EKİM ZAMANININ KETEN (Linum usitatissimum L.)’İN KANTİTATİF BÜYÜMESİNE ETKİS

Yıl 2007, Cilt: 22 Sayı: 1, 34 - 40, 27.02.2007

Dursun Bozkurt Orhan Kurt

Öz

Bu araştırma, Samsun ekolojik koşullarında ekim zamanının, keten bitkisinin bitki kantitatif büyümesine etkisini
belirlemek amacıyla, Meteoroloji Samsun Bölge Müdürlüğü Gözlem İstasyonunda, Ekim 2003–Temmuz 2004 periodunda
yürütülmüştür. Araştırma 4 tekerrürlü olarak yürütülmüş olup, her tekerrürde iki keten çeşidi (Antares ve Sarı–85), iki ekim
zamanı (toprak sıcaklığının 20 oC olduğu 3 Ekim ve toprak sıcaklığının 15 oC olduğu 18 Kasım) ve bunların
kombinasyonları uygulanmıştır. Araştırmada; bitki boyu, kök uzunluğu, toplam bitki kuru ağırlığı, net asimilasyon oranı,
oransal kök ağırlığı ve oransal sap ağırlığının değişimi incelenmiştir. Araştırma sonucunda çeşitler arasında bitki boyu, toplam bitki ağırlığı, net asimilasyon oranı, oransal sap ve oransal kök ağırlığı bakımından, ekim zamanları arasında oransal kök ve gövde ağırlığı harıç incelenen bütün karakterler bakımından farklılığın olduğu belirlenmiştir. Antares keten çeşiti, oransal gövde ağırlığı harıç diğer bütün karakterler bakımından Sarı-85 keten çeşidinden daha yüksek değerler vermiştir. Benzer biçimde toprak sıcaklığının 20 oC olduğunda yapılan ekimde, toprak sıcaklığının 15 oC olduğunda yapılan ekime göre oransal gövde ağırlığı harıç, diğer bütün karakterler bakımından daha yüksek değerler elde edilmiştir. En yüksek bitki boyu, bitki ağırlığı ve net asimilasyon oranı Antares keten çeşidinin toprak sıcaklığı 20 oC olduğunda yapılan ekımden, en yüksek kök uzunluğu ve oransal kök ağırlığı Sarı-85 keten çeşidinin 20 oC toprak sıcaklığında yapılan ekiminden, en yüksek oransal gövde ağırlığı ise Sar-85 keten çeşidinin toprak sıcaklığı 15 oC olduğunda yapılan ekiminden elde edilmiştir. Araştırma sonucunda; bitki büyümesi bakımından, Samsun ekolojik koşullarında kışlık ekim zamanının toprak sıcaklığının
20 oC civarında olduğu Ekim ayında yapılması gerektiği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Keten, Ekim Zamanı, Kantitatif Büyüme

EKİM ZAMANININ KETEN (Linum usitatissimum L.)’İN KANTİTATİF BÜYÜMESİNE ETKİSİ

Öz

Bu araştırma, Samsun ekolojik koşullarında ekim zamanının, keten bitkisinin bitki kantitatif büyümesine etkisini belirlemek amacıyla, Meteoroloji Samsun Bölge Müdürlüğü Gözlem İstasyonunda, Ekim 2003–Temmuz 2004 periodunda yürütülmüştür. Araştırma 4 tekerrürlü olarak yürütülmüş olup, her tekerrürde iki keten çeşidi (Antares ve Sarı–85), iki ekim zamanı (toprak sıcaklığının 20 oC olduğu 3 Ekim ve toprak sıcaklığının 15 oC olduğu 18 Kasım) ve bunların kombinasyonları uygulanmıştır. Araştırmada; bitki boyu, kök uzunluğu, toplam bitki kuru ağırlığı, net asimilasyon oranı, oransal kök ağırlığı ve oransal sap ağırlığının değişimi incelenmiştir. Araştırma sonucunda çeşitler arasında bitki boyu, toplam bitki ağırlığı, net asimilasyon oranı, oransal sap ve oransal kök ağırlığı bakımından, ekim zamanları arasında oransal kök ve gövde ağırlığı harıç incelenen bütün karakterler bakımından farklılığın olduğu belirlenmiştir. Antares keten çeşiti, oransal gövde ağırlığı harıç diğer bütün karakterler bakımından Sarı-85 keten çeşidinden daha yüksek değerler vermiştir. Benzer biçimde toprak sıcaklığının 20 oC olduğunda yapılan ekimde, toprak sıcaklığının 15 oC olduğunda yapılan ekime göre oransal gövde ağırlığı harıç, diğer bütün karakterler bakımından daha yüksek değerler elde edilmiştir. En yüksek bitki boyu, bitki ağırlığı ve net asimilasyon oranı Antares keten çeşidinin toprak sıcaklığı 20 oC olduğunda yapılan ekımden, en yüksek kök uzunluğu ve oransal kök ağırlığı Sarı-85 keten çeşidinin 20 oC toprak sıcaklığında yapılan ekiminden, en yüksek oransal gövde ağırlığı ise Sar-85 keten çeşidinin toprak sıcaklığı 15 oC olduğunda yapılan ekiminden elde edilmiştir. Araştırma sonucunda; bitki büyümesi bakımından, Samsun ekolojik koşullarında kışlık ekim zamanının toprak sıcaklığının 20 oC civarında olduğu Ekim ayında yapılması gerektiği sonucuna varılmıştır

Anahtar Kelimeler

Keten, Ekim Zamanı, Kantitatif Büyüme

Kaynakça

• Anonymous, 2004a., 2004. Başbakanlık Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı Verileri.
• Anonymous, 2004b. Meteoroloji Samsun Bölge Müdürlüğü Rasat Verileri.
• Anonymous, 2004c. Samsun Köy Hizmetleri Araştırma Enstitüsü Toprak Tahlil Sonuçları.
• Casa, R., Russel, G., Gascio, B., Rossini, F., Cascio, B., 1999. Enviromental effect on linseed (Linum usitatissimum L.) yield and growth of flax at different stand densities. European Journal of Agronomy, 11(3– 4): 267-278.
• Culbertson, J.O., 1954. Seed- Flax Improvement. Advences in Agronomy, 6: 144-182.
• Hassan, F.U., Leitch, M.H., Ahmad, S., 1999. Dry Matter Partitioning in Linseed (Linum usitatissimum L.). J. Agronomy and Crop Science, 183: 213-216.
• Hume, D.J., 1982. Oil and Protein Seed Crops. Notes on Agriculture. No. 18, 17-18.
• Hunt, R., 1990. Basic Growth Analysis. Unwin Hyman Ltd.
• Kacar, B., 1989. Bitki Fizyolojisi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları: 1153 Ders Kitabı: 323
• Khorgade, P.W., 1988. Pattern of association between yield and yield attributes in linseed (Linum usitatissimum L.). Annuals of Plant Physiology, 2(1): 15-21.
• Kurt, O., 1995. Genetik and Agronomic Assessment of Cultuvars of Linseed. University of Wales. Doktora Tezi (Basılmamış)
• Kurt, O., 1996. Bazı Keten Çeşitlerinin (Linum usitatissimum L.) Tane Verimi ve Verim Unsurları ile Bazı Tarımsal Karakterleri Üzerinde Bir Araştırma. O.M.Ü. Zir. Fak. Derg., 11(1): 87-92.
• Kurt, O., 2002. Tarla Bitkileri Yetiştirme Tekniği. OMÜ, Ziraat Fakültesi Yayınları, Ders Kitabı, No: 44, Samsun.
• Kurt, O., 2004. Alternatif Yağ Bitkileri Olarak Keten. O.M.Ü. Ziraat Fakültesi Faaliyet Raporu (Basılmamış)
• McGregor, W.G., 1960. Research on Oil-Seed Flax in North America. Field Crop Abstracts. Vol.13, 874.
• Uzun, S., 1997. Sıcaklık ve Işığın Bitki Büyüme, Gelişme ve Verimine Etkisi (I.Büyüme). O. M. Ü. Zir. Fak. Derg., 12(1): 147-156.
• Zubal, P., 2001. The Effects of Sowing Date, Seeding Rate and Nutrition on Yield of The Oilseed Flax Cultivars (Linum usitatissimum L.). Vedecke Prace Vyskkumneho Ustavo Rastlinnej Piest’any., 30: 33-38