ÜNİVERSİTELERDE MOBBİNG İLE MÜCADELE VE KURUMSALLAŞMA SORUNLARI

Yıl 2018, Sayı: 8, 39 - 58, 30.06.2018

Necati Kayhan

https://doi.org/10.32002/ombudsmanakademik.443442

Öz

Çalışma ortamının
görünmeyen risklerinden olan mobbing illetinin, basta aşırı bireyselleşme
egoizm olmak üzere örgütsel toplumsal birçok nedeni bulunmaktadır. Rekabet
merkezli küreselleşme koşullarında dünyada olduğu gibi ülkemizde de bütün
çabalara rağmen git gide yaygınlaşmaktadır. Ülkemizde her ortamda şiddet
tırmanmakla beraber özellikle psikolojik şiddet olayları daha ziyade sağlık,
üniversite vb., iş güvencesi riskinin yüksek olduğu ortamlarda, daha çok
görülmektedir. Bu gelişmelere paralel olarak toplumda mobbing mağduru kişi
sayısının başta TBMM olmak üzere resmi ve gönüllü ilgili kuruluşlarında artış
ve katılım trendi,  sorunun öneminin bir
göstergesidir. O yüzden bu konu bildiri konusu seçilmiştir. Konuya dair bugüne
kadar artan oranda yapılan araştırmalar göstermektedir ki özdenetimin, takım
ruhunun gelişmediği, görev ve sorumlulukların net oluşmadığı kurumsallaşmanın
yetersiz olduğu çalışma ortamlarında mobbing olgusu daha çok
yaşanmaktadır.  Dolayısıyla
psiko-şiddeti, örgüt kültürü ve ikliminden bağımsız düşünmek ya da tasarlamak
olası değildir. Örgüt kültürü, örgüt üyeleri tarafından kabul edilen değerler
ve normlar dizisi olarak düşünüldüğünde; sağlıklı bir değer ve norm serisi olan
örgütlerde, psiko-şiddet gibi temel insan haklarını taciz eden etik dışı
davranışlar engellenebilmektedir.  Bu
nedenle örgütlerde psiko-şiddet eğilimliler, eğer örgüt bünyesinde tutunabileceklerini
hissederlerse mobbing illeti bir virüs gibi örgüt içinde hızla
yayılabilmektedir. Dolayısıyla bir an önce kaliteli yönetim için psikolojik
şiddet riskine karşı çalışma ortamlarında farkındalık düzeyinin oluşturulması
gerekir. Aksi takdirde gerekli önlemler alınmazsa sağlıksız otoriter
nitelikteki liderlik yaklaşımlar ve tahripkâr hastalıklı birtakım tutum ve
davranışlar yüzünden nitelikli iş gören ve kurumların maddi ve manevi çöküşüne
fırsat tanınmış olunacaktır. Bu bakımdan kurumlarda mobbing ile mücadelede
izlenecek yol haritamızda temel ölçü; liyakat, adalet vb. bilim merkezli bir
yönetim anlayışının göz ardı edilmemesi olmalıdır. Nitekim marka üniversiteleri
başarıya taşıyan unsurlara bakıldığında en çok, aile tipi liderlik güvenilir
iletişim, empati ve yönetişim prensipleri sayesinde sinerjisi canlı tutulan
kaliteli çalışma ortamları ön plana çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Mobbing, üniversite, mücadele, kurumsallaşma

Kaynakça

• ACAR, Y. (2015). Kardeşlik Ahlakı ve Sorumluluğu, TDV Yayınları, Ankara. ADLİ BİLİMCİLER DERNEĞİ, http://www.bilka.org.tr/mobbingle-mucadele-sempozyumu_6890.html, Erişim tarihi: 15.06.2016. AKGÜN, İ. (2016). Çalışma Hayatının Vebası Mobbing, Özağaç İş Sendikası, Ankara. AKTOP, N.G. (2006). Anadolu Üniversitesi, Öğretim Elemanlarında Duygusal Taciz Kavramının Değerlendirilmesi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Anadolu Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir. AYDIN, M. Ş. (2013). Hz Peygamber ve İnsan Onuru. Yeşilyurt M. (Ed), Peygamber Efendimizin Önderliğinde İnsana Saygı Bilincini Kazandırma (s.55) DİB, Ankara. AYTAÇ, S. Vd. (2011), İşyerinde Şiddet, Beta Yayıncılık, İstanbul. BAHÇE, Ç. (2007). Mobbing Oluşumunda Örgüt Kültürünün Rolü: Bir Örnek Uygulama, (Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. BARUTCUGİL, İ. (2004), Stratejik İnsan Kaynakları Yönetimi, Kariyer Yayıncılık, İstanbul. BAŞBAKANLIK GENELGESİ. (2011), İş yerlerinde psikolojik tacizin (mobbing) önlenmesi. BİLGİLİ, A. (2012). İş Hukuku Açısından Mobbing, Karahan Kitabevi, Adana. ÇASGEM (2012). Çalışma Hayatında Psikolojik Taciz Panel ve Çalıştay Bildiriler Kitabı, Özyurt Matbaacılık, Ankara. ÇASGEM (2015), Mobbinge maruz kalan ne yapmalı, http://www.memurlar.net/haber/5, Erişim tarihi:15.6.2016 ÇÖGENLİ, Z. (2010). Üniversitelerde Psikolojik Şiddet (Mobbing) Maruziyeti ve Akademik Personel Üzerine Bir Uygulama, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Atatürk Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum. ÇSGB (2016). Alo 170 İletişim merkezi kurum bilgilendirme notu. DAVENPORT, N., Schwartz, R. D. and Elliott, G. P. (2003). Mobbing işyerinde duygusal taciz, Çev. O. C. Önertoy, Sistem Yayıncılık, İstanbul. DE CUYPER, N. Baillien E. and De Witte, H. (2009). Job in Security, Perceived Employability And Targets’ and Perpetrators’ Experiences Of Workplace Bullying, Work and Stress, 23 (3), 206-224. ERZURUM, ATATÜRK Ü., http://www.haberturk.com/yerel-haberler/haber/55013059-mobbing-ataturk-universitesinde-secmeli-ders-olarak-okutulacak, Erişim Tarihi 25.03.2018. GAZİ ÜNİVERSİTESİ, Mobbing Birimi, http://mobbing.gazi.edu.tr/, Erişim tarihi:25.06.2016. GEDİKOĞLU, T. (2013).Üniversitelerde Akademik Özgürlük, http://higheredu-sci.beun.edu.tr/pdf/pdf, Erişim tarihi: 15.6.2016 GÜN, H. (2010), Çalışma Ortamında Psikolojik Taciz, Mobbing/Bullying, İşyeri Sendromu, Lazer Yayıncılık, Ankara. GÜRHAN, N. (2013), A dan Z ye Mobbing, Akademisyen Kitabevi, Ankara. HAUGE, L.J., Skogstad, A., & Einarsen, S. (2007). Relationships Between Stressful Work Environments and Bullying: Results Of A Large Representative Study. Work & Stress, 21(3), 240-242. İş Sağlığı ve Güvenliği Sayfası, İş mevzuatı,www.bilgit.com, Erişim tarihi:15.6.2016. KAYA, E. (2016), TR Hukuk_Zihniyeti_anket.pdf, Erişim tarihi: 20.05.2016. KAYA, M. (2010), İşyerinde kurumsallaşma sorunları, http://www.mud.org.tr/)uploads/yuklemeler/20_mustafakaya.pdf.,Erişim tarihi:15.05.2016, KAYHAN, N., Ünlü, S.E. (2016). Research on social studies. Mehmet Ali İçbay, Hasan Arslan, Frederic Jacobs (Eds) The Reasons For Driving To Mobbing İn Healthcare Sector And The Ways To Challenge İt İn Turkey (s.209-221) New York: Peter Lang edition. KAYHAN, N. (2009). Japonya’da İnsan Kaynakları Yönetimi, Haber İş Sendikası, Ankara. KILINÇ, C. (2013). Mobbing Varsa Tazminat da Var, http://www.milliyet.com.tr/-mobbing-varsa-tazminat-da-var/ekonomi/ydetay/1774208/default.htm., Erişim tarihi: 20.05.2016 KIREL, Ç. (2007). Örgütlerde Mobbing Yönetiminde Destekleyici ve Risk Azaltıcı Öneriler. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 317-334. KÖSE, H. (2006). Örgüt İçi İletişimde Negatif Bir Olgu: Psikolojik Yıldırma ve Sistemli Bir “Ötekileştirme” Süreci Olarak Mobbing, II. Ulusal Halkla İlişkiler Sempozyumu, 27-28 Nisan. LEYMANN, H. (1996). The Content And Development Of Mobbing At Work, European Journal of Work and Organizational Psychology,5:2, 165-184. LEYMANN, H. (1990). Mobbing and Psychological Terror at Workplaces, Violence And Victims, 5,119-126. LEWİS, D. (2004). Bullying At Work: The İmpact Of Shame Among University And College Lecturers. British Journal Of Guidance And Counselling, 32, 3. LOSKY, B. (2006), Stresle Başa Çıkma Yolları, MESS, İstanbul. MOBBİNG İLE MÜCADELE DERNEĞİ (2018). Mobbing Ortak Akıl Çalıştayı Temel Uzmanlık Eğitim Notları, Ankara MOBBİNG İLE MÜCADELE DERNEĞİ (2011). Üniversitelerde Akademik Mobbing Rezaleti, http://www.gazetecileronline.com/newsdetails/3451-/ Gazeteciler Online, Erişim tarihi: 15.06.2016. ÖZGÜRLÜK, http://higheredu-sci.beun.edu.tr/pdf/pdf, Erişim tarihi: 15.6.2016 RAYNER, C. and Hoel, H. (1997). A Summary Review Of Literatüre Relating To Workplace Bullying, Journal Of Community And Applied Social Psychology, 7. Resmî Gazete, Sayı 27879,www.resmigazete.gov.tr SERT O., Wigley A. (2015). Üniversitelerde Bezdiriyi Dillendirmek, Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 13 (51), 8-32 SPERRY, L. (2009). Mobbing And Bullying: The İnfluence Of İndividual, Workgroup, And Organizational Dynamics On Abusive Workplace Behavior, Consulting Psychology Journal: Practice And Research, 61 (3). TAŞKIN, A. (2015). Mobbing Davalarında İspat Sorunu, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XX,2. TOBB ETU (2011). Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Mobbing’le Mücadele Sempozyumu Programı Kapanış Bildirgesi, Ankara. TINAZ, P. (2011). İş Yerinde Psikolojik Taciz (Mobbing), Beta Basım Yayım Dağıtım, İstanbul. TINAZ, P. Karatuna, I. (2010). İş Yerinde Psikolojik Taciz (Mobbing), Türk İş Yayım, Ankara. TINAZ, P. , Bayram, F. ve Ergin, H. (2008). Çalışma Psikolojisi Ve Hukukî Boyutlarıyla İş Yerinde Psikolojik Taciz (Mobbing), Beta Basım Yayım Dağıtım, İstanbul. TUTAR, H. (2015). Mobbing, Detay Yayıncılık, İstanbul. TUTAR, H. psikolojik-siddet/basacikma,http://www.canaktan.org/yonetim/ Erişimtarihi:15.06.2016, Türkiye Büyük Millet Meclisi (2011), İş Yerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) Ve Çözüm Önerileri Komisyon Raporu, TBMM Basımevi, Ankara YAMAN, E. (2009). Yönetim Psikolojisi Açısından İş Yerinde Psiko Şiddet Mobbing, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara YAMAN, E. (2007). Üniversitelerde Bir Eğitim Yönetimi Sorunu. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi / Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. YENİ K. G. (2013). Mobbing, Türk Metal Sendikası, Ankara ZAPF, D., Knorz, C. and Kulla, M. (1996). On The Relationship Between Mobbing Factors, And Job Content, Social Work Environment, And Health Outcomes. European Journal Of Work And Organizational Psychology, 5 (2), 215-237. ZAPF, D. (1999). “Organisational, Work Group Related and Personal Causes of Mobbing/Bullying at Work”, International Journal of Manpower, 20 (1/2), 70-85.