Lentinus edodes YETİŞTİRİCİLİĞİNDE FINDIK ZURUFUNDAN HAZIRLANAN FARKLI YETİŞTİRME ORTAMLARININ VERİM VE BAZI MANTAR ÖZELLİKLERİNE ETKİLERİ

Yıl 2006, Cilt: 21 Sayı: 1, 65 - 70, 15.02.2006

Elif Özçelik Aysun Pekşen

Öz

Bu çalışma fındık zurufundan hazırlanan farklı yetiştirme ortamlarının Lentinus edodes mantarının verim ve bazı mantar özellikleri üzerine etkilerini belirlemek amacıyla Aralık 2003-Ağustos 2004 döneminde kontrollü üretim odası koşullarında yürütülmüştür. Çalışmada kayın talaşı:buğday kepeği:darı (3.2:0.4:0.4) ve kayın talaşı:buğday samanı:buğday kepeği (2.4:0.8:0.8) ortamları kontrol olarak kullanılmıştır. Fındık zurufu:buğday samanı (1:3, 1:1 ve 3:1), fındık zurufu:buğday samanı:buğday kepeği (3:0.6:0.4), fındık zurufu:kayın talaşı (1:3, 1:1 ve 3:1), fındık zurufu:kayın talaşı:buğday kepeği (3:0.6:0.4) karışımları ve yalnız fındık zurufundan hazırlanan yetiştirme ortamları kontrol ortamları ile karşılaştırılmıştır. Çalışmada toplam verim ve biyolojik etkinlik oranı ile elde edilen mantarların morfolojik özellikleri (ortalama mantar ağırlığı, şapka çapı ve yüksekliği, sap çapı ve uzunluğu), kuru madde ve protein oranları tespit edilmiştir. En yüksek verim ve biyolojik etkinlik oranı 2.4T:0.8S:0.8K kontrol ortamından (sırasıyla 233.92 g/1 kg ortam ve %87.73) elde edilmiştir. Fındık zurufu tek başına kullanıldığında veya karışımdaki oranı arttığında verim, biyolojik etkinlik oranı ve elde edilen mantarların büyüklüklerinin azaldığı tespit edilmiştir. Bununla birlikte fındık zurufundan hazırlanan yetiştirme ortamlarının çoğunun mantar verimi bakımından kontrol ortamlarından istatistiksel olarak farksız olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Lentinus edodes, shiitake, verim, mantar özellikleri

Lentinus edodes YETİŞTİRİCİLİĞİNDE FINDIK ZURUFUNDAN HAZIRLANAN FARKLI YETİŞTİRME ORTAMLARININ VERİM VE BAZI MANTAR ÖZELLİKLERİNE ETKİLERİ

Öz

Bu çalışma fındık zurufundan hazırlanan farklı yetiştirme ortamlarının Lentinus edodes mantarının verim ve bazı mantar özellikleri üzerine etkilerini belirlemek amacıyla Aralık 2003-Ağustos 2004 döneminde kontrollü üretim odası koşullarında yürütülmüştür. Çalışmada kayın talaşı:buğday kepeği:darı (3.2:0.4:0.4) ve kayın talaşı:buğday samanı:buğday kepeği (2.4:0.8:0.8) ortamları kontrol olarak kullanılmıştır. Fındık zurufu:buğday samanı (1:3, 1:1 ve 3:1), fındık zurufu:buğday samanı:buğday kepeği (3:0.6:0.4), fındık zurufu:kayın talaşı (1:3, 1:1 ve 3:1), fındık zurufu:kayın talaşı:buğday kepeği (3:0.6:0.4) karışımları ve yalnız fındık zurufundan hazırlanan yetiştirme ortamları kontrol ortamları ile karşılaştırılmıştır. Çalışmada toplam verim ve biyolojik etkinlik oranı ile elde edilen mantarların morfolojik özellikleri (ortalama mantar ağırlığı, şapka çapı ve yüksekliği, sap çapı ve uzunluğu), kuru madde ve protein oranları tespit edilmiştir. En yüksek verim ve biyolojik etkinlik oranı 2.4T:0.8S:0.8K kontrol ortamından (sırasıyla 233.92 g/1 kg ortam ve %87.73) elde edilmiştir. Fındık zurufu tek başına kullanıldığında veya karışımdaki oranı arttığında verim, biyolojik etkinlik oranı ve elde edilen mantarların büyüklüklerinin azaldığı tespit edilmiştir. Bununla birlikte fındık zurufundan hazırlanan yetiştirme ortamlarının çoğunun mantar verimi bakımından kontrol ortamlarından istatistiksel olarak farksız olduğu belirlenmiştir

Anahtar Kelimeler

Lentinus edodes, shiitake, verim, mantar özellikleri

Kaynakça

• Ağaoğlu, Y.S., İlbay, B., Güler, M., 1991. Shiitake (Lentinus edodes) Yetiştiriciliği. T.C. Orman Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğü. Ankara.
• Anonymous, 1999a. http://www.shiitake.org/ bibliography.html#cultiv.
• Anonymous, 1999b. http://www.shiitakecenter. com/health/health.html.
• Anonymous, 2002. http://www.herbmed.org/Herbs/ Herb 171.htm#Category24Herb171.
• Anonymous, 2004. Shiitake Nutritional Value. http:/www.fruiting-bodies.co.uk/shiitakenutritional. shtml
• Anonymous, 2005. http://www.edinformatics. com/ culinaryarts /food_encyclopedia/mushrooms.htm
• Auetragul, A., 1984. The highest aspects for cultivating oak mushroom (L. edodes) in plastic bags. Mushroom Newsl. Trop., 5 (11): 11-15.
• Balazs, S., Kovacs-Gyenes, M., 1993. Cultivation trials with shiitake (Lentinus edodes) mushrooms. Zoldsegtermesztesi Kutato Intezet Bulletinje, 25: 5-13.
• Campell, A.C., Slee, R.W., 1987. Commercial cultivation of Shiitake in Taiwan and Japon. Mushroom Journal, 170: 45-53.
• Chen, Alice W., 2001. Cultivation of Lentinula edodes on Synthetic Logs. The Mushroom Growers’ Newsletter. www.mushroomcompany.com
• Chu-Chou, M., 1984. Utilisation of forest waste for cultivation of edible forest mushrooms. Forest Ind. and Biotec. Conference: 51-58.
• Cochran, W.K., 1978. Medical effects (Ed: S.T. Chang and W.A. Hayes). The Biology and Cultivation of Edible Mushrooms, Chapter 7, 169-187, Academic Press, New York.
• Curvetto, N., Figlas, D., Delmastro, S., 2002. Sunflower seed hulls as substrate for the cultivation of shiitake mushrooms. Hort. Tecnology, 12 (4): 652-655.
• Diehle, D.A., Royse, D.J., 1986. Shiitake cultivation on sawdust: evaluation of selected genotypes for biological efficiency and mushroom size. Mycologia, 78 (6): 929- 933.
• Ellis, W.S., Leen, S., 1991. Shiitake. National Geographic., 179 (2): 70-71.
• Erkip, N., 2003. Steril Çalışma Masası Kullanılmaksızın Torba Kültürü Yöntemi ile Lentinula edodes Yetiştiriciliği Üzerine Araştırmalar. Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış), Bornova- İzmir.
• Fomina, V.I., Lysenkova, A.V., 1989. The feasibility of Lentinus edodes (Berk.) Sing. Cultivation. Rastitel’nye Resursy, 25 (4): 588-593.
• Han, Y.H., Yeng, W.T., Chen, L.C., Chang, S., 1981. Physiology and ecology of Lentinus edodes (Berk.) Sing. Mushroom Sci., 11: 623-658.
• Ho, M.S., 1989. A new technology “plastic bag cultivation method” for growing shiitake mushroom. Mushroom Sci., 12 (Part II): 303-307.
• Hobbs, C., 1995. Medicinal Mushrooms. Botanica Press, 10226 Empire Grade, Santa Cruz, CA 95060.
• Ito, T., 1978. Cultivation of L. edodes. (Ed: S.T. Chang ve W.A. Hayes: The Biology and Cultivation of Edible Mushrooms) 22: 461-473, Academic Press, New York.
• İlbay, M.E., 1994. Lentinus edodes Kültür Mantarı Yetiştiriciliğinde Değişik Yetiştirme Ortamları ve Katkı Maddelerinin Verim ve Kaliteye Etkileri Üzerinde Araştırmalar. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi (Basılmamış), 84.
• İlbay, M.E., Örnek, M., 2000. Değişik bitkisel materyal, şeker ve vitamin katkısının sıvı ortamlarda Lentinus edodes’in misel gelişim üzerine etkileri. Türkiye 6.Yemeklik Mantar Kongresi Bildirileri, 175-179.
• Kacar, B., 1991. Çay ve Çay Topraklarının Kimyasal Analizleri. I. Çay Analizleri. Çay-Kur Yayını No: 14, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.
• Kalberer, P.P., 1989. The cultivation of Shiitake (Lentinus edodes) on supplemented sawdust. Mushroom Sci., 12 (Part II): 317-325.
• Kaur, M.J., Lakhanpal, T.N., 1995. Cultivation of Japanese mushroom, shiitake (Lentinus edodes) in India. Indian Journal of Microbiology, 35 (4): 339-342.
• Lee, R.E., 1980. Manual of oak mushroom cultivation. Korea National Federation of Forestry Association, 1- 53.
• Levanon, D., Rothschild, N., Danai, O., Masaphy, S., 1993. Strain selection for cultivation of shiitake mushrooms (Lentinus edodes) on straw. Bioresource Tecnology, 45 (1): 9-12.
• Lesko-Biro, M., 1991. Studies on the sybstrae requirement of shiitake (Lentinus edodes). Zoldsegtermesztesi Kutato Intezet Bulletinje, 24: 111-115.
• Lin, XinJiong, Liu, JianXin, Zhang, WenJin., 1993. Preliminary study on the circulatory utilization of tea plant’s biological material-experiment on cultivating edible fungi by tea abandonment. Tea in Fujian, 3: 29-32
• Mata, G., Gaitan-Hernandez, R., 1994. Advances in shiitake cultivation on coffee pulp. Revista Iberoamericana de Mycologia, 11 (4): 90-91.
• Morales, P., Martines, C.D., 1990. Cultivation of Lentinula edodes in Mexico. Micologia Neotropical Aplicade 3: 13-17 Hort. Abstr. 63: 2778 (1993).
• Oei, P., 1991. Manual on Mushroom Cultivation. First Edition. Tool Foundation, 1-249. Amsterdam.
• Oei, P., 1996. Mushroom Cultivation (with emphasis on techniques for developing countries). Leiden, the Netherlands: Tool Pub., 126-137, 93-204.
• Ooi, V.E.C., 2000. Medicinally important fungi. Mushroom Sci., 15 (1): 41-51.
• Paloma, A., Door. C., Mattos. L., 1998. Comparative study of different substrates for the growth and production of Lentinus edodes Berk. Singer (shiitake). Fitopatologia, 33 (1): 71-75.
• Przybylowicz, P., Donoghue, J., 1988. Shiitake Growers Handbook. Kendal/Hunt Publishing Company, 1-217, Dubuque.
• Royse, D. J., 1985. Effect of spawn run time and substrate nutrition on yield and size of the shiitake mushroom. Mycologia, 77 (5): 756-762.
• Royse, D.J., 2001. Cultivation of Shiitake Synthetic and Natural logs. http://pubs.cas.psu.edu/FreePubs.
• Salmones, D., Mata, G., Ramos, L.M., Waliszewski, K.N., 1999. Cultivation of shiitake mushroom, Lentinula edodes, in several lignocellulosic materials originating from the subtropics. Agronomie, 19 (1): 13-19.
• Sobal, M., Morales, P., Martinez, W., Pegler, D.N., Martinez-Carrera, D., 1997. Cultivation of Lentinus levis in Mexico. Micologia Neotropical Aplicada, 10: 63-71.
• Stamets, P., Chilton, J.S., 1983. The Mushroom Cultivator. First Washington.
• Tautorus, T.E., 1985. Mushroom fermentation. Advances in Biotechonologial Processes, 227-273.
• Triratana, S., Tantikanjana, T., 1989. Effects of some environmental factors on morphology and yield of Lentinus edodes (Berk.) Sing. Mushroom Sci., 12 (Part II): 279-291.
• Yamamura, Y., Cochran, K.W., 1974a. Chronic hypocholesterolemic effect of Lentinus edodes in mice and absence of effect on scrapie. Mushroom Sci., 9: 489- 493.
• Yamamura, Y., Cochran, K.W., 1974b. A selective inhibitor of myxoviruses from shiitake (L. edodes). Mushroom Sci., 9: 495-507.