TÜRKİYE KURU İNCİR İHRACATINDA İKLİM FAKTÖRLERİNİN ETKİSİNİN BELİRLENMESİNE YÖNELİK BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2007, Cilt: 22 Sayı: 1, 11 - 19, 27.02.2007

Ferit Çobanoğlu Hilmi Kocataş Mesut Özen Eşref Tutmuş Ramazan Konak

Öz

Bu çalışmada Türkiye kuru incir üretimi ve ihracatında, Aydın ilindeki uzun yıllar iklim faktörlerinin etkisi değerlendirilmeye çalışılmıştır. Türkiye kuru incir ihracatı yıllara göre değişmekle birlikte yıllık ortalama 42000-50000 ton civarındadır. Bu veriler Ege İhracatçı Birlikleri (EİB) tarafından tutulan kesin verilerdir. Üretimin de, İzmir Ticaret Borsası (İTB) koordinatörlüğünde yapılan rekolte tahminlerine göre yıllık 45000-50000 ton olduğu öngörülmektedir. Türkiye kuru
incir üretiminin tamamı Aydın ve İzmir illerinde üretilmektedir. Özellikle üretimin %70’i Aydın ilinden karşılanmaktadır. Çalışmada öncelikle Aydın iline ait 1980-2004 yılları arası iklim faktörleri cluster analizi yapılarak benzer özellik gösteren yıllar saptanmaya çalışılmıştır. Ayrıca regresyon analizi yapılarak, farklı kuru incir sınıfları ihracatına etki eden iklim özellikleri belirlenmeye çalışılmıştır. Genel olarak değerlendirildiğinde ise; iklim özellikleri ile kalite sınıfları itibariyle gerçekleşen kuru incir ihracatı açısından benzerlik olmadığı anlaşılmıştır. Ancak yapılan regresyon denklemi ile, Temmuz ayı nispi nem değeri, Temmuz ve Eylül ayları rüzgar hızları ve Eylül ayı güneşlenme süresinin hurda sınıfı kuru incir ihracatı üzerinde önemli etkilerinin olduğu tespit edilmiştir. Ancak başta AB ülkeleri olmak üzere, ABD, Japonya gibi önemli ithalatçı ülkelerin tüketici talepleri ve gelir durumları, fiyat dalgalanmaları gibi faktörlerin de dikkate alınarak, Türkiye kuru incir ihracatında etkili olabilecek diğer parametrelerin belirlenmesine yönelik ampirik çalışmaların yapılması faydalı olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kuru İncir, İklim Faktörleri, Kalite Sınıfları, Cluster, Regresyon

TÜRKİYE KURU İNCİR İHRACATINDA İKLİM FAKTÖRLERİNİN ETKİSİNİN BELİRLENMESİNE YÖNELİK BİR DEĞERLENDİRME

Öz

Bu çalışmada Türkiye kuru incir üretimi ve ihracatında, Aydın ilindeki uzun yıllar iklim faktörlerinin etkisi değerlendirilmeye çalışılmıştır. Türkiye kuru incir ihracatı yıllara göre değişmekle birlikte yıllık ortalama 42000-50000 ton civarındadır. Bu veriler Ege İhracatçı Birlikleri (EİB) tarafından tutulan kesin verilerdir. Üretimin de, İzmir Ticaret Borsası (İTB) koordinatörlüğünde yapılan rekolte tahminlerine göre yıllık 45000-50000 ton olduğu öngörülmektedir. Türkiye kuru incir üretiminin tamamı Aydın ve İzmir illerinde üretilmektedir. Özellikle üretimin %70’i Aydın ilinden karşılanmaktadır. Çalışmada öncelikle Aydın iline ait 1980-2004 yılları arası iklim faktörleri cluster analizi yapılarak benzer özellik gösteren yıllar saptanmaya çalışılmıştır. Ayrıca regresyon analizi yapılarak, farklı kuru incir sınıfları ihracatına etki eden iklim özellikleri belirlenmeye çalışılmıştır. Genel olarak değerlendirildiğinde ise; iklim özellikleri ile kalite sınıfları itibariyle gerçekleşen kuru incir ihracatı açısından benzerlik olmadığı anlaşılmıştır. Ancak yapılan regresyon denklemi ile, Temmuz ayı nispi nem değeri, Temmuz ve Eylül ayları rüzgar hızları ve Eylül ayı güneşlenme süresinin hurda sınıfı kuru incir ihracatı üzerinde önemli etkilerinin olduğu tespit edilmiştir. Ancak başta AB ülkeleri olmak üzere, ABD, Japonya gibi önemli ithalatçı ülkelerin tüketici talepleri ve gelir durumları, fiyat dalgalanmaları gibi faktörlerin de dikkate alınarak, Türkiye kuru incir ihracatında etkili olabilecek diğer parametrelerin belirlenmesine yönelik ampirik çalışmaların yapılması faydalı olacaktır

Kaynakça

• Anonymous, 2000. VIII. BYKP Bitkisel Ürünler Özel İhtisas Komisyonu, Meyve Grubu Özel İhtisas Alt Komisyonu, İncir Raporu, Ankara.
• Anonymous, 2002. Devlet İstatistik Enstitüsü, Tarımsal Yapı Üretim, Fiyat, Değer, Ankara, (2001-2002).
• Anonymous, 2004a. EİB, Ege İhracatçı Birlikleri Bültenleri, İzmir, (2002, 2003, 2004).
• Anonymous, 2004b. FAO, United Nations, Food and Agriculture Organization.
• Anonymous, 2004c. İzmir Ticaret Borsası (İTB), Rekolte Tahmin Raporları.
• Anonymous, 2005a. Aydın İli Meteoroloji İstasyonu Müdürlüğü, Uzun Yıllar İklim Faktörleri Verileri.
• Anonymous, 2005b. Devlet İstatistik Enstitüsü verileri, Ankara.
• Çobanoğlu, F., 2004. Türkiye ve Avrupa Birliği (AB) arasındaki tarım ürünleri ticaretinin gelişimi, önemi, taze ve kuru incir ticareti açısından değerlendirilmesi. ANADOLU, Journal of AARI, 14 (2): 139-159.
• Everitt, B.S., 1993. Cluster Analysis (3rd ed.), John Wiley and Sons Inc., New York.
• Green, P.E., 1978. Analysing Multivariate Data, The Dryden Press, Illinois.
• Işın, F., Çukur, T., Armağan, G., Çobanoğlu, F., 2004. Dünya Ticaret Örgütü Anlaşmaları Çerçevesinde Avrupa Birliği ile Gümrük Birliği ve Olası Tam Üyelik Açısından Türkiye Taze ve Kuru İncir Dış Satım Olanakları Üzerine Bir Araştırma. Aydın Güçbirliği Yayınları No.1, ISBN:975-512-873-5, Aydın.
• Kabasakal, A., 1990. İncir Yetiştiriciliği. TAV, Tarımsal Araştırmaları Destekleme ve Geliştirme Vakfı, Yayın No: 20, Yalova.
• Ketchen, D.J.Jr., Shook, C.L., 1996. The application of cluster analysis in strategic management research: An analysis and critique. Strategic Management Journal 17: 441-458.
• Krzanowski, W.J. 1988. Principles Of Multivariate Analysis: A User's Perspective, Clarendon Press, Oxford.
• Malhotra, N.K. 1999. Marketing Research: An Applied Orientation (3rd ed.), Prentice-Hall, New Jersey.
• McGee, J.,Thomas, H., 1986. Strategic groups: Theory, research and taxonomy. Strategic Management Journal, 7: 141-160.
• Miran, B., 2002. Temel İstatistik. İzmir, 2002. ISBN:975- 93088-0-0.