XVIII. Yüzyıl Şairi Fâik ve Sarıhatip-zâde Ailesine Mensubiyeti Üzerine

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 30, 299 - 316, 20.07.2024

Mehmet Sait Çalka , Yunus Dolu

https://doi.org/10.17822/omad.1491457

Öz

XVIII. yüzyıl klasik Türk edebiyatı şairlerinden biri olan Fâik, hacimli sayılabilecek bir divana sahip olması bakımından dikkatleri çekmektedir. Ancak Fâik’in hayatına dair kaynaklarda yeterli bir bilgi bulunmamaktadır. Dolayısıyla kendisi hakkında edinilen malumatların ihtimalden öteye geçmediği görülmüştür. Fakat yaptığımız araştırmalar, Fâik’in Sivas’ın önde gelen eşrafından Sarıhatip-zâde ailesinin bir üyesi olabileceğini göstermiştir. Öyle ki elde edilen bilgiler, mezkûr aile ile bağlantı kurulmasına zemin hazırlamış ve bu bilgiler ışığında değerlendirmeler yapılmıştır. Çalışmanın giriş bölümünde, XVIII. yüzyılın siyasi ve edebî durumuna kısaca yer verildikten sonra, bu asırda yaşamış olan Fâik’in hayatı, sanatı ve Divan’ından bahsedilmiştir. Akabinde şairin Sivas’ın meşhur ailelerinden Sarıhatip-zâde ailesine mensup olduğunu gösteren karineler üzerinde durulmuştur. Bu bağlamda, 2011 yılında Sivas’ta düzenlenen Kültür Tarihimizde Sivaslı Bir Aile: Sarıhatipzadeler başlıklı sempozyumdaki bildiriler ile Fâik’in kardeşi Numân Sâbit’in (öl. 1768) mecmuası incelenmiştir. Elde edilen veriler ise başta şairin üslubu olmak üzere Divan’ındaki bazı hususiyetler ile karşılaştırılmıştır. Bu çalışmayla Fâik’in Sarıhatip-zâde ailesinin bir üyesi olduğuna dair kanıtlar bir araya getirilmiştir. Böylece ailenin en hacimli divanına sahip olan kayıp şairi Fâik’in gün yüzüne çıkartılması ve XVIII. yüzyıl klasik Türk edebiyatı sahasına yeni bir şairin kazandırılması hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

XVIII. Yüzyıl, Fâik, Mecmua, Sarıhatip-zâde Ailesi

Poet Of The 18th Century Fâik And About Membership To The Sarıhatip-Zâde Family

Öz

Fâik, one of the 18th century classical Turkish literature poets, attracts attention with his divan that can be considered voluminous. However, there is not enough information in the sources about Fâik’s life. Therefore, it has been seen that the information obtained about him is no more than a possibility. However, our research has shown that Fâik may have been a member of the Sarıhatip-zâde family, one of the leading families in Sivas. So much so that the information obtained paved the way for establishing a connection with the family in question and evaluations were made in the light of this information. In the introduction of this study, after briefly touching on the political and literary situation of the 18th century, the life, art and Divan of Fâik, who lived in this century, are discussed. Then, will focused on the clues showing that our poet is a member of the Sarıhatip-zâde family, one of the famous families of Sivas. In this context, the papers of the symposium titled A Sivas Family in Our Cultural History: Sarıhatipzadeler, held in Sivas in 2011, and the magazine of Fâik's brother Numân Sâbit (d. 1768)'s will be examined. The data obtained will be compared with some features of our poet's Divan, especially his style. With this study, evidence that Fâik was a member of the Sarıhatip-zâde family was brought together. Like this, the unearthing of the lost poet Fâik, who had the most voluminous divan of family and It is aimed to introduce a new poet to the field of 18th century classical Turkish literature.

Anahtar Kelimeler

18th Century, Fâik, Magazine, Sarıhatip-zâde Family

Kaynakça

• Aslanoğlu, İbrahim, Sıvas Meşhurları, C.1., Sivas: Sivas Valiliği Yay., 2006.
• Aslanoğlu, İbrahim, Sıvas Meşhurları, C.2., Sivas: Sivas Valiliği Yay., 2006.
• Aydemir, Yaşar ve Çelktik, Halil, “Redife Farklı Bir Bakış: Divan Şiirinde Ön Kafiye ve Ön Redif”, Bilig, 46, (2008): 197.
• Aypay, İrfan, “Nahîfî Süleyman Efendi (Hayatı, Eserleri, Edebî Kişiliği ve Divanı’nın Tenkitli Metni)”, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, 1992.
• Azlal, Eyyüp, “Ahmed Fâik’in Türkçe Mem u Zîn Mesnevîsi Ve Fuzûlî’nin Leylâ Vü Mecnûn Mesnevisi İle Mukayesesi (Metin-İnceleme-Mukayese)”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2013.
• Babacan, İsrafil, “Klasik Türk Şiiri’nde Sebk-i Hindî (Hint Üslûbu)”, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, 2008.
• Demirel, Şener, “Divan Şiirinde Redd-i Matla”, Bilig, 31, (2014): 165.
• Dikmen, Hamit, “Seyyid Vehbî ve Divanı’nın Karşılaştırmalı Metni, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 1991.
• Fâik, Dîvân-ı Fâik, Yapı Kredi Sermet Çifter Ktp., No: 763.
• Fidan, Erhan Salih, “Numan Sabit Efendi Hayatı Ve Şiirleri”, Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, 2016.
• Gözitok, Mehmet Akif, “Urfî-i Şirazî’nin Hayatı, Eserleri, Edebî Şahsiyeti Ve Edebiyatımıza Yansımaları”, Erzurum Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3/7, (2018): 32-33.
• Gürbüz, Mehmet, “Fâik, Gürcü-zâde Osman Fâik” Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü (2014-2020): erişim tarihi: 24.04.2024, https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/faik-gurcuzade-osman-faik-efendi. Horata, Osman, Has Bahçede Hazan Vakti XVIII. Yüzyıl: Son Klasik Dönem Türk Edebiyatı Ankara: Akçağ Yay., 2019.
• İlgürel, Mücteba, “Mustafa Paşa, Köse”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 31, 345-46, Ankara: TDV Yay., 2020.
• Köksal, Mehmet Fatih, “Metin Tamiri (Usul ve Esaslar, Uygulamalar ve Bazı Teklifler)”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 1, (2008): 173-174.
• Numân Sâbit, Mecmû‘atü’r-Resâ’il Ve’l-Eşçâr, Ziyabey Ktp., no: 189.
• Sarısözen, Uğur, “Sarıhatipzâde Ailesi”, Kültür Tarihimizde Sivaslı Bir Aile: Sarıhatipzadeler içinde, 55-57, Sivas: Buruciye Yay., 2011.
• Şahin, Salih, “Sarıhatipzâde Seyyid El-Hac Numan Efendi”, Kültür Tarihimizde Sivaslı Bir Aile: Sarıhatipzadeler içinde, 179-81, Sivas: Buruciye Yay., 2011.
• Şentürk, Ahmet Atilla ve Kartal, Ahmet, Eski Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: Dergâh Yay., 2021.
• Tunç, Semra, “Ârif Süleyman Dîvânı (Hayatı Eserleri ve Dîvânı)”, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, 2002.
• Tunç, Semra, “Ârif, Süleyman” Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü (2014-2020): erişim tarihi: 24.04.2024, https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/arif-suleyman. Yekbaş, Hakan, “Sarıhatipzâdelerden Numan Sâbit Efendi Ve Bilinmeyen Mi‘râciyesi”, Kültür Tarihimizde Sivaslı Bir Aile: Sarıhatipzadeler içinde, 240, Sivas: Buruciye Yay., 2011.
• Yıldız, Âlim, “Sarıhatipzâde Ailesi Şairleri”, Kültür Tarihimizde Sivaslı Bir Aile: Sarıhatipzadeler içinde, 101, Sivas: Buruciye Yay., 2011. Yıldız, Âlim, Ahmed Hamdî Divânı, Sivas: Buruciye Yay., 2011.