Son Araştırmalar Işığında Sillyon Roma Hamamı

Yıl 2021, Cilt: XXIX Sayı: XXIX, 313 - 348, 31.05.2021

Murat Taşkıran

Öz

Makalenin konusu, Pamphylia Bölgesi’nin kentlerinden Sillyon’un önemli kamusal yapılarından biri olan Roma Hamamı’dır. Sillyon Roma Hamamı kentin batı yamacında, kamusal yapıların
kümelendiği alanda kuzey-güney yönlü konumlanmaktadır. Burası, Sillyon’un Roma İmparatorluk
Dönemi’yle beraber önemli kamusal yapıların inşa edilerek, kent gelişimin tamamlanıp yeni sosyal
alanların ortaya çıktığı alan olarak dikkati çekmektedir. Yapının çevresinde Stadion, Ana Kent
Kapısı, Nymphaion A gibi önemli yapılar yer almaktadır. Roma Hamamı dikdörtgen planlı olup,
yan cephesi yak. 21.80 m ve uzun cephesi ise yak. 60.87 m’dir. Yapı, sıralı beş salondan meydana
gelmekte ve “sıra tipi” hamamların Pamphylia Bölgesi’ndeki önemli bir örneğini teşkil etmektedir.
Yapının ana kütlesini oluşturan bu mekanların tam işlevi, bazı salonlar haricinde (Salon 1 ve 2),
saptanabilmiştir. Buna göre, salonların işlevi kuzeyden güneye doğru şu şekildedir; Apodyterium
(I), Frigidarium (II), Tepidarium (III), Caldarium I (IV) ve en güney uçta ise II. Caldarium (V).
Salonlar dışında Sillyon Hamamı’nda dikkati çeken en önemli nokta, yapının batı kesiminde
yer alan ve salonların açıldığı koridordur. Caldarium II (V) dışında tüm salonlar bu koridora
açılmaktadır. Buna göre, hamama giriş apodyteriumun olduğu kuzey cepheden sağlanmakta ve
buradan başlayan koridor batı cephenin büyük oranında uzanmaktadır. Bu koridor vasıtasıyla
mekanlar arası geçiş kolaylaşmış ve hamamdaki dolaşım sistemi belli bir düzene oturtulmuştur.
Yapının özellikle güney ve batı cephesindeki nizami bir şekilde yerleştirilmiş pencereler dikkati
çekmektedir. Bu pencere sistemi koridorun ve tüm salonların gün ışığından tam anlamıyla yararlanmasını sağlamak dışında cephe mimarisini hareketlendiren unsurlar olarak da kullanılmıştır.
Sillyon Roma Hamamı’nda yapılan araştırmalar, yapının iki temel inşa evresinin olduğunu göstermektedir. Yapının ilk olarak MS II. yüzyılda inşa edildiği, MS III veya IV. yüzyıllarda önemli
eklemelerle mevcut planının ortaya çıktığı ve Geç Antikçağa kadar kullanımda olduğu söylenebilir.
Bu çalışmada Sillyon Roma Hamamı, kentteki son dönem araştırmaları ışığında, tüm yönleriyle
ele alınmakta; mimarisi, inşa tekniği ve dönemsel özellikleriyle ilgili elde edilen sonuçlar ortaya
konulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Pamphylia, Sillyon, Roma Hamamı, Kentleşme, Yıkanma Kültürü, Su Temini, Isıtma Sistemi

Kaynakça

• Morkholm 1978 Morkholm, O., “The Era of Pamphylian Alaxanders. Museum Notes” American Numismatic Society 23, 69-75, pl. 8-9. Nielsen 1990 Nielsen, I., Thermae et Balnea: The Architecture and Cultural History of Roman Public Baths, Aarhus.