OMBUDSMANLIĞIN ULUSLARARASI HUKUK SİSTEMLERİNDEKİ YERİ

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 11, 213 - 232, 31.12.2019

İslam Safa Kaya , Huzeyfe Karabay

Öz

Ombudsmanlık,
geçmişten bugüne çeşitli uluslararası hukuk sistemlerinde mevcut olan ve
devletler nezdinde birçok farklı yetki ile donatılmış bir hukuki denetim
müessesesidir. İlk uygulamaları milattan önceki devirlere kadar uzanan bu
kurum, günümüzde AB hukuk sisteminde, İskandinav hukuk sisteminde, Anglo-Sakson
hukuk sisteminde ve Kıta Avrupası hukuk sisteminde farklı şekillerde uygulama
alanı bulmaktadır. Çoğunlukla, Ombudsman’ın yargı makamları üzerinde denetim
yetkisinin olmadığı görülmekle beraber, istisnai olarak yargı makamlarını da
yetki kapsamına alarak eleştirilen bazı hukuki düzenlemelerin de mevcut olduğu
anlaşılmaktadır. Bu çerçevede, en geniş denetim yetkisinin İskandinav hukuk
sistemlerinde olduğu görülmektedir. Bu hususlara ilaveten, zikredilen hukuk
sistemlerinin bazılarında tek bir Ombudsman, uhdesinde olan tüm konularda
denetim yetkisini haiz iken, bazılarında ise her alanda birden çok Ombudsman’ın
görevlendirildiği anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ombudsman, Uluslararası Hukuk

Kaynakça

• AB (2019). “Avrupa Ombudsmanı”, https://www.ab.gov.tr/_45639.html (Erişim Tarihi: 18.02.2019).AKINCI, Müslüm (1999). Bağımsız İdari Otoriteler ve Ombudsman, Beta Yayınları, İstanbul.ARSLAN, Süleyman (1986). “İngiltere’de Ombudsman Müessesesi”, Amme İdaresi Dergisi, C.19, S.l, ss. 157-172.ATAMAN, Taykan (1993). “İngiltere'de Ombudsman Kurumu”, Türk İdare Dergisi, S.400, ss. 217-249.AVŞAR, B. Zakir (2007). Ombudsman İyi Yönetilen Türkiye İçin Kamu Hakemi, Asil Yayınları, Ankara.BABÜROĞLU, Oğuz ve Nevra Hatipoğlu (1997). Ombudsman (Kamu Hakemi) Kurumu İncelemesi: Devlette Bir Toplam Kalite Mekanizması Örneği, TÜSİAD Yayını, İstanbul.DEMİRAL, Gamze Yudum (2009). “Uluslararası Uygulamalar Işığında Kamu Denetçiliği (Ombudsmanlık) Kurumu ve Türkiye’de Uygulanabilirliği”, Devlet Bütçe Uzmanlığı Araştırma Raporu, Ankara.DEMİRKOL, Selami (2014). “Kamu Denetçisi (Ombudsman) Kurumunun Etkinliğinin Sağlanması ve Yargıyla İlişkisi Hakkında Kıyaslamalı Bir Çalışma Taslağı”, İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi, S.15, ss. 73-99.EKLUNDH, Claes (2000). “Ombudsman – İsveç’te Parlamento Ombudsmanları”, Hukuk Kurultayı 2000.ERDENGİ, T. B. (2009). Ombudsman: Dünya Uygulamaları ve Türkiye, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi SBE, Ankara.ERHÜRMAN, Tufan (1998). “Ombudsman”, Amme İdaresi Dergisi, C.31, S.3, ss. 87-102.ESGÜN, İbrahim Uğur (1996). “Ombudsman Kurumunun Türkiye İçin Gerekliliği Üzerine Bir Değerlendirme”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.45, S.1, ss. 251-278.EUROPARL (2019). “Emily O'REILLY Re-elected as European Ombudsman ”, http://www.europarl.europa.eu/ireland/en/news-press/emily-o-reilly-re-elected-as-european-ombudsman (Erişim Tarihi: 18.02.2019). EUROPEAN OMBUDSMAN (2017). "Annual Report 2017", https://www.ombudsman.europa.eu/en/annual/en/94827 (Erişim Tarihi: 17.02.2019).FENDOĞLU, Hasan Tahsin (2010). “Kamu Denetçiliği (Ombudsmanlık)”, SDE Analiz, Ankara, ss. 1-20.GİŞİ, Selçuk (2017). “Ombudsmanlık Kurumu, İsveç ve Fransa Ülke Uygulamaları ile Avrupa Ombudsmanı Üzerine Bir İnceleme”, Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, S.2, ss. 1-42. GÖKÇE, Ali Fuat (2012). “Çağdaş Kamu Yönetiminde Kamu Denetçiliği (Ombudsmanlık) ve Türkiye İçin Askeri Ombudsmanlık Önerisi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.17, S. 2, ss. 203-227. GREEK OMBUDSMAN (2016). "Greek Ombudsman", https://www.synigoros.gr/resources/toolip/doc/2016/06/17/en_r.pdf (Erişim Tarihi: 18.02.2019).KAYA, Emre (2018). “Ombudsmanlık Kavramı ve Dünyada Ombudsmanlık Uygulamaları”, International Journal of Disciplines Economics & Administrative Sciences Studies, C.4, S.8, ss. 153-173.KURUÜZÜM, İrfan (2008). Ombudsman Kurumu, Türkiye’de Uygulanabilirliği ve Kültür ve Turizm Sektörü İçin Bir Uygulama Model Önerisi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.ÖZDEN, Kemal (2010). Ombudsman ve Türkiye’deki Tartışmalar, Seçkin Yayıncılık, Ankara.ÖZEKİCİOĞLU, Seda (2018). “Ombudsmanlık Mekanizmasının Gelişimi: Avrupa Birliği ve Türkiye Bağlamında Değerlendirilmesi”, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, C.16, S.1, ss. 158-175.PARLIAMENTARY OMBUDSMAN OF FINLAND (2019). “Ombudsman Received over 5,500 Complaints in 2018”, https://www.oikeusasiamies.fi/en_GB/-/oikeusasiamiehelle-yli-5500-kantelua-vuonna-2018 (Erişim Tarihi: 17.02.2019).THE DANISH PARLIAMENTARY OMBUDSMAN (2018). "Annual Report 2017", http://beretning2017.ombudsmanden.dk/english/annual_report_2017/ (Erişim Tarihi: 23.02.2019).USTA, Hasibe (2014). “Türkiye’de Ombudsman (Kamu Denetçiliği) Kurumu”, Denetişim Dergisi, S. 14, ss. 59-64.USTA, Sefa ve Abdulvahap Akıncı (2016). “Kamu Yönetiminde Hesap Verebilirlik Mekanizması Olarak Ombudsmanlık Kurumu: Almanya Örneği”, Journal of Human Sciences, C.13, S.2, ss. 2735-2749.