SONBAHAR VE İLKBAHARDA EKİLEN BAKLA (Vicia faba L.) GENOTİPLERİNİN BAZI BİTKİSEL ÖZELLİKLER VE TANE VERİMİ BAKIMINDAN KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2007, Cilt: 22 Sayı: 1, 79 - 85, 27.02.2007

Erkut Pekşen Ali Gülümser

Öz

Bu çalışma sonbahar ve ilkbaharda ekilen bakla (Vicia faba L.) genotiplerini, bazı fenolojik ve morfolojik özellikler
ile tane verimleri bakımından karşılaştırmak ve verim potansiyellerini tespit etmek amacıyla 2005-2006 yetiştirme
döneminde Samsun koşullarında yürütülmüştür. Sonbahar ve ilkbahar ekimleri sırasıyla 18 Kasım 2005 ve 06 Mart 2006
tarihinde yapılmıştır. Denemede bazı yerel bakla populasyonları, hat ve çeşitlerinden oluşan 15 bakla genotipi kullanılmıştır. Çalışma sonuçları bakla genotipleri arasında %50 çiçeklenmeye ve bakla bağlamaya kadar geçen gün sayısı, hasat olgunluk süresi, bitki boyu, ilk bakla yüksekliği, bitkide dal sayısı, bitkide bakla sayısı, bakla uzunluğu, baklada tohum sayısı, 100 tane ağırlığı, tane verimi ve hasat indeksi bakımından farklılıklar olduğunu göstermiştir. Genotiplere göre bakla sayısının 10.70 18.38 bakla/bitki, 100 tane ağırlığının 95.94-153.57 g, tane veriminin 323.50-496.96 kg/da ve hasat indeksinin de %35.0351.38 arasında değiştiği tespit edilmiştir. Ayrıca ekim zamanlarının ilk bakla yüksekliği hariç incelenen tüm özellikler bakımından farklıklar gösterdiği, sonbahar ekiminin bu özellikler bakımından ilkbahar ekimine göre üstün olduğu belirlenmiştir. Sonbahar ve ilkbahar ekimlerinde bakla sayısı sırasıyla 21.20 ve 8.94 bakla/bitki, 100 tane ağırlığı 134.86 ve 125.31 g, tane verimi 602.31 ve 208.26 kg/da ve hasat indeksi de %46.00 ve 40.28 olarak bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

-

SONBAHAR VE İLKBAHARDA EKİLEN BAKLA (Vicia faba L.) GENOTİPLERİNİN BAZI BİTKİSEL ÖZELLİKLER VE TANE VERİMİ BAKIMINDAN KARŞILAŞTIRILMASI

Öz

Bu çalışma sonbahar ve ilkbaharda ekilen bakla (Vicia faba L.) genotiplerini, bazı fenolojik ve morfolojik özellikler ile tane verimleri bakımından karşılaştırmak ve verim potansiyellerini tespit etmek amacıyla 2005-2006 yetiştirme döneminde Samsun koşullarında yürütülmüştür. Sonbahar ve ilkbahar ekimleri sırasıyla 18 Kasım 2005 ve 06 Mart 2006 tarihinde yapılmıştır. Denemede bazı yerel bakla populasyonları, hat ve çeşitlerinden oluşan 15 bakla genotipi kullanılmıştır. Çalışma sonuçları bakla genotipleri arasında %50 çiçeklenmeye ve bakla bağlamaya kadar geçen gün sayısı, hasat olgunluk süresi, bitki boyu, ilk bakla yüksekliği, bitkide dal sayısı, bitkide bakla sayısı, bakla uzunluğu, baklada tohum sayısı, 100 tane ağırlığı, tane verimi ve hasat indeksi bakımından farklılıklar olduğunu göstermiştir. Genotiplere göre bakla sayısının 10.7018.38 bakla/bitki, 100 tane ağırlığının 95.94-153.57 g, tane veriminin 323.50-496.96 kg/da ve hasat indeksinin de %35.0351.38 arasında değiştiği tespit edilmiştir. Ayrıca ekim zamanlarının ilk bakla yüksekliği hariç incelenen tüm özellikler bakımından farklıklar gösterdiği, sonbahar ekiminin bu özellikler bakımından ilkbahar ekimine göre üstün olduğu belirlenmiştir. Sonbahar ve ilkbahar ekimlerinde bakla sayısı sırasıyla 21.20 ve 8.94 bakla/bitki, 100 tane ağırlığı 134.86 ve 125.31 g, tane verimi 602.31 ve 208.26 kg/da ve hasat indeksi de %46.00 ve 40.28 olarak bulunmuştur

Anahtar Kelimeler

Ekim zamanı, Vicia faba, bakla, tane verimi, fenolojik özellikler, morfolojik özellikler

Kaynakça

• Ageeb, O.A.A., 1979. The effect of sowing date and watering interval on the grain yield of broadbean. Fabis Newsletter, 1: 22-23.
• Akçin, A., 1988. Yemeklik Tane Baklagiller. Selçuk Üniversitesi Yayınları: 43, Ziraat Fakültesi Yayınları: 8, Konya.
• Artık, C., Pekşen, E., 2005. Gama ışınlamasının M1 generasyonunda bakla (Vicia faba L.)’nın bazı bitkisel özellikleri üzerine etkileri. O.M.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 20 (3): 44-53.
• Bozoğlu, H., 1989. Samsun Ekolojik Şartlarında Farklı Zamanlarda Ekilen Bakla Çeşitlerinin Gelişme Durumları ve Verimleri Üzerinde Bir Araştırma. O.M.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış), 83, Samsun.
• Gülümser, A., Bozoğlu, H., Pekşen, E., Kahraman, A., 1994. Samsun ekolojik şartlarında yetiştirilebilecek bazı bakla çeşitlerinin tespiti üzerine bir araştırma. Tarla Bitkileri Kongresi (25-29 Nisan 1994), Cilt I Agronomi Bildirileri, 250-253, İzmir.
• Gülümser, A., Bozoğlu, H., Pekşen, E., 2002. Araştırma ve Deneme Metotları. OMÜ Ziraat Fakültesi Yayınları No: 48, 264 s., Samsun.
• Karadavut, U., Geçit, H.H., Sermenli, T., Erdoğan, C., Sezer, N., 1998. Amik ovası koşullarında yetiştirilen bakla (Vicia faba L.) bitkisinin bitkisel özelliklerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. 2. Sebze Tarımı Sempozyumu (28-30 Eylül 1998), 216-221, Tokat.
• Karadavut, U., Erdoğan, C., Sermenli, T., Mavi, K., Gündüz, B., 2000. Ekim zamanının bakla (Vicia faba L.) bitkisinin verim ve verime etki eden karakterlere etkisi. III. Sebze Tarımı Sempozyumu, 434-437, Isparta.
• Li-juan, L., 1993. Research on breeding and germplasm resource of autumn-sown faba bean. Fabis Newsletter, 32: 11-14.
• Newton, S.D., 1979. Response of yield components to plant density and time of sowing in two cultivars of field beans (Vicia faba L.). Proceedings of the Agronomy Society of New Zealand, 9: 11-14.
• Pandey, R.K., 1981. Time of sowing-a major factor for higher seed yields of faba bean in northern India.Fabis Newsletter, (3): 43-44.
• Pekşen E., Artık, C., 2006. Bazı yöresel bakla (Vicia faba L.) populasyonlarının bitkisel özellikleri ve tane verimlerinin belirlenmesi. A.Ü. Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 12 (2): 166-174.
• Roupakias, D.G., Tsaftaris, A.S., Lazaridou, T.B., 1993. Breeding for low tannin content, small seeded Vicia faba L. cultivars. Fabis Newsletter, 32: 3-7.
• Sıkça, N., 1994. Baklada (Vicia faba L.) ekim zamanı ve bitki sıklığının verim ile verim komponentlerine etkisi. Uludağ Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 32s. Bursa.
• Tosun, O., Eser, D., Geçit, H.H., Emeklier, H.Y., 1984. Bakla (Vicia faba L.)’da ekim zamanının verim üzerine etkileri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yıllığı, 32. (Fasikül 1-2-3-4 den ayrı basım) 92-99, Ankara.
• Vural, H., Eşiyok, D., Duman, İ., 2000. Kültür Sebzeleri (Sebze Yetiştirme). Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü, s. 440, Bornova, İzmir.