ANAMATERYAL VE ARAZİ KULLANIM ŞEKLİNİN TOPRAKTAKİ BAZI MİKROELEMENT FRAKSİYONLARININ DAĞILIMINA ETKİLERİ

Yıl 2008, Cilt: 23 Sayı: 2, 92 - 97, 30.06.2008

Nutullah Özdemir Elif Öztürk Tuğrul Yakupoğlu

Öz

Bu araştırma, ana materyal ve arazi kullanım şeklinin topraklardaki mikro element ve fraksiyonlarının (Mn, Fe, Cu ve Zn) dağılımları üzerine etkisini belirlemek amacıyla yürütülmüştür. Araştırma, Erzurum yöresinde yaygın olan dört farklı ana materyal (andezit, allüviyal, jips ve bazalt) ile mera (Pastus), yonca (Medicago Sativa L.), mısır-buğday münavebesi (Zea mays-Triticum aestium) olmak üzere üç farklı arazi kullanım şekli altında bulunan alanlardan alınan toprak örnekleri üzerinde yürütülmüştür. Araştırma konusu topraklar, çoğunlukla tın tekstürlü, organik madde ve kireç içeriği düşük ile orta düzeyde olan, alkalilik problemi bulunmayan topraklardır. Mn, Fe, Cu ve Zn elementleri esas alınarak yapılan değerlendirmede söz konusu elementlerin dağılımının ana materyalin çeşidi ve arazi kullanımından önemli ölçüde etkilendiği belirlenmiştir. Toplam mikro element içerikleri ve fraksiyonlarının dağılımları genellikle andezit ana materyalinden oluşan topraklarda diğerlerinden daha yüksek olarak bulunmuştur. Mikro elementlerin topraklardaki dağılımlarının arazi kullanım şekillerine göre mera > yonca > mısır-buğday münavebesi şeklinde sıralandığı saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Fe, Cu, Mn, Zn fraksiyonları, ana materyal, arazi kullanımı

ANAMATERYAL VE ARAZİ KULLANIM ŞEKLİNİN TOPRAKTAKİ BAZI MİKROELEMENT FRAKSİYONLARININ DAĞILIMINA ETKİLERİ

Öz

Bu araştırma, ana materyal ve arazi kullanım şeklinin topraklardaki mikro element ve fraksiyonlarının (Mn, Fe, Cu ve Zn) dağılımları üzerine etkisini belirlemek amacıyla yürütülmüştür. Araştırma, Erzurum yöresinde yaygın olan dört farklı ana materyal (andezit, allüviyal, jips ve bazalt) ile mera (Pastus),yonca (Medicago Sativa L.), mısır-buğday münavebesi (Zea mays-Triticum aestium) olmak üzere üç farklı arazi kullanım şekli altında bulunan alanlardan alınan toprak örnekleri üzerinde yürütülmüştür. Araştırma konusu topraklar, çoğunlukla tın tekstürlü, organik madde ve kireç içeriği düşük ile orta düzeyde olan, alkalilik problemi bulunmayan topraklardır. Mn, Fe, Cu ve Zn elementleri esas alınarak yapılan değerlendirmede söz konusu elementlerin dağılımının ana materyalin çeşidi ve arazi kullanımından önemli ölçüde etkilendiği belirlenmiştir. Toplam mikro element içerikleri ve fraksiyonlarının dağılımları genellikle andezit ana materyalinden oluşan topraklarda diğerlerinden daha yüksek olarak bulunmuştur. Mikro elementlerin topraklardaki dağılımlarının arazi kullanım şekillerine göre mera > yonca > mısır-buğday münavebesi şeklinde sıralandığı saptanmıştır

Anahtar Kelimeler

Fe, Cu, Mn, Zn fraksiyonları, ana materyal, arazi kullanımı

Kaynakça

• Adriano, D. C., 1986. Trace Elements in the Terrestrial Environment. Springer-Verlag, New York.
• Black, C. A., 1965. Methods of soil analysis. Parts 1 and 2. Agronomy 9: 572-576, 671-698, 900, 1372-1375. Am. Soc. Argon. Madison, Wis.
• Chandi, K. S., Takar, P.N., 1982. Effects of agricultural cropping systems on micronutrients transformation. I. Zinc Plant Soil 69: 423-436.
• Coppenet, M., Golven, J., Simon, J. C, Lecorre, L., Leroy, M., 1993. Chemical evolution of soils in intensive animal-rearing farms. The example of Finistère. Agronomie 13: 77–83.
• Demiralay, İ., 1993. Toprağın Fiziksel Analizleri. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, No: 143, Erzu- rum.
• Gessler, P.E., Chadwick, O.A., Charman F., Althouse, L., Holmes, K., 2000. Modelling Soil-Landscape and Ecosystem Properties Using Terrain Attributes. Soil Sci. Soc. Of Amer., J. 64:2046-2056.
• Heil, R. D., Mahmoud, K.R., 1978. Mean concentrations and coefficients of variation of selected trace elements of various soil taxa. pp. 198-213. In: Forest Soils and Land Use, C. T. Youngberg (ed.). Colorado State Univ., Fort Collins, CO.
• Iyanger, S.S., Martens, D.C., Miller, W.P., 1981. Distribu- tion and plant availability of soil zinc fractions. Soil Sci. Soc. Am. J. 45: 735-739.
• Kacar, B., 1994. Bitki ve Toprağın Kimyasal Analizleri: III Toprak Analizleri. Ank. Ünv. Ziraat Fak. Eğitim Araş- tırma ve Geliştirme Vakfı Yay. No: 3, Ankara.
• Kubota, J. 1981. Role of soil survey trace element studies. pp. 177-186. In: Technical Monograph 1, Soil Research Inventories and Development Planning. Soil Conservation Service, USDA, Washington, D.C.
• Lal, R., 1988. Soil Erosion Research Methods. Soil and Water Conservation Society, pp: 141-149.
• Lund, L.J., Betty, E.E., Page, A.L., Elliott, R.A., 1981. Occurrence of naturally high cadmium levels in soils and its accumulation by vegetation. J.Environ. Qual., 10:551-556.
• Maskall, J.E., Thornton, I., 1998. Chemical partitioning of heavy metals in soils, clays and rocks at historical lead smelting sites. Water Air Soil Pollut. 108 (1998), pp. 391–409.
• Miller, W.P., McFee, W.W., Melley, J.M., 1983. Mobility and retention of heavy metals in sandy soils. J. Environ. Qual. 12: 579-584.
• Munro, R.D., 1983. Environmental research and management priorities for the 1980s. Ambio 12:61–62.
• Page, A.L., 1974. Fate and effect of trace elements in sewage sludge when applied to agricultural lands. Env. Protection Tech. Series EPA-670/2-74-005.
• Shuman, L.M., 1986. Effect of liming on the distribution of manganase, copper, iron and zinc among soil fractions. Soil Sci. Soc. Am. J. 50: 1236-1240.
• Sims, J.L., Patrick Jr W.H., 1978. The distribution of micro- nutrient cations in soil under conditions of varying redox potential and pH. Soil Sci. Soc. Am. J. 42: 258-262.
• Sims, J.T., 1986. Soil pH Effects on the Distribution and Plant Availability of Zinc, Manganese and Copper Soil. Sci. Am. 367-373.
• Soil Survey Staff., 1975. Soil Taxonomy. United States Department of Agriculture Handbook, 436, Washington, D.C.
• Sposito, G., Lund, L.J., Chang, A.C., 1982. Trace metal chemistry in arid-zone soils amended with sewage sludge. 1. Fractionation of Ni, Cu, Zn, Cd and Pb in solid phases. Soil Sci. Soc. Am. J. 46: 260-264.
• Walter, I., Cuevas, G., 1999. Chemical fractionation of heavy metals in a soil amended with repeated sewage sludge application. The Science of the Total Environment, Volume 226, Number 2, 9 February 1999, pp. 113-119(7).