AKLI PUSUYA DÜŞÜRMEK VE AVLAMAK: GAZZALİ’NİN GİZLİ BİR YAPILANMA OLAN BÂTINİLERİN PROPAGANDA YÖNTEMLERİNE ELEŞTİRİSİ VE GÜNÜMÜZ AÇISINDAN DEĞERİ

Yıl 2024, Sayı: 21, 11 - 31, 16.01.2025

Hasan Özalp

https://doi.org/10.32002/ombudsmanakademik.1489023

Öz

Bu makalede tarihsel olarak gizli bir örgüt ve illegal bir yapılanma olan Bâtınilerin propaganda yöntemleri, amaçları ve Gazzali’nin bunlara yönelik tespit ve eleştirilerini ele aldık ve benzer durumların günümüzde ki etkileri üzerine değerlendirmelerde bulunduk. Konuyu ele alırken İslam filozoflarından Gazzâlî’nin Fedâihu’l Bâtıniyye isimli eserini referans aldık. Bu eserde Gazzâlî, sözde dini bir yapılanma olduklarını iddia etmelerine rağmen siyasi amaçlar güden, gizliden gizliye örgütlenen ve siyasi suikastlarda bulunan Bâtınî veya Haşhaşî hareketinin, propaganda yöntemlerini ve ne tür yöntemler uygulayarak taraftar topladıklarını ortaya koymaya çalışmıştır. Gazzâlî, eserinin üçüncü bölümünde Bâtınîlerin tuzakları, tuzaklarının dereceleri, propagandaları, akıllı olmalarına rağmen insanların bu tuzaklara düşme sebeplerini açıklar. Biz bu çalışmada Gazzâlî'nin bu eserini referans alarak günümüzde faaliyet yürüten gizli ve illegal örgütlerin propaganda süreçlerini, insan avlama tekniklerini ve daha sonra bunları kullanarak nasıl toplumda infial ve tedhiş yarattıklarını ve devletin kolluk güçleriyle çatıştıklarını soruşturmaya ve açıklamaya çalışacağız. Her ne kadar Bâtınîler tarihsel bir yapılanma olsalar da uygulamış oldukları yöntemler insan olmanın gerektirdiği nedenlerden dolayı bugün de birçok örgüt tarafından aynı şekilde sürdürülmektedir. Bu örgütlerin akıllı ve zeki insanları nasıl hedef aldıklarını, bunlar üzerinde nasıl psikolojik veya sosyo-psikolojik bir manipülasyon yaptıklarını bir yapı-söküme tabi tutacağız. Fakat burada ısrarlı bir şekilde dikkat çekmek istediğimiz problem devletin illegal ve gizli örgütlerle mücadele ederken muhalefeti karşısına almaması gerektiğidir. Amacımız devletin muhalefeti değil sistemi hedef alan yapılara karşı nasıl proaktif bir tutum takınması gerektiğini ortaya koymaktır. Ailelerin, eğitim sisteminin, bütün unsurları ile devletin bu tip yapılara karşı uyanık olması ve önlemler alması gerektiğine dikkat çekmek istiyoruz.

Anahtar Kelimeler

İllegal örgütler, terörizm, devlet, propaganda, Gazzâlî, Bâtınî/Haşhaşî, Zihin avlama

Ambushing the Mind and Hunting: Al-Ghazālī 's Critique of the Propaganda Methods of the Batinists, a Secret Organization and Its Value for Today

Öz

In this article, we have discussed the propaganda methods and aims of the Bâtınis, who were historically a secret organization and an illegal structure, and al-Ghazzali's determinations and criticisms of them, and we have made evaluations on the effects of similar situations today. While discussing the subject, we took the Islamic philosopher al-Ghazali's Fadaih al Batiniyya as a reference. In this work, al-Ghazālī tries to reveal the Bātinī or Hashshashī movement, which, despite claiming to be a so-called religious organization, pursued political goals, secretly organized and engaged in political assassinations, their propaganda methods, and the methods they used to gather supporters. In the third part of his work, al-Ghazālī explains the traps of the Bātinīs, the degrees of their traps, their propaganda, and the reasons why people fall into these traps despite their intelligence. In this study, with reference to al-Ghazālī's work, we will try to investigate and explain the propaganda processes of today's secret and illegal organizations, their manhunting techniques, and then how they use them to create outrage and terror in society and clash with the security forces of the state. Although the Bâtinîs are a historical organization, the methods they used are still being practiced by some organizations today for reasons of being human. We will deconstruct how these organizations target smart and intelligent people and how they carry out psychological or socio-psychological manipulation on them. However, the problem that we insistently and carefully draw attention to here is that the state should not confront the opposition in its fight against illegal and secret organizations. Our aim is to show how the state should adopt a proactive attitude towards structures that target the system, not the opposition. We want to draw attention to the fact that families, the education system, the state with all its elements should be vigilant and take precautions against such structures.

Anahtar Kelimeler

Illegal organizations, terrorism, state, propaganda, al-Ghazālī, Bātinī/Hashkashi, mind hunting

Kaynakça

• CHALIAND, Gérard - Arnaud Blin (ed.). The History of Terrorism From Antiquity to Al Qaeda. çev. Edward Schneider vd. California: University of California Press, 2007.
• GAZÂLÎ, İmam. Bâtınîliğin İçyüzü (Fedâihu’l Bâtıniyye/el-Mustazhırî). çev. Avni İlhan. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2. Basım, 2019.
• GAZÂLÎ, İmam. el-Münkızü mined’d dalâl (Dalâletten Çıkış Yolu). çev. Osman Arpaçukuru. İstanbul: Beyan yayınları, 3. Basım, 2017.
• GIDDENS, Anthony. Sosyoloji. çev. Cemal Güzel. Ankara: Kırmızı Yayınevi, 2012.
• İLHAN, Avni. “Fedâihu’l Bâtıniyye”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 12/291-292. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınevi, 1995.
• LAQUEUR, Walter. The New Terrorism: Fanaticism and the Arms of Mass Destruction. Oxford: Oxford University Press, 1999.
• LEWIS, Bernard. Alamut Kalesi ve Hasan el Sabbah. çev. Müberra Güney. İstanbul: Nokta yayınları, 2. Basım, 2012.
• SARIBAY, Ali Yaşar. Siyasal Sosyoloji: Bir Çözümleme Çerçevesi. İstanbul: Der yayınevi, 1994.
• STANGOR, Charles. Social Groups in Action and Interaction. New York: Psychology Press, 2005.
• ŞEHRİSTÂNÎ, Muhammed. Milel ve Nihal (Dinler, Mezhepler ve Felsefi Sistemler Tarihi). çev. Mustafa Öz. İstanbul: Litera yayıncılık, 4. Basım, 2015.
• WEBER, Max. Toplumsal ve Ekonomik Örgütlenme Kuramı. çev. Özer Ozankaya. Ankara: İmge Kitabevi, 1. Basım, 1995.
• “İslam Felsefesinin İlk Ansiklopedistleri: İhvan-ı Safa (Bir cemiyet mi yoksa bir örgüt örgüt mü?)”. haz. Prof. Dr. Hasan Özalp. Yayın Tarihi 21 Kasım 2020. https://www.youtube.com/watch?v=N2N6DuGXLC0
• Terörle Mücadele Kanunu, Türkiye Cumhuriyeti, Terörle Mücadele Kanunu. 3713 (12 Nisan 1991).