KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU KARARLARINDA DENETİM ÖLÇÜTÜ OLARAK KULLANILAN İYİ YÖNETİM İLKELERİ

Yıl 2020, Sayı: 12, 71 - 101, 30.06.2020

Ali Balkan , Mehmet Kahraman

Öz

1982 Anayasanın 74. maddesinde 2010 yılında yapılan değişiklikle, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak idarenin işleyişi ile ilgili şikâyetleri incelemek üzere Kamu Denetçiliği Kurumunun (KDK) kurulması öngörülmüş ve 2012 yılında, 6328 sayılı kanunla Kamu Denetçiliği Kurumu kurulmuştur. 6328 sayılı kanunun 1. ve 5. maddelerinde iyi yönetim ilkelerine genel olarak değinilmiştir. Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin “iyi yönetim ilkeleri” başlıklı 6. maddesinde iyi yönetim ilkeleri; kanunlara uygunluk, ayrımcılığın önlenmesi, ölçülülük, yetkinin kötüye kullanılmaması, eşitlik, tarafsızlık, dürüstlük, nezaket, şeffaflık, hesap verilebilirlik, haklı beklentiye uygunluk, kazanılmış hakların korunması, dinlenilme hakkı, savunma hakkı, bilgi edinme hakkı, makul sürede karar verme, kararların gerekçeli olması, karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi, kararın geciktirilmeksizin bildirilmesi, kişisel verilerin korunması olarak sayılmıştır. Madde metninden, iyi yönetim ilkelerinin bu sayılanlarla sınırlı olmadığı da görülmektedir.
KDK, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevli bir kurumdur. KDK kararları incelendiğinde idareye dönük şikâyetlerin değerlendirilmesinde birinci olarak KDK kanunda belirtilen hukuka ve hakkaniyete uygunluk ve ikinci olarak da KDK kanununun uygulama yönetmeliğinde belirtilen iyi yönetim ilkelerine uygunluk yönünden başvuruların incelendiği görülmektedir. Dolayısıyla, iyi yönetim ilkeleri, KDK’nın en önemli denetim ölçütlerinden biridir. Bu çalışmada, KDK’nın kararlarında iyi yönetim ilkelerini nasıl yorumladığı, somut olaylara yaklaşımı ve kararları incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kamu Denetçiliği Kurumu, İyi Yönetim İlkeleri, Hak Arama Özgürlüğü, İdarenin Denetlenmesi, ombudsman

Kaynakça

• AKINCI, Müslüm, (1998), Bağımsız İdari Otoriteler ve Ombudsman, yayımlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Hukuku Anabilim Dalı, AKYILMAZ, Bahtiyar, (2003), “İyi Yönetim ve Avrupa İyi Yönetim Yasası”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi http://webftp.gazi.edu.tr/hukuk/dergi/7_6.pdf (Erişim Tarihi 01.05.2019)
• AKYILMAZ, B. Sezginer, M. Kaya, C. (2016) Türk İdare Hukuku, Seçkin yayınevi, Ankara ATAY, Ender Ethem, (2018), İdari Yargılama Hukuku, Seçkin Yayınevi, Ankara BALKAN, Ali, (2009) İdarenin Yargı Dışı Yollardan Denetlenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku, Anabilim Dalı, Erzurum BALKAN, Ali, (2009) “Genel İdari Usul Yasa Tasarısı ve Kamu Yönetimi Etiğine Katkısı,” Kamu Etiği Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Cilt:2, 25-26-Mayıs 2009, ANKARA, TODAİE Yayınları ss.869-888
• BALKAN, Ali; (2009) “Küreselleşme, Yönetişim Yaklaşımı ve Türk Kamu Yönetimine Bir Yansıması Olarak Genel İdari Usul Yasa Tasarısı”, Kahramanmaraş, KAYFOR-7, Bildiriler Kitabı,ss.1363-1376 BAĞCI, İbrahim (1998) “Hukuk Devletinde İyi İdare” Başbakanlık İdari Usul Kanunu Uluslararası Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, Başbakanlık Basımevi,s.286-289, Ankara
• EKEN, Musa, TUZCUOĞLU, Ferruh, (2005)“Kötü Yönetimi Tedavi Etmek” Siyasette ve Yönetimde Etik Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, 18-19 Kasım 2005, Sakarya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yayını, Sakarya, ss.113-126
• ERHÜMAN, Tufan, (1998), “Ombudsman” , Amme İdaresi Dergisi, C.31, S.3, ss.87-102 GÜLSOY, Mehmet Tevfik, (2007) Özgürlüklerin Korunmasında Anayasa Yargısının Yeri ve Meşruluğu, Yetkin Yayınevi, Ankara GÖZLER, Kemal, (2009) İdare Hukuku, C.1, Ekin Yayınevi, Bursa GÖZLER, Kemal, (2017) İnsan Hakları Hukuku , Ekin Yayınevi, Bursa JÄGERSKİÖLD, Stig, (1961) “The Swedish Ombudsman” ,University of Pennsylvania Law Review, Vol. 109, pp.1077-1099 https://www.jstor.org/stable/3310586?seq=1#metadata_info_tab_contents Erişim Tarihi 01.05.2019
• KAHRAMAN ,Mehmet, (2011) “Hukuk Devletine Katkıları Bakımından Kamu Denetçiliği” Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 8 Sayı/ 16, s. 355-373 KARAKUL, Selman, (2015) “Hukuki ve İdari Denetim Ölçütü Olarak İyi Yönetim İlkeleri” Ombudsman Akademik Dergisi, https://dergipark.org.tr/download/issue-file/1437 Erişim Tarihi 01.05.2019
• KDK, (2014), Kamu Denetçiliği Kurumu Yıllık Raporu, KDK yayınları, Ankara https://www.ombudsman.gov.tr/contents/files/kdk-2014-yillik-rapor.pdf Erişim Tarihi 05.05.2019
• KDK, (2016), Kamu Denetçiliği Kurumu Yıllık Raporu, KDK yayınları, Ankara https://www.ombudsman.gov.tr/contents/files/KDK-2016-YILLIK-RAPORU.pdf Erişim Tarihi 02.05.2019 KDK, (2017), Kamu Denetçiliği Kurumu Yıllık Raporu, KDK yayınları, Ankara https://www.ombudsman.gov.tr/wp-content/uploads/2016/06/2017-yıllık-rapor-SON-PDF.pdf Erişim Tarihi 01.05.2019 ODYAKMAZ, Zehra, ve Çınarlı, Serkan, (2013), İdari Uyuşmazlıklarda Yargı Öncesi Çözüm Usullerinin Uygulanabilirliği, Orion Yayınevi, Ankara
• PAYASLIOĞLU, Arif T., (1969) “Yönetimde Davaları Azaltma Yolları” Amme İdaresi Dergisi, C.2, S.3, ss.3-14
• SOYBAY, Selçuk, (1994) “İdarenin Yargısal Olmayan Biçimlerde Denetimi”, Yayımlanmammış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Hukuku Bölümü SAYGIN, Engin, (2016) “Haklı Beklentilerin Korunması İlkesine Yönelik Türk Ve İngiliz İdare Hukuku Yaklaşımı Üzerine Karşılaştırmalı Bir Analiz” TBB Dergisi 2016 (126), http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/m2016-126-1602 Erişim Tarihi 01.05.2019 ŞENGÜL, Ramazan, (2005) “Ombudsman Kötü Yönetime Çare Olabilir mi? ”Siyasette ve Yönetimde Etik Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Sakarya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yayını, Sakarya, s.127-142
• TBMM, (2012) 6328 Saylı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu Genel Gerekçesi, https://www2.tbmm.gov.tr/d24/1/1-0626.pdf Erişim Tarihi 10.05.2019 KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU KARARLARI
• KDK S: 36311982-101.07.04-E. BN: 2016/3075, KT. 02/05/2017 KDKK, S: 18745356-101.07.06-E.11159. BN: 2017/2817, KT. 22/09/2017 KDKK, S: 95802452-101.07.04-E. BN: 2017/2817, KT. 09/10/2018 KDKK, S: 95802452-101.07.04-E.66. BN: 2018/8859, KT. 03/01/2019 KDKK, S: 94019529-101.07.06-E.761. BN: 2018/9029, KT. 11/01/2019 KDKK, BN: 2015/4156 KT. 20/01/2016 KDKK, S: 86171061-101.07.04-E.8254, BN: 2018/15267 KT. 28/03/2019 KDKK, BN: 2016/1888 KT. 11/01/2019 KDKK, BN: 2016/1517, KT. 03/10/2016 KDKK, BN: 2015/4123 KT. 27/01/2016
• İNTERNET SİTELERİ http://www.bilgiedinmehakki.org/blog/2006/10/12/genel-idari-usul-tasarisi/ (Erişim Tarihi 10.05.2019) www.politics.ankara.edu.tr/karahan/ceviriler/iyiidare.htm (Erişim Tarihi 10.05.2019) https://www.avrupa.info.tr/tr/avrupa-birligi-temel-haklar-bildirgesi-708 (Erişim Tarihi 10.05.2019)