhilokhos ve Menandros ile tarihçi Ksenophon’un adları anılmaktadır.
Şiir olarak tasarlandığı anlaşılan yazıtta belirgin bir ölçü saptanamamaktadır. Her ne
kadar içeriğinde sanatsallık ve geçmişe özlem vurgulanmak istense de yazıtta görülen
geç devir fonolojik özelliklerden ve çok sayıdaki ligatürden, eserin, Antikçağ’ın sonlarına yakın bir dönemde yapıldığı izlenimi edinilmektedir. Yazıtın sonunda “sıra kırk,
(parsel) 511’deki (yerini)” biçiminde bir ifade geçmektedir. Bu ifadeden, Kyrion’un
hayatta iken, lahdinin nekropolde duracağı yeri kendisinin belirlediğini çıkarmaktayız.
Ayrıca, yazıttaki bu ifade ile lahdin durduğu yerin, son derece büyük ve karmaşık
olduğu sezinlenen Nikomedeia Nekropolü’nde kolayca bulunmasının amaçlandığı anlaşılmaktadır. Nikomedeia mezarlığında, günümüzün büyük mezarlıklarında olduğu gibi
belirli bir sıralama ve numaralama sistemi geçerli olmalıdır. Burada söz konusu olan
mezarlık Doğu Nekropolü’dür (Harita 2).
Anahtar Kelimeler
Yunanca Epigramlar Nikomedeia Nikomedeia Doğu Nekropolü Lahitler Hesiodos Arkhilokhos Menandros Ksenophon
Öz
Seit vielen Jahren sammeln wir im archäologischen Museum von İzmit/Kocaeli
Inschriften aus der Zeit der Antike. Die Arbeit wird mit der Genähmigung der türkischen
Antiken Direktion unternommen. Im Rahmen dieses Unternehmens werden hier zwei
Epigramme aus der Ostnekropole von Nikomedeia bekannt gemacht. Beide Epigramme
stehen auf Sarkophagen (Fig. 1-3), die man 2005 bei den Baggern des Baugeländes
hinter der Gibsfabrik Knauf in Köseköy (ca. 5 km östlich von dem Burgberg von
Nikomedeia) (Karte Nr. 1) freigelegt hat. Das erste Epigramm steht auf der Schmalseite
eines (verglichen mit Nr. 2) relativ kleinen Sarkophages (Nr. 1, Fig. 4-5), welches einen
jung verstorbenen Mann namens Basilikos rühmt. Er ist aus Attika nach Nikomedeia
gekommen und dort gestorben. Sein rechtmäßiger Bruder Theodotos, ihn zu bestatten,
ist ebenfalls nach Nikomedeia bereist. Die zweite Hälfte des Epigrammes ist in Fragen und Antworten formuliert. Es handelt sich um zehn iambischen Trimetern. Die letzten
zwei Zeilen sind übliche Strafformel in den Sarkophaginschriften und daher nicht
metrisch.
Bei dem zweiten Sarkophag (Nr. 2, Fig. 6-16) handelt es sich um ein riesig gestaltetes Grabmonument. Auf der Vorderseite steht eine zehnzeilige, sorgfältig geschriebene Inschrift. Sie ist die Grabinschrift eines mit siebzigjahren gestorbenen Mannes
Namens Kyrion. Das Grab wurde für ihn von seiner Frau und den Söhnen errichtet.
Aus dem Inhalt der Inschrift geht hervor, daß Kyrion in Nikomedeia ein angesehener
Mann war. Eine Identifikation des Mannes ist aber nicht möglich. Man erfährt nur,
daß er eine hoch gebildete Person war und die berühmten Dichter und Historiker wie
Hesiod, Archilochos, Menandros und Xenophon seine Vorbilder waren. Der poetische
Rhythmus der Inschrift ist zwar unverkennbar. Ich erkenne aber in den Versen (?) kein
bestimmtes Metrum. Ein ähnliches Epigramm aus mysischen Hadrianoi, welches ins
4./5. Jh. n. Chr. datiert wird, bezeichnen Merkelbach u. Stauber als „holperige Versen“
(s. u. den Kommentar f. Z. 1). Sowohl die phonologische Merkmale als auch die
hohe Anzahl von Ligaturen deuten auf eine ziemlich späte Zeit hin. Aus den letzten
zwei Zeilen erfahren wir, dass Kyrion den Standort seines Sarkophages wohl selbst
bestimmt hatte. Die Ziffer am Ende der Inschrift (τηN
σεράκοντα (sic) στοχία φια´), die
wohl aus dem städtischen Archivdokument des Grabes auf den Stein übertragen wurde,
geben wohl den Standort des Sarkophages innerhalb der Ostnekrople von Nikomedeia
(Karte Nr. 2)
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Mayıs 2011 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2011 Sayı: 19 |