Neoliberal Küreselleşme Bağlamında Oltu'da Sağlığın Değişen Anlamı ve Beslenme Kültürü

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 35 - 56, 31.07.2020

Esra Karakuş Umar

Öz

Erzurum'un Oltu ilçesinde yaptığımız çalışmamızda "sağlıklı olmanın anlamını" inşa sürecinin, beslenme özelinde incelenmesi amaçlanmıştır. Beslenmecilik, gastro-anomi, yabancılaşma kavramlarından yola çıkılarak beslenmenin sorunsallaştırılması incelenmeye çalışılmıştır. Oltu'nun beslenme kültürüne odaklanırken endüstriyel tarımla ilişkisi, çok uluslu şirketlerle etkileşimi ve yerel üretim süreçlerine ilişkin bilgi sahibi olmak maksadıyla görüşmeler gerçekleştirilmiştir.
Otuz görüşmeci ile yapılan görüşmeler sonucunda görüşme ve gözlem verileri içerik çözümlemesi tekniği ile analiz edilmiştir. Söz konusu otuz görüşmecinin yarısı tüketen diğer yarısı ise hem üretim yapan hem de ürettiklerini tüketen bireylerdir. Görüşmecilerin bu şekilde seçilmesinde amaç; Oltu'nun beslenme kültürünün temelinde yer alan üretici kimliğidir. Nitel araştırma yöntemiyle hazırlanan çalışmada yorumsamacı yaklaşım benimsenmiştir. Saha çalışmasına dayalı olarak hazırlanan makalenin giriş kısmında mevcut literatür gözden geçirilmiş ve literatür yardımıyla veriler irdelenerek tarım, sağlık ile beslenme üçgeninde ortaya çıkan sosyolojik kavramlar tartışılmıştır.
Araştırma sonucunda Oltu'daki üreticinin çok uluslu şirketler ve endüstriyel tarım ile ilişkisi anlaşılmaya çalışılmıştır. Araştırmada görüşmecilerin, tüketim kültürünün ve küreselin etkisine açık bir şekilde beslenme kültürlerini şekillendirdikleri gözlenmiştir.. Sağlıklı olmak konusunda gastro-anomi durumu içerisindedirler. Görüşülen bireylerin beslenmecilik ile yabancılaşma kavramlarının işaret ettiği durumları, tüketerek deneyimledikleri anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Beslenme, Gıda, Sağlık Sosyolojisi

Kaynakça

• Adak, N. (2002). Sağlık Sosyolojisi Kadın ve Kentleşme. İstanbul: Birey Yayıncılık.
• Akarçay, E. (2016). Beslencenin Sosyolojisi. Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Aytaç, Ö (2015). Modern Bürokratik Kurumlar Ve Baskı Düzenleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(1), 249-278.
• Bauman, Z. (2014). Küreselleşme. (A. Yılmaz, Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bocock, R. (2014). Tüketim. (Çev. İ. Kutluk). Ankara: Dost Yayınevi.
• Bryceson, D.F., (2002). The Scramble in Africa: Reorienting Rural Livelihoods. World Development, 5(30), 725-739.
• Chmiliar, I (2010). Multiple-case designs. In A. J. Mills, G. Eurepas & E. Wiebe (Eds.), Encyclopedia of Case Study Research (pp 582-583). USA: Sage Publications.
• Creswell, J.W. (2018). Nitel Araştırma Yöntemleri: Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni (Çev. M. Bütün ve S. B. Demir). Ankara: Siyasal Yayınevi.
• Çağlayan, Ç. (2010). Tarım Politikalarındaki Değişimin Sağlık Üzerine Etkileri. Ttb Mesleki Sağlık Ve Güvenlik Dergisi, 10 (38), 7-17.
• Davey, L. (2009). The Application Of Case Study Evaluations.(Çev. T. Gökçek ). Elementary Educatıon Online, 8(2), 1-3.
• Erdem, Y. K. (2001). Türkiye’de Biyoteknoloji ve Genetiği Değiştirilmiş Organizma Görüngüsü. Hacettepe Tıp Dergisi, 3(42).
• Erdoğan, İ. (2015). Erkek Dergilerini Anlamak: GQ Türkiye Örneğinde Bir Alımlama Çözümlemesi". Journal Of Yasar University. 10(38), 6478-6554.
• Ergin, A., Uzun, S., ve Bozkurt, A . (2015). Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğrencilerinin Genetiği Değiştirilmiş Organizmalarla İlgili Bilgi Ve Görüşleri. Pamukkale Tıp Dergisi, (2), 92-98.
• Flick, U. (2014). An Introduction To Qualitative Research. New York: Sage.
• Fischler, C. (1980). Food Habits Social Change And The Nature/Culture Dilemma. Social Science Information, (19), 937-953.
• Foster, J. B. (1999). Marx’s Theory of Metabolic Rift: Classical Foundations for Environmental Sociology. American Journal of Sociology, 105(2): 366– 405.
• Giet, S. (2006). Özgürleşin! Bu Bir Emirdir: Kadın Ve Erkek Dergilerinde Beden. İstanbul: Dharma Yayınları.
• Güngör, E, ve Demiryürek, K . (2019). Information Levels, Attitudes And Consumption Behavior Of Students About To Organic And Genetically Modified Organized Products: Example Of Ondokuz Mayis University. Black Sea Journal Of Agriculture, 2 (1), 40-46.
• İçli, G. E., Anıl, N. K. ve Kılıç, B. (2016). Tüketicilerin Organik Gıda Satın Alma Tercihlerini Etkileyen Faktörler. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(5), 93-108.
• Karakuş Umar, E. (2019). Sağlığın Değişen Anlamı. Ankara: Gece Yayınevi.
• Karluk, S. R. (1997). Çok Uluslu Şirket Üzerine Bir İnceleme. Eskişehir Itıa Dergisi, 2(8),184-259.
• Kay, C. (2006). Rural Poverty and Development Strategies in Latin America. Journal of Agrarian Change, 6(4),455-508.
• Keyder, Ç. ve Yenal, Z. (2015). Artık Her Şey Metalaşıyor: Küreselleşen Türkiye’de Tarımsal Dönüşüm. Bildiğimiz Tarımın Sonu: Küresel İktidar ve Köylülük İçinde (49-102). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kocatepe, D. ve Tırıl, A. (2015). Sağlıklı Beslenme ve Geleneksel Gıdalar. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 1(3), 55- 63.
• Koç, M. (2013). Küresel Gıda Düzeni. İstanbul: Notabene Yayınları.
• Koçak, N., Türker, T., Kılıç, S., ve Hasde, M. (2010). Tıp Fakültesi Öğrencilerinin Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar Hakkındaki Bilgi, Tutum Ve Davranışlarının Belirlenmesi. Gülhane Tıp Dergisi, 52, 198-204.
• Merriam, S.B. (2018). Nitel Araştırma (S. Turan, Çev.). Ankara: Nobel Yayınları.
• Özdemir Baki, G. (2017). Ortaokul Matematik Öğretmenlerinin Matematiği Öğretme Bilgilerinin Gelişim Sürecinin İncelenmesi: Ders İmecesi Modeli. Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi SBE. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
• Öztürk, Ö ve Kart, E. (2017). Tarımda Neoliberal Mülksüzleştirme: Tohum Patentleri. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, (20)1: 143-175.
• Öztürk, S., Şahin, S. A., ve Tüfekci, F. G., (2014).Annelerin Genetiği Değiştirilmiş Organizmalara Yönelik Bilgi Durumları Ve Tutumları. İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hastanesi Dergisi, 4(2), 117-122.
• Pardo R., Midden C. & Miller Jd. (2002). Attitudes Toward Biotechnology İn The European Union. J Biotechnol. 98, 9-24.
• Patton, M. Q. (2005). Qualitative Research. New York: John Wiley & Sons, Ltd.
• Rehber, E. (2006). I.Ü. İktisat Fakültesi Mezunları Cemiyeti. İktisat Dergisi, 477, 20-25.
• Scrinis, G. (2013). Nutritionism: The Science and Politics of Dietary. Columbia University Press: New York.
• Schneider, M. & McMichael, P. (2010). Deeping and Repairing The Metabolic Rift. Journal of Peasant Studies, 37(3), 461-484.
• Shiva, V. (2014). Çalınmış Hasat. (A. K. Saysel, Çev.) İstanbul:Bgst Yayınları.
• Şen, S. ve Altınkaynak S. (2014). Genetiği Değiştirilmiş Gıdalar ve Potansiyel Sağlık Riskleri. Saü. Fen Bilimleri Dergisi, 1(18), 31-38.
• Temelli, A. ve Kurt, M. (2011). Üniversite Öğrencilerinin Transgenik Ürünler (GDO) Konusundaki Bilgi Ve Görüşlerinin Belirlenmesi. Kuramsal Eğitimbilim. 4 (2), 247-261.
• Turner, B. S. (2011). Tıbbi Güç ve Toplumsal Bilgi. (Çev. Ü. Tatlıcan, ). Bursa: Sentez Yayıncılık.