ÜRE UYGULAMASININ TOPRAKLARDA AMONYUM VE NİTRAT OLUŞUMUNA ETKİSİ

Yıl 2007, Cilt: 22 Sayı: 1, 64 - 72, 27.02.2007

Korkmaz Bellitürk Fatma Danışman Fuat Yılmaz

Öz

Bu araştırma, Tekirdağİlinden alınan farklı fiziksel ve kimyasal özelliklere sahip 20 adet toprağa uygulanan ürenin
topraklardaki nitrat-N’u ve amonyum-N’u oluşumuna etkisini belirlemek amacıyla laboratuarda yürütülmüştür. İnkübasyon
denemesinde toprağa 500 mg kg-1 N üre formunda çözelti şeklinde uygulanmış ve 28 gün inkübasyona bırakılmıştır.
İnkübasyonun 1.(G1), 7.(G2), 14.(G3) ve 28.(G4) günlerinde alınan toprak örneklerindeki amonyum-N ve nitrat-N
belirlenmiştir. İnkübasyon denemesi sonunda, topraklardaki toplam mineral azot miktarı saptanmış ve daha sonra toprağa uygulanan üre azotunun dönüşümleri oransal olarak hesaplanmıştır. Toprakların amonyum azotu miktarları inkübasyon süresine bağlı olarak 7. güne kadar artmış, 14. ve 28. günlerde ise azalmıştır. Toprakların nitrat azotu miktarları da 7. güne kadar artmış, daha sonraki günlerde çok fazla değişmemiştir. Denemenin 1. gününde oluşan üre dönüşüm oranı (UTR) ile toprakların pH, Ca++, K+ ve kil kapsamları arasında negatif yönde önemli ilişkiler (sırasıyla r=–0.359*, r=–0.360*, r=–0.361* ve r= –0.513**) saptanmıştır. Denemenin 7. gününde oluşan üre dönüşüm oranı (UTR) ile toprakların pH ve kil kapsamları arasında negatif yönde önemli ilişkiler (sırasıyla r=–0.346* ve r=–0.350*) saptanırken, kum miktarları ile r=0.428** düzeyinde pozitif bir ilişki belirlenmiştir. Denemenin 14. gününde ise önemli ilişkiler bulunamamıştır. Denemenin 28. gününde oluşan üre dönüşüm oranı (UTR) ile toprakların K+ kapsamları arasında r=-0.419** düzeyinde negatif bir ilişki belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Azot, Üre, Azot Dönüşümleri, İnkübasyon, Amonyum-N, Nitrat-N.

ÜRE UYGULAMASININ TOPRAKLARDA AMONYUM VE NİTRAT OLUŞUMUNA ETKİSİ

Öz

Bu araştırma, Tekirdağ İlinden alınan farklı fiziksel ve kimyasal özelliklere sahip 20 adet toprağa uygulanan ürenin topraklardaki nitrat-N’u ve amonyum-N’u oluşumuna etkisini belirlemek amacıyla laboratuarda yürütülmüştür. İnkübasyon denemesinde toprağa 500 mg kg-1 N üre formunda çözelti şeklinde uygulanmış ve 28 gün inkübasyona bırakılmıştır. İnkübasyonun 1.(G1), 7.(G2), 14.(G3) ve 28.(G4) günlerinde alınan toprak örneklerindeki amonyum-N ve nitrat-N belirlenmiştir. İnkübasyon denemesi sonunda, topraklardaki toplam mineral azot miktarı saptanmış ve daha sonra toprağa uygulanan üre azotunun dönüşümleri oransal olarak hesaplanmıştır. Toprakların amonyum azotu miktarları inkübasyon süresine bağlı olarak 7. güne kadar artmış, 14. ve 28. günlerde ise azalmıştır. Toprakların nitrat azotu miktarları da 7. güne kadar artmış, daha sonraki günlerde çok fazla değişmemiştir. Denemenin 1. gününde oluşan üre dönüşüm oranı (UTR) ile toprakların pH, Ca++, K+ ve kil kapsamları arasında negatif yönde önemli ilişkiler (sırasıyla r=–0.359*, r=–0.360*, r=–0.361* ve r= –0.513**) saptanmıştır. Denemenin 7. gününde oluşan üre dönüşüm oranı (UTR) ile toprakların pH ve kil kapsamları arasında negatif yönde önemli ilişkiler (sırasıyla r=–0.346* ve r=–0.350*) saptanırken, kum miktarları ile r=0.428** düzeyinde pozitif bir ilişki belirlenmiştir. Denemenin 14. gününde ise önemli ilişkiler bulunamamıştır. Denemenin 28. gününde oluşan üre dönüşüm oranı (UTR) ile toprakların K+ kapsamları arasında r=-0.419** düzeyinde negatif bir ilişki belirlenmiştir

Anahtar Kelimeler

Azot, Üre, Azot Dönüşümleri, İnkübasyon, Amonyum-N, Nitrat-N

Kaynakça

• Aktaş, M., 1995. Bitki besleme ve toprak verimliliği. 3. Baskı, A.Ü. Zir. Fak. Yayın No: 1429, Ders Kitabı No: 416, 344 s., Ankara.
• Allison, F.E., 1955. The enigma of soil nitrogen balance sheets. Adv. in Argon. 7: 231-250.
• Alpaslan, M., 2000. Üre uygulamasının topraklarda üreaz aktivitesi ve nitrat ve amonyum oluşumuna etkisi. J. Agric. Sci. 6 (4): 49-56, Ankara.
• Anonim, 2000. Sekizinci beş yıllık kalkınma planı. Gübre Sanayi Özel İhtisas Komisyonu Raporu. S: 69, DPT: 2514-ÖİK: 531 (http://ekutup.dpt.gov.tr ), Ankara. [Ulaşım: 24 Mayıs 2005].
• Anonim, 2005. Tekirdağ ili iklim verileri. Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü Tekirdağ Met. İl Müd., Tekirdağ
• Aydemir, O., 1979. Gübreler ve çevre kirlenmesi. Atatürk Üniversitesi, Zir. Fak. Der., 10 (3-4), s.189-197, Erzurum.
• Bayraklı, F., 1986. Toprak ve bitki analizleri (Çeviri). Ondokuz Mayıs Üniv. Ziraat Fakültesi, 199s., Samsun.
• Bellitürk, K., 2005. Tekirdağ koşullarında buğday yetiştirilen toprakların mikro besin elementleri ve ağır metal içeriklerinin saptanması. Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi, Cilt 2, s: 1211-1215, 5-9 Eylül, Antalya.
• Belliturk, K., Sağlam, M.T., 2005. A research on the urea hydrolysis rate in the soils of Turkey. Pakistan Journal of Biological Sciences 8 (3): 446-449.
• Bock, B.R., Kissel, D.E., 1988. Ammonia volatilization from urea fertilizers. National Fert. Dev. Center, TVA, USA.
• Bremner, J.M., Douglas, L.A., 1971. Decomposition of urea phosphate in soils. Soil Sci. Soc. Amer. Proc. 35: 575-578.
• Broadbent, F., Hill, G., Tyler, K., 1958. Transformations and movement of urea in soils. Soil Sci. Soc. Am. Proc. 22:303-307.
• Doak, B.W., 1952. Some chemical changes in the nitrogenous constituents of urine when voided on pasture. J. Agric. Sci. 42: 162-171.
• Eyüpoğlu, F., 2002. Türkiye gübre gereksinimi, tüketimi ve geleceği. T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, KHGM Toprak ve Güb. Araş. Enst. İşl. Müd. Yay. Teknik Yayın No: T-2, Genel Yayın No: 2, 189s, Ankara.
• Gasser, J.K.R., 1964. Urea as a fertilizer. Soils and fertilizers. 27 (3): 175-180.
• Gedikoglu, I., 1990. Toprak verimliliğinin tayininde kullanılan laboratuvar analiz yöntemleri. KHGM, Şanlıurfa Araş. Enst. Müd. Yay. Genel Yayın No: 55, Teknik Yayın No:11, 75s., Şanlıurfa.
• Gökçe, G.F., Öğleni, N., Öğleni, ,Ö. ve Şengörür, B., 2005. Edirne ili tarımsal kirliliğinin irdelenmesi. Trakya’da Sanayileşme ve Çevre Sempozyumu IV, S: 273-288, 14-15 Ekim, Edirne.
• Güneş, A., M. Aktaş, 1992. Kireçli bir toprakta N-servin nitrifikasyon oranı ve azot kaybı üzerine etkisi. Doğa-Tr. J. Agri. For., 16, S: 501-506.
• Gür, K., 1987. Toprak biyolojisi. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Yayın No: 10, Konya.
• Han, K-H., Choi, W-J., Han, G-H., Yun, S-I., Yoo, S-H and Ro, H-M., 2004. Urea-nitrogen transformation and compost-nitrogen mineralization in three different soils as affected by the interaction between both nitrogen inputs. Biol. Fertil. Soils, 39:193-199.
• Jackson, M.L., 1965. Soil chemical analysis. Prentice Hall, Inc. Englewood Cliffs, N.J., pp. 111-117, USA.
• Karaca, A., Baran, A. ve Haktanır, K., 2000. The effect of compaction on urease enzyme activitiy, carbon dioxide evaluation and nitrogen mineralization. Tr J Agric For 24,437-441.
• Martens, D.A., Bremner, J.M., 1989. Soil properties affecting volatilization of ammonia from soils treated with urea. Commun. Soil Sci. Plant Anal., 20 (15-16): 1645-1657.
• Matar, Y., Doering, H.W., 1979. Transformation of urea and ammonium sulphate in sand loam soils of Tripoli, Libya. Water and fertilizer use for food production in arid and semi-arid zones. 3rd CIEC Symposium, pp. 285-288, Vienna.
• Moe, P.G., 1967. Nitrogen losses from urea as affacted by altering soil ureaze activity. Soil Sci. Soc. Amer. Proc. 31:380-382.
• Sağlam, M.T.,1979. Toprakta mevcut bazı azot formlarının tayini ve azot elverişlilik indeksleri (Çeviri). Atatürk Üniversitesi Yayınları No:523, Ziraat Fakültesi Yayınları No: 238, Tercüme Serisi No:18, 137s., Erzurum.
• Sağlam, M.T., Tok, H.H., Adiloğlu, A., Albut, S., Bellitürk, K., Öner, N. and Kaya, G., 2000. An investigation on the determination of tendency of differences in pH value, phosphorus, potassium and organic matter content of soils taken from Thrace Region between 1985-1988. Agroenviron 2000, 2nd International Symposium on New Technologies for Environmental Monitoring and AgroApplications, pp. 415-420, 18-20 October, Tekirdag.
• Sağlam, M.T., 2001. Toprak ve suyun kimyasal analiz yöntemleri. Trakya Üniversitesi Tekirdağ Ziraat Fakültesi Yayınları No: 189, Yardımcı Ders Kitabı No:5, 154s.,Tekirdağ.
• Soubies, L., Gadet, R., Lenain, M., 1955. Ann. agron. 6, pp. 997-1033, Paris.
• SPSS, 1999. SPSS for windows release 10.0, SPSS Inc., Chicago.
• Terman, G.L., Hunt, C.M., 1964. Volatilization losses of nitrogen from surface-applied fertilizers as measured by crop response. Soil Sci. Soc. Amer. Proc. 28: 667-672.
• Topbaş, M.T., 1987. Azotlu gübreler. Selçuk Üniversitesi Yayınları, Yayın No: 36, Ziraat Fakültesi Yayınları No: 7, Konya.
• Tuncay, H., 1994. Su kalitesi (I. Basım). Ege Üniv. Ziraat Fakültesi Yayınları No: 512, Bornova-İzmir.
• Tuzuner, A., 1990. Toprak ve su analiz laboratuvarları el kitabı. T.C. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Volk, G.M., Sweat, A.W., 1955. Mobility of urea nitrogen applied to Florida soils. Proc. Soil Sci. Soc. of Florida, 15:117-123.
• Watkins, S.H., Strand, R.F., DeBell, D.S., Eschjr, J., 1972. Factors influencing ammonia losses from urea applied to Northwestern forest soils.Soil Sci. Soc. Amer. Proc. 36:354-357.