YAŞAMA HAKKI BAĞLAMINDA DENİZLERDE “GERİ GÖNDERİLMEME (NON-REFOULEMENT) İLKESİ”

Yıl 2017, Sayı: 6, 49 - 78, 30.06.2017

Ferhat Uslu , Ali Özdemir

https://doi.org/10.32002/ombudsmanakademik.440047

Cited By: 1

Öz

Uluslararası mülteci hukukunun temel amacı; kaybolan
ulusal korumanın yeniden tesis edilmesidir. Bu süreç; bireysel nitelikteki
sığınma olaylarında “uluslararası koruma” şeklinde ikame edilerek
sürdürülmekte, kitlesel sığınma olaylarında ise “geçici koruma” rejimiyle
yürütülmektedir. Bireysel ya da kitlesel olsun sığınma hukukunun temelini “geri
gönderilmeme” ilkesi oluşturmaktadır. Uluslararası teamül hukukunun bir parçası
olarak kabul edilebilecek olan bu ilke, insan hakları hukukunda güçlü bir şekilde
korunan yaşama hakkı söz konusu olduğunda; devletlerin uygulamada azami dikkat
etmesi gereken bir uluslararası hukuk kuralıdır. Deniz alanlarının, kara
parçasına göre tehlike barındıran özelliği nedeniyle, insan yaşamına tehdit
oluşturması göz önüne alındığında; uluslararası toplumun bu uluslararası hukuk
kuralını ivedilikle ve sorumluluk bilinciyle uygulaması esastır. Bu çalışmada,
“geri gönderilmeme” ilkesinin uluslararası hukuktaki yeri, son zamanlarda
Akdeniz ve Ege’de meydana gelen sığınmacı ölümlerinin “yaşama hakkı” ekseninde
değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yaşama Hakkı, Sığınma Hukuku, Geri Gönderilmeme İlkesi, Egemenlik

Kaynakça

• AKKUTAY, Berat Lale (2012). 1982 Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi Çerçevesinde Uyuşmazlıkların Çözüm Yolları, Adalet Yayınevi, Ankara. AKSAR, Yusuf (2015). Uluslararası Hukuk I, 3. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara. ALLAIN, Jean (2001). “The Jus Cogens Nature of Non-Refoulement”, International Journal of Refugee Law, C. 13, N. 4, s. 533–558. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) http://hudoc.echr.coe.int. BOZKURT, Enver (2003). İnsan Haklarının Korunmasında Uluslararası Hukukun Rolü, Nobel Yayınları, Ankara. BOZKURT, Enver (2006). “Uluslararası Hukuk Bakımından Münhasır Ekonomik Bölge Kavramının Ortaya Çıkışı”, Uluslararası Hukuk ve Politika Dergisi, Cilt:2, No:5, ss.50-74. BAYKAN, Metin (2011). Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Basın Özgürlüğü, Adalet Yayınevi, Ankara. BİRLEŞMİŞ MİLLETLER ENFORMASYON MERKEZİ, ANKARA, (BMEM, 2001). “Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi”, ss. 1-47, 05.04.2001, (Çevrimiçi) http://www.unicankara.org.tr/doc_pdf/denizhukuku.pdf, 24 Ağustos 2017. BMMYK, (1992). BMMYK El Kitabı. ÇAKMAK, Cenap (2014). Uluslararası Hukuku Giriş,Teori ve Uygulama Bir Uluslararası İlişkiler Yaklaşımı, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa. CHETAİL, Vincent (2001). The Principle of Non-Refoulement and the Refugee Status in International Law, Bruylant, Bruxelles. CİN, Turgay (2000). Türkiye ve Yunanistan Bakımından Ege’deki Karasuları Genişliği Sorunu, Seçkin Yayınevi, Ankara. ÇEÇEN, Anıl (1999). İnsan Hakları Rehberi, Bilim Yayıncılık, Ankara. DÖNER, Ayhan (2003). İnsan Haklarının Uluslararası Alanda Korunması ve Avrupa Sistemi, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2003. DOĞAN, İlyas (2008). Devletler Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara. DOĞRU, Osman ve Nalbant, Atilla (2013). İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi Açıklama ve Önemli Kararlar, Legal Yayıncılık, İstanbul. DURAN, Gökhan Y. ve Ergün, Çağdaş E. (2011). Uluslararası Hukukta Adalar, Çakmak Yayınevi, Kocaeli. ERGÜN, Ergin (2012). Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Türk Hukuku’nda Sınırdışı Etme, Geri Gönderme ve Geri Verme, Yargı yayınevi, Ankara. ERTUĞRUL, Ümmühan Elçin (2017). “Birleşmi̇ş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi̇ne Göre Kıyı Devletinin Egemen Hakları”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt XXI, Ocak, Sayı 1, ss. 41-82. EKŞİ, Nuray (2012). Yabancılar Hukukuna İlişkin Temel Konular, Beta Yayınevi, İstanbul. ERTUĞRUL, Ümmühan Elçin (2012), Uluslararası Hukukun Emredici Normlarından Doğan Yükümlülüklerin Ciddi İhlallerinden Devletin Sorumluluğu, Yetkin Yayınları, Ankara. ERTUĞRUL, Ümmühan Elçin (2017), “Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesine Göre Kıyı Devletlerinin Egemen Hakları”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XXI, ss. 41-82. ERDOĞAN, Mustafa (2007). İnsan Hakları Teorisi ve Hukuku, Orion Yayınevi, Ankara. FAHİMAN Tekil (1998). Deniz Hukuku, Alkım Yayınları, Beşinci Bası, İstanbul. GENÇ, Mehmet (1997). İnsan Hakları ve Temel Özgürlükleri, Uludağ Üniversitesi Güçlendirme Vakfı Yayın No:16, Bursa. GÖKAKALP, İbrahim (2008). Milletlerarası Adalet Divanı’nın Deniz Alanlarının Sınırlandırılmasına Dair Kararlarında Dikkate Aldığı İlkeler, Beta Yayınevi, İstanbul. GÜNDÜZ, Aslan (1998). Milletlerarası Hukuk Temel Belgeler Örnek Kararlar, Beta yayınevi, 3. Baskı, İstanbul. GÖÇER, Mahmut (2009). İnsan Haklarının Korunması ve Birleşmiş Milletler, Nobel Yayınları, Ankara. HAKYEMEZ, Yusuf Şevki (2004). Mutlak Monarşilerden Günümüze Egemenlik Kavramı, Seçkin Yayıncılık, Ankara. HOFFMAN, Stanley (1986). “Hedly Bull and His Contribution to International Relations”, International Affairs, Vol. 62, No. 2, Spring, pp.179-195. KARAKOÇ, İrem (2006). “Uluslar arası Hukukta Emredici Kural (Jus Cogens=Peremptory Norms) Olgusuna Tarihsel Bir Yaklaşım”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 8, Sayı:1, ss.87-122. KURAN, Selami (2009). Uluslararası Deniz Hukuku, Türkmen Kitapevi, 3. Baskı, İstanbul. KAYA, İslam Safa (2017). “Nükleer Enerji Santrallerinin Uluslararası Teamül Hukuku Bakımından Değerlendirilmesi”, Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi Cilt 1, Sayı 1/1. MERAY, Seha L. (1955). “Devletler Hukukunda ‘Kıt’a Sahanlığı’ Meseleleri”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt 10, Sayı 1, s. 99- 111. North Atlantic Treaty Organization (NATO, 2016). “Joint Press Point”, 07 March 2016, (Çevrimiçi) http://www.nato.int/cps/en/natohq/opinions_128859.htm? selectedLocale=en, 25 Ağustos 2017. NECATİGİL, Zaim M. (2005). Kıbrıs Uyuşmazlığı ve AİHM kıskacında Türkiye, Turhan Kitabevi, Ankara. Oceans&Law of the Sea United Nations (OLSUN, 2017), “United Nations Convention on the Law of the Sea”, (Çevrimiçi) https://treaties.un.org/Pages/show Details.aspx?objid=0800000280043ad5, 22 Ağustos 2017. ODMAN, M. Tevfik (1995). Mülteci Hukuku, AÜ SBF İnsan Hakları Merkezi Yayınları, No:15,Ankara,1995. ODMAN, M. Tevfik (2012). “Ege’de Yunan Karasuları Genişliği Sorunu”, Deniz Hukuku Sempozyumu (24-25 Mart 2011), Ed. Sami Doğru, Çağ Üniversitesi Yayınları, Adana. ÖKTEM, Emre (2013). Uluslararası Teamül Hukuku, Beta Yayıncılık, İstanbul. ÖZER, Deniz Kızılsümer (2007). “Denizden Gelen Sığınmacılar ve Uluslararası Hukuk”, Uluslararası Hukuk ve Politika, Cilt 3,No:10,ss.75-95. ÖZKAN, Işıl (2013). Göç, İltica ve Sığınma Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara. PAZARCI, Hüseyin (1977). “Uluslararası Hukukta Jus Cogens Kavramı”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, No 417, Prof. Dr. Bülent N. Esen’e Armağan, Ankara. PAZARCI, Hüseyin (2000). Uluslararası Hukuk Dersleri IV. Kitap, Turhan Kitabevi, Ankara. PAZARCI, Hüseyin (2014). Uluslararası Hukuk Dersleri 1. Kitap, Gözden Geçirilmiş 12. Baskı, Turhan Kitapevi, Ankara. PAZARCI, Hüseyin (2013). Uluslararası Hukuk Dersleri 2. Kitap, 9. Bası, Turhan Kitapevi, Ankara. TANER, Gökhan (2012). Uluslararası Hukukta Mülteci ve Sığınmacıların Geri Gönderilmemesi İlkesi, Bilge Yayınevi, Ankara. Türkiye Hak İşçi Sendikaları Konfederasyonu (HAK-İŞ, 2000), Haklar ve Özgürlükler Antolojisi, (Hazırlayanlar: Coşkun Can Aktan, İstiklal Yaşar Vural ve Tülay Aktan), Ankara, Hak-İş Yayınları. UNITED NATİONS HIGH COMMISSIONER FOR REFUGEES (UNHCR, 2001), Mültecilerin Korunması, Uluslararası Mülteci Hukuku Rehberi, (Çevrimiçi) http://www.refworld.org/cgi-bin/texis/vtx/rwmain/opendocpdf.pdf?reldoc=y&docid =55fa659a4, 28 Ağustos 2017. USLU, Cennet (2009). Doğal Hukuk ve Doğal Haklar, Liberte Yayınları, Ankara.