BAKLA (Vicia faba L.)’DA ÖZELLİKLER ARASINDAKİİLİŞKİLER VE TANE VERİMİ BAKIMINDAN SELEKSİYON KRİTERLERİNİN BELİRLENMESİ

Yıl 2007, Cilt: 22 Sayı: 1, 73 - 78, 27.02.2007

Erkut Pekşen

Öz

Bu çalışma, yerel bakla populasyonlarını, hatlarını ve çeşitlerini içeren 15 bakla (Vicia faba L.) genotipinde bazı
fenolojik ve morfolojik özellikler ile tane verimi arasındaki ilişkileri incelemek ve tane verimi bakımından başarılı bir
seleksiyon yapabilmek için hangi özelliklerin dikkate alınması gerektiğini tespit etmek amacıyla 2003-2004, 2004-2005 ve
2005-2006 yıllarında Samsun koşullarında yapılmıştır. Denemede Eresen-87, Filiz-99 ve Lara bakla çeşitleri, Samsun, Amasya, Sinop ve Tokat illerinin bazı ilçe ve köylerinden toplanan 10 bakla populasyonu ve 2 bakla hattı (FLIP86-116FB ve FLIP85-172FB) kullanılmıştır. En yüksek varyasyon katsayıları sırasıyla tane verimi, sap verimi, biyolojik verim, ilk bakla yüksekliği ve bitkide bakla sayısı özelliklerinde belirlenmiştir. Tane verimi ile hasat indeksi (r=0.861**), bakla uzunluğu (r=0.763**), baklada tane sayısı (r=0.700**) ve biyolojik verim (r=0.648**) arasında olumlu ve çok önemli ilişkiler bulunmuştur. Çiçeklenme süresi (r=-0.789**), hasat olgunluk süresi (r=-0.781**), ilk bakla bağlama süresi (r=-0.772**) ve bitki başına dal sayısı (r=-0.596*) ise tane verimi ile olumsuz ilişkiler göstermiştir. Baklada tane verimi ile olumlu ve önemli ilişkiler gösteren, aynı zamanda tane verimi üzerine olumlu yüksek doğrudan etkiye sahip olan hasat indeksi ve biyolojik verime ilave olarak bakla uzunluğu ve baklada tane sayısının tane verimi yüksek bakla genotiplerinin seçiminde öncelikli seleksiyon kriterleri olarak kullanılabileceği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

-

BAKLA (Vicia faba L.)’DA ÖZELLİKLER ARASINDAKİ İLİŞKİLER VE TANE VERİMİ BAKIMINDAN SELEKSİYON KRİTERLERİNİN BELİRLENMESİ

Öz

Bu çalışma, yerel bakla populasyonlarını, hatlarını ve çeşitlerini içeren 15 bakla (Vicia faba L.) genotipinde bazı fenolojik ve morfolojik özellikler ile tane verimi arasındaki ilişkileri incelemek ve tane verimi bakımından başarılı bir seleksiyon yapabilmek için hangi özelliklerin dikkate alınması gerektiğini tespit etmek amacıyla 2003-2004, 2004-2005 ve 2005-2006 yıllarında Samsun koşullarında yapılmıştır. Denemede Eresen-87, Filiz-99 ve Lara bakla çeşitleri, Samsun, Amasya, Sinop ve Tokat illerinin bazı ilçe ve köylerinden toplanan 10 bakla populasyonu ve 2 bakla hattı (FLIP86-116FB ve FLIP85-172FB) kullanılmıştır. En yüksek varyasyon katsayıları sırasıyla tane verimi, sap verimi, biyolojik verim, ilk bakla yüksekliği ve bitkide bakla sayısı özelliklerinde belirlenmiştir. Tane verimi ile hasat indeksi (r=0.861**), bakla uzunluğu (r=0.763**), baklada tane sayısı (r=0.700**) ve biyolojik verim (r=0.648**) arasında olumlu ve çok önemli ilişkiler bulunmuştur. Çiçeklenme süresi (r=-0.789**), hasat olgunluk süresi (r=-0.781**), ilk bakla bağlama süresi (r=-0.772**) ve bitki başına dal sayısı (r=-0.596*) ise tane verimi ile olumsuz ilişkiler göstermiştir. Baklada tane verimi ile olumlu ve önemli ilişkiler gösteren, aynı zamanda tane verimi üzerine olumlu yüksek doğrudan etkiye sahip olan hasat indeksi ve biyolojik verime ilave olarak bakla uzunluğu ve baklada tane sayısının tane verimi yüksek bakla genotiplerinin seçiminde öncelikli seleksiyon kriterleri olarak kullanılabileceği belirlenmiştir

Anahtar Kelimeler

Bakla, Vicia faba, seleksiyon kriterleri, path analizi, korelasyon, yerel populasyon

Kaynakça

• Abo-Elwafa, A.A. Bakheit, B.R., 1999. Performance, correlations and path-coefficient analysis in faba bean. Assiut J. of Agric. Sci., 30: 77-92.
• Açıkgöz, N., Akkaş, M.E., Moghaddam, A., Özcan, K., 1994. PC'ler için veritabanı Esaslı Türkçe İstatistik Paketi:TARİST. E.Ü.Ziraat Fakültesi, İzmir.
• Berhe, A., Bejiga, G., Mekonnen, D., 1998. Associations of some characters with seed yield in local varieties of faba bean. African Crop Science Journal, 6: 197-204.
• Board, J.E., Kang, M.S., Harville, B.G., 1997. Path analyses identify indirect selection criteria for yield of late planted soybean. Crop Science, 37: 879-884.
• Bora, G.C., Gupta, S.N., Tomer, Y.S., Sultan-Singh, 1998. Genetic variability, correlation and path analysis in faba bean (Vicia faba). Indian Journal of Agricultural Science, 68: 212-214.
• Gates, P., Smith, E.R., Boulter, D., 1983. Reproductive physiology of Vicia faba L. (In: Faba Bean (Vicia faba L., A Basis for Improvement, Ed: Hebblethwaite, P.D.), 133-142, Butterworths, London.
• Ghoss, R.K., Chatterjee, B.N., 1988. Path analysis of important growth functions of Indian Mustard (Brassica juncea L. Czern and Coss.). J. Agronomy and Crop Sci., 160: 116-121.
• Gyanendra, S., Dhuman, K.R., Major, S., 1993. Variability, correlation and path analysis in broad bean. International Journal of Tropical Agriculture, 11: 36-39.
• Katiyar, R.P., Singh, A.K., 1990. Path coefficient studies for yield and yield components in faba bean (Vicia faba L.). Fabis Newsletter, 26: 3-5.
• Kumari, R., 1996. Gamma rays induced variability in yield components of faba bean (Vicia faba L.). Journal of Nuclear Agriculture and Biology, 25: 68-71.
• Kuraczyk, A., Idzkowska, M., Golaszewski, J., Koczowska, I., 1989. Path coefficient studies for yield and yield components in faba bean (Vicia faba L.). Proceedings: Symposium of Biological Progress and the Effectiveness of Crop Plant Production, 10-12 January (pp. 1-7). Radzikow, Poland.
• Lawes, D.A., Bond, D.A., Poulsen, M.H., 1983. Classification, origin, breeding methods and objectives. (In: Faba Bean (Vicia faba L., A Basis for Improvement, Ed: Hebblethwaite, P.D.), Butterworths, London.
• Nachi, N., Guen, J.L., 1996. Dry matter accumulation and seed yield in faba bean (Vicia faba L.) genotypes. Agronomie, 16 (1): 47-59.
• Neal, J.R., McVetty, P.B.E., 1984. Yield structure of faba beans (Vicia faba L.) grown in Manitoba. Field Crops Research, 8: 349-360. kuru fasulye çeşitlerinde dane ve protein verimi ile verim unsurlarına etkisi. S. Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 10 (13): 7-18. variables in various dwarf dry bean (Phaseolus vulgaris L.) cultivars. Journal of Agronomy and Crop Science, 187: 19-23.
• Pekşen, A., Pekşen, E., Artık, C., 2006. Bazı bakla (Vicia faba L.) populasyonlarının bitkisel özellikleri ve taze bakla verimlerinin belirlenmesi. O.M.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 21 (2): 225-230.
• Pilbeam, C.J., Hebblethwaite, P.D., Ricketts, H.E., Nyongesa, T.E., 1991. Effects of plant population density on determinate and indeterminate forms of winter field beans (Vicia faba). Part 1: yield and yield components. The Journal of Agricultural Science , 116: 375-383.
• Reddy, S.R.R., Gupta, S.N., Verma, P.K., 2002a. Genetic variability, association and path analysis in Vicia faba L. under high fertility conditions. Forage Research, 28: 169-173.
• Reddy, S.R.R., Gupta, S.N., Verma, P.K., Lajpat-Rai, 2002b. Genetic variation, correlation and path coefficient analysis under normal sown conditions in Vicia faba L. Forage Research, 28: 63-66.
• Shabana, R., Shrief, S.A., Ibrahim, A.F., Geisler, G., 1990. Correlation and path coefficient analysis for some new released spring rapeseed cultivars under different competetive systems. J. Agronomy and Crop Science, 165: 138-143.
• Sindhu, J.S., Singh, O.P., Singh, K.P., 1985. Component analysis of the factors determining grain yield in faba bean (Vicia faba L.). Fabis Newsletter, 13: 3-5.
• Toker, C., 2004. Estimates of broad-sense heritability for seed yield and yield criteria in faba bean (Vicia faba L.). Hereditas, 140: 222-225.
• Torun, M., Köycü, C., 1999. Mısır bitkisinde tane verimi ile bazı verim unsurları arasındaki ilişkilerin saptanması. Tr. J. of Agriculture and Forestry, 23: 1021-1027.
• Ulukan, H., Güler, M., Keskin, S., 2003. A path coefficient analysis some yield and yield components in faba bean (Vicia faba L.) genotypes. Pakistan Journal of Biological Science, 6: 1951-1955.
• Vandana, Dubey, K.K., 1993. Path analysis in faba bean. Fabis Newsletter, 32: 23-24.