ISIRGANOTU (Urtica spp.)’NUN EKONOMİK ÖNEMİ VE TARIMI

Yıl 2006, Cilt: 21 Sayı: 3, 357 - 363, 25.11.2006

Ali Ayan Ömer Çalışkan Cüneyt Çırak

Öz

Isırganotu (Urtica spp.) ülkemizde tarla, yol ve orman kıyılarında doğal olarak bulunan ve dızlağan, ağdalak, dalagan, ısırgı gibi yöresel adlara sahip tek veya çok yıllık otsu bir tıbbi bitkidir. Özellikle Karadeniz Bölgesinde çok yoğun olarak yayılış gösteren bitki kimyasal içerik yönünden oldukça zengin olup yüzyıllardan buyana; ilaç, gıda, lif, boya ve kozmetik olarak kullanılmaktadır. Günümüzde ısırganotu üzerindeki tıbbi çalışmaların sayısı ve hazırlanan farklı formlardaki farmakolojik ürünlerin satış değeri dünya genelinde her geçen gün artmaktadır. Ülkemizde ise bu bitki özellikle çok hızlı ve sorunsuz yetiştiği Karadeniz Bölgesinde alternatif ürün olabilir, verimsiz tarım arazilerini daha iyi değerlendirmek, çevreye uyumlu tarımsal üretim yapmak, toprak erozyonunu önlemek, yeni sanayi ve istihdam alanları geliştirmek için tarım sistemi içerisinde yer alabilir.

Anahtar Kelimeler

Isırganotu, tıbbi bitki, alternatif ürün

ISIRGANOTU (Urtica spp.)’NUN EKONOMİK ÖNEMİ VE TARIMI

Öz

Isırganotu (Urtica spp.) ülkemizde tarla, yol ve orman kıyılarında doğal olarak bulunan ve dızlağan, ağdalak, dalagan, ısırgı gibi yöresel adlara sahip tek veya çok yıllık otsu bir tıbbi bitkidir. Özellikle Karadeniz Bölgesinde çok yoğun olarak yayılış gösteren bitki kimyasal içerik yönünden oldukça zengin olup yüzyıllardan buyana; ilaç, gıda, lif, boya ve kozmetik olarak kullanılmaktadır. Günümüzde ısırganotu üzerindeki tıbbi çalışmaların sayısı ve hazırlanan farklı formlardaki farmakolojik ürünlerin satış değeri dünya genelinde her geçen gün artmaktadır. Ülkemizde ise bu bitki özellikle çok hızlı ve sorunsuz yetiştiği Karadeniz Bölgesinde alternatif ürün olabilir, verimsiz tarım arazilerini daha iyi değerlendirmek, çevreye uyumlu tarımsal üretim yapmak, toprak erozyonunu önlemek, yeni sanayi ve istihdam alanları geliştirmek için tarım sistemi içerisinde yer alabilir

Anahtar Kelimeler

Isırganotu, tıbbi bitki, alternatif ürün

Kaynakça

• Aksu, M.İ., Kaya, M., 2004. Effect of usage Urtica dioica L. on microbiological properties of sucuk, a Turkish dry- fermented sausage. Food Control 15: 591-595.
• Allardice, P., 1993. A–Z of companion planting, Cassell Publishers Ltd, London.
• Baytop, T., 1963. Türkiye’nin Tıbbi ve Zehirli Bitkileri. İstanbul Üniversitesi Yayınları. No: 1039 Tıp Fak No. 59. İstanbul.
• Baytop, T., 1999. Türkiye’de Bitkilerle Tedavi. Nobel Tıp Yayınevi. 2. Baskı. İstanbul
• Bnouham, M., Merhfour, F.M., Ziyyat, A., Mekhfi, H., Aziz, M., Legssyer, A. 2003. Antihyperglycemic activity of the aqueous extract of Urtica dioica. Fitoterapia, 74: 677-681
• Bomme, U., 1996. Kulturanleitung für Brennnessel. Hrgs.:LBP Freising, Vöttinger Str. 38: 6 S.
• Bown, D., 1995. Encyclopaedia of herbs and their uses, Dorling Kindersley, London.
• Chevallier, A., 1996. The encyclopedia of medicinal plants, Dorling Kindersley, London.
• Coile, N.C., 1999. Urtica chamaedryoides Pursh: a Stinging Netle or Fireweed and Some Related Species. Fla. Dept. Agric. Consumer Services. Botany Circular No. 34.
• Cronquist, A., 1981. The Evolution and Classification of Flowering Plants.Colombia Univ. Pres, NY. 1262s.
• Çaliskaner, Z., Karaayvaz, M., Ozturk, S., 2004. Misuse of a herb: stinging nettle (Urtica urens) induced severe tongue oedema. Medicine12: 57-58.
• Çırak, C., Kevseroğlu, K., 2004. Kantaron bitkisinin eski çağlardan günümüze kullanım şekilleri ile modern tıptaki yeri ve önemi. OMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi 19: 74-84.
• Dachler, M., Pelzmann, H., 1999. Arznei- und Gewürzpflanzen. Anbau, Ernte und Aufbereitung. Zweite, überarbeitete Auflage, Österreichischer Agrarverlag, Klosterneuburg, ISBN: 3-7040-1360-9: 261-263.
• Davis, P.H., 1988. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Edinburgh, Edinburgh University Press.
• Diver, S., 1999. Biodynamic Farming and Compost Preparation. Alternative Farmig Systems Guide. http:// attra.ncat.org/ attra-pub/ biodinamic.html
• Facciola, S., Cornucopia, A. 1990. Source book of edible plants, Kampong Publications, Vista.
• Farzami, B., Ahmadvand, D., Vardasbi, S., Majin, F.J., Khaghani, S. 2003. Induction of insulin secretion by a component of Urtica dioica leave extract in perifused Islets of Langerhans and its in vivo effects in normal and streptozotocin diabetic rats. Journal of Ethnopharmacology, 89: 47-53.
• Guil-Guerrero, J.L., Rebolloso-Fuentes, M.M., Isasa, M.E.T., 2003. Fatty acids and carotenoids from Stinging Nettle (Urtica dioica L.). Journal of Food Composition and Analysis, 16: 111-119.
• Gülçin, G., Ezer, N., 2004. Halk Arasında Hemeroid Tedavisinde Kullanılan Bitkiler -I. Hacettepe Üniv. Ecz. Fak. Dergisi, 24: 37-55.
• Gülçin, G., Küfrevioğlu, I., Oktay, M., Büyükokuroğlu, M.E., 2004. Antioxidant, antimicrobial, antiulcer and Analgesic Activities of Netle (Urtica dioica). Journal of Ethnofarmacology, 90: 205- 215.
• Hipps, N., Davies, M., Dodds, P., Buckley, G. 2005).The Effects of Phosphorus nutrition and Soil pH on Growth of Some Ancient Woodland İndicator Plants and Their İnteraktion With Competitor Species. Plant and Soil, 271: 131-141.
• Koç, H., 2002. Bitkilerle Sağlıklı Yaşama. G.O.P. Üniversitesi. Tokat. Ümit Ofset Basımevi Ankara. 388 s.
• Konrad, L., Müler, H.H., Lenz, C., Laubinger, H., Aumüller, G., Lichius, J.J., 2000. Antiproliferative effect on human prostate cancer cells by stinging nettle root (Urtica dioica) extract. Planta Medica, 66: 44–47.
• Leporatti, M.L., Corradi, L., 2001. Ethnopharmacobotanical remarks on the province of Chieti town (Abruzzo, Central Italy). Journal of Ethnopharmacology, 74: 17– 40.
• Lieres, A.L., 1995. Düngungsversuche zu Grober Brennnessel. In: Gemüse 4: 273-274.
• Mabberley, D.J., 1997. The Plant Book: A Portable dictionary of the Vascular Pants. 2nd Edition. Cambridge Univ. Pres, Cambridge, England. 858 s.
• Manganelli, R.E.U., Zaccaro, L., Tomei, P.E., 2005. Antiviral activity in vitro of Urtica dioica L., Parietaria diffusa M. et K. and Sambucus nigra L. Journal of Ethnopharmacology, 98: 323-327.
• Mercadante, A.Z., Rodriguez-Amaya, D.B., 1990. Carotenoid composition and vitamin A value of some native Brazilian green leafy vegetables. International Journal of Food Science and Technology, 25: 213–219.
• Miraldi, E., Ferri, S., Mostaghimi, V., 2001. Botanical drug an preparations in the traditional medicine of West Azerbaijan (Iran). Journal of Ethnopharmacology, 75: 77–87.
• Newall, C.A., Anderson, L.A., Phillipson, J.D., 1996. In: Herbal medicines: a guide for health-care professionals, The pharmaceutical press, London (1996), p. 201.
• Öden S, Demirci M, Zorba T (2004) Tütün’de görülen yalancı orabanş hastalığına karşı bazı organik uygulamalar. Ekoloji, 13: 20-25.
• Petlevski, R., Hadzija, M., Slijepcevic, M., Juretic, D., 2001. Effect of "antidiabetis" herbal preparation on serum glucose and fructosamine in NOD mice. Journal of Ethnopharmacology, 75: 181–184
• Rafajlavska, V., Djarmati, Z., Najdenova, V., Cvetkov, L.J., 2002. Extraction of stinging netle (Urtica dioica) with supercritical carbondioxide. Balıkesir Ünv. Fen Bil. Ens. Dergisi, 4:13-17.
• Randall, C., Meethan, K., Randall, H., Dobbs, F., 1999. Nettle sting of Urtica dioica for joint pain, an exploratory study of this complementary therapy. Complementary Therapies in Medicine, 7: 126-131.
• Rates, S.M.K., 2001. Plants as source of drugs. Toxication, 39: 603-613.
• Raupp, J., Konig, U.J., 1996. Biodynamic preparations cause opposite yield effects depending upon yield levels. Biological Agriculture and Horticulture, 13: 175-188.
• Riehemann, K., Behnke, B., Schulze-Osthoff, K., 1999. Plant extracts from stinging nettle (Urtica dioica), an antirheumatic remedy, inhibit the proinflammatory transcription factor. FEBS Letters, 442: 89-94.
• Şimsek, I., Aytekin, F., Yesilada, E., Yıldırımlı, S., 2004. An ethnobotanical study of the Beypazarı, Ayas, and Gudul district towns of Ankara province (Turkey). Economic Botany, 58: 705-720.
• Tahri, A., Yamani, S., Legssyer, A., Aziz, M., Mekhfi, H., Bnouham, M., Ziyyat, A., 2000. Acute diuretic, natriuretic and hypotensive effects of a continuous perfusion of aqueous extract of Urtica dioica in the rat. Journal of Ethnopharmacology, 73: 95-100.
• Taylor, L., 2005. The Healing Power of Rainforest Herbs. New York. ISBN: 0-7570-0144-0 www.raintreenutrition.com/nettles.htm
• Testai, L., Chericoni, S., Calderone, V., Nencioni, G., Nieri, P., Morelli, I., Martinotti, E., 2002. Cardiovascular effects of Urtica dioica L. (Urticaceae) roots extracts: in vitro and in vivo pharmacological studies. Journal of Ethnopharmacology, 81: 105-109.
• Uzun, E., Sariyar, G., Adsersen, A., Karakoc, B., Ötük, G., Oktayoglu, E., Pirildar, S., 2004. Traditional medicine in Sakarya province (Turkey) and antimicrobial activities of selected species. Journal of Ethnopharmacology, 95: 287-296.
• Vogl, C.R., Hartl, A., 2002. Dry Matter and Fiber Yields, and the Fiber Characteristics of five Netle Clones (Urtica dioica) Organically Grown in Austria for Potential Textile Use. American Journal of Alternative Agriculture, 17: 195-200.
• Vogl,C.R., Hartl ,A., 2003. Production and Processing of Organically Grown Fiber Netle (Urtica dioica) and İts Potential Use in the Natural Textile İndustry: A Review. American Journal of Alternative Agriculture, 18: 119-128.
• Waetherbee, E.E., Bruce, J.G., 1979. Edible wild plants of the Great Lakes Region. Published by the authors, Ann Arbor. 69 p.
• West, C.E., 2000. Meeting requirements for vitamin A. Nutrition Reviews 58, pp. 341–345.
• Wetherilt, H., 1989. Isırganotu Yaprak ve Tohumlarının Besleyici Özellikleri ve Antitümörel Etkileri. Doktora tezi. Hacettepe Univ. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara
• Woodland, D.W., 1982. Biosystematics of the perennial North American taxa of Urtica. II. Taxonomy. Systematic Botany, 7: 282-290.
• Yarnell, E., 1998. Stinging nettle: A modern view of an ancient healing plant. Alternative Complementary Therapies, 4: 180-186.
• Yongna, Z., Wantana, R., Pisit, B., Zhongkun, L., Rongping, Z., 2005. Analgesic and antipyretic activities of the aqueous extract of Urtica macrorrhiza in experimental animals. Fitoterapia, 76: 91-95.
• Yue, Z., Shu, U., 1998. Recent natural products based drug development: a pharmaceutical industry perspective. Journal of Natural Product, 61: 1053-1071.
• Ziyyat, A., Legssyer, A., Mekhfi, H., Dassouli, A., Serhrouchni, M., Benjelloun, M., 1997. Phytotherapy of hypertension and diabetes in oriental Morocco. Journal of Ethnopharmacology, 58: 45-54.