YEMBİTKİLERİNDE KARIŞIK EKİM SİSTEMLERİ

Yıl 2006, Cilt: 21 Sayı: 3, 379 - 386, 25.11.2006

Zeki Acar Özlem Önal Aşçı İlknur Ayan Hanife Mut Uğur Başaran

Öz

Yembitkileri tarımında çok sayıda ve farklı amaçlarla karışık ekim sistemleri uygulanmaktadır. Bu sayede birim
alandaki verim ve kaliteyi arttırmak mümkün olmaktadır. Fiğ, yem bezelyesi, mürdümük gibi sarılıcı bitkiler yatmayı
önlemek için tahıllarla birlikte ekilirler. Fide devresinde yavaş gelişen çok yıllık yembitkileri yabancı otlarla mücadele
amacıyla, hızlı gelişen tek yıllık bir arkadaş bitki (genellikle tahıllarla) ile birlikte ekilebilir. Arkadaş bitki yabancı otları
baskıladığı gibi, ilk yıl elde edilen verimi artırır, kaymak tabakasını kırar, toprak ve su erozyonunu azaltır. Yembitkileri diğer kültür bitkileri ile beraber de ekilmektedir. Tahıl nadas sisteminin uygulandığı Orta Anadolu gibi yerlerde tek yıllık yonca ve üçgüller tahıllarla birlikte ekilebilirler. Tahıl hasadından sonra hem kaliteli kaba yem üretilir hem de toprak yapısı iyileştirilir. Yeni kurulmuş meyve bahçelerinde ağaçlar gelişip toprağı kaplayıncaya kadar yembitkileri yetiştirilebilir. Son yıllarda dünyada daha az kimyasal kullanarak verimli ve kaliteli ürün elde etme yoluna gidilmektedir. Organik mısır ve soya tarımında, yabancı otlarla mücadele amacıyla tek yıllık yonca ve üçgüller baskılayıcı bitki olarak ekilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yembitkisi, Karışık ekim, arkadaş bitki, baskılayıcı bitki

YEMBİTKİLERİNDE KARIŞIK EKİM SİSTEMLERİ Zeki ACAR Özlem ÖNAL AŞCI İlknur AYAN Hanife MUT Uğur BAŞARAN

Öz

Yembitkileri tarımında çok sayıda ve farklı amaçlarla karışık ekim sistemleri uygulanmaktadır. Bu sayede birim alandaki verim ve kaliteyi arttırmak mümkün olmaktadır. Fiğ, yem bezelyesi, mürdümük gibi sarılıcı bitkiler yatmayı önlemek için tahıllarla birlikte ekilirler. Fide devresinde yavaş gelişen çok yıllık yembitkileri yabancı otlarla mücadele amacıyla, hızlı gelişen tek yıllık bir arkadaş bitki (genellikle tahıllarla) ile birlikte ekilebilir. Arkadaş bitki yabancı otları baskıladığı gibi, ilk yıl elde edilen verimi artırır, kaymak tabakasını kırar, toprak ve su erozyonunu azaltır. Yembitkileri diğer kültür bitkileri ile beraber de ekilmektedir. Tahıl nadas sisteminin uygulandığı Orta Anadolu gibi yerlerde tek yıllık yonca ve üçgüller tahıllarla birlikte ekilebilirler. Tahıl hasadından sonra hem kaliteli kaba yem üretilir hem de toprak yapısı iyileştirilir. Yeni kurulmuş meyve bahçelerinde ağaçlar gelişip toprağı kaplayıncaya kadar yembitkileri yetiştirilebilir. Son yıllarda dünyada daha az kimyasal kullanarak verimli ve kaliteli ürün elde etme yoluna gidilmektedir. Organik mısır ve soya tarımında, yabancı otlarla mücadele amacıyla tek yıllık yonca ve üçgüller baskılayıcı bitki olarak ekilmektedir

Anahtar Kelimeler

Yembitkisi, Karışık ekim, arkadaş bitki, baskılayıcı bitki

Kaynakça

• Abdel Magid, H. M., Ghoneim, M. F., Rabie, R. K., Sabrah, R. E., 1991. Productivity of wheat and alfalfa under intercropping. Expl. Agric., 27:391-395.
• Abdin, O., Coulman, B. C., Cloutier, D., Faris, M. A., Zhou, X., Smith, D. L., 1998. Yield and yield components of corn interseeded with cover crops. Agron. J., 90:63- 68.
• Acar, Z., Ayan, İ., 2000. Yembitkileri kültürü. OMÜ Zir. Fak. Ders Kitabı No: 2, Samsun.
• Açıkgöz, E., 1991. Yembitkileri. Uludağ Ünv. Basımevi. Bursa.
• Açıkgöz, E., 2001. Yembitkileri (3.Baskı) Uludağ Ünv. Güçlendirme Vakfı Yay. No: 182. Bursa.
• Akemo, M. C., Regnier, E. E., Bennett, M. A., 2000. Weed suppression in spring-sown rye (Secale cereale)-pea (Pisum sativum) cover crop mixes. Weed Tech., 545-549. 14:
• Albayrak, S., 2003. Ankara ekolojik koşullarında yapay mera kurulması üzerine bir araştırma. Doktora Tezi . A. Ü. Fen Bil. Ens. Ankara.
• Altın, M., 1987. Sulu koşullarda bazı yembitkileri ile bunların karışımlarının değişik azot seviyelerindeki kuru ot verimleri. DOĞA TU Tar. ve Or. D. 11, 2, 1987, 249- 261.
• Anlarsal, A. E., Ülgen, A. C., Gök, M., Yücel, C., Çakır B., Onaç, I., 1996. Çukurova’da tek yıllık baklagil yembitkisi+mısır üretim sisteminde baklagillerin ot verimleri ile azot fiksasyonlarının saptanması ve mısır üretiminde azot kullanımını azaltma olanakları. Türkiye 3. Çayır-Mera ve Yembitkileri Kong., 362-368, 17-19 Haziran, Erzurum.
• Anonymus, 2002. Samsun Meteroroloji Müdürlüğü kayıtları.
• Anonymus, 2003.Sorghum-Sudangrass as a Companion Crop. Available from URL:http://alfalfa.okstate.edu/images/stand/companion 03.htm [Ulaşım: 2 Ocak 2005]
• Ayan, İ., Acar, Z., Manga, İ., Özyazıcı, M. A., 1997. Samsun koşullarında engebeli ve yüzlek topraklarda sulanmaksızın bazı çok yıllık yembitkileri karışımlarının yetiştirilebilme olanakları üzerinde bir araştırma. Türkiye 2.Tarla Bitkileri Kong., 386-390, 22 –25 Eylül, Samsun.
• Aydın, İ., Tosun, F., 1991. Samsun ekolojik şartlarında yetiştirilen adi fiğ+bazı + tahıl türlerinde farklı karışım oranlarının kuru ot verimine, ham protein oranına ve ham protein verimine etkileri üzerinde bir araştırma. Türkiye 2. Çayır-Mer’a ve Yembitkileri Kong., 332-340, 28-31 Mayıs, İzmir.
• Aydın, İ., Tuncer, C., Ecevit, O., 1994. Mısırın soya ve fasulye ile karışık ekiminin mısır kurdu (Ostrinia nubilasis Lep.:Pyralidae)’nun zarar düzeyi üzerine etkileri. OMÜ Zir. Fak. Der. 9(1):35-41.
• Bayram, G., Çelik, N., 1999. Yulaf (Avena sativa L.) ve adi fiğ (Vicia sativa L.) karma ekimlerinde karışım oranları ve azotlu gübrenin ot verimi ve üzerinde araştırmalar. Türkiye 3.Tarla Bitkileri Kong., Cilt III. Çayır Mera Yembitkileri Yemeklik Tane Baklagiller,53-58, 15-18 Kasım, Adana. etkileri
• Bittman, S., Pulkinen, D. A., Waddington, J., 1991. Effect of N and P fertilizer on establishment of alfalfa with a wheat companion crop. Can. J. Plant Sci., 71: 05-113.
• Brede, A. D., Brede, J. L., 1988. Establisment clipping of tall fescue and companion annual ryegrass. Agron. J., 80: 27-30.
• Brink, G. E., Marten, G. C., 1986. Barley vs. oat companion crop. II. influence on alfalfa persistence and yield. Crop Sci., 26: 1060-1067.
• Chastain, T. G., Grabe, D. F., 1988. Establishment of red fescue seed crops with cereal companion crops. morphological responses. Crop Sci., 28: 308-312. I.
• Chastain, T. G., Grabe, D. F., 1989. Spring establisment of turf-type tall fescue seed crops with cereal companion crops. Agron. J., 81: 488-493.
• Eraç, A., Ekiz, H., 1985. Yembitkileri yetiştirme. A. Ü. Zir. Fak. Yay.: 964. Ofset Basım Ders Notu: 16. Ankara.
• Eraç, A., 1991. Yıllık yoncaların buğday alt ekiminde kullanılması. Türkiye 2. Çayır-Mer’a ve Yembitkileri Kong., 272-284, 28-31 Mayıs, İzmir.
• Fisk, J. W., Hesterman, O. B., Shrestha, A., Kells, J. J., Harwood, R. R., Squire, J. M., Sheaffer, C. C., 2001. Weed suppression by annual legume cover crops in no- tillage corn. Agron. J., 93: 319-325.
• Ilnicki, R. D., Enache, A. J., 1992. Subterranean clover living mulch: an alternative method of weed control. Agric. Ecosyst. Environ., 40, 249 264.
• İptaş, S., Yılmaz, M., 1998. Tokat şartlarında yetiştirilen değişik macar fiği+arpa karışım oranlarının verim ve kaliteye etkileri. Anadolu J. of AARI, 8(2):106-114.
• Johnston, J., Bowman, M., 2004. Yield of barley and canola when grown as a companion crop. Available from URL: http://www.uoguelph.ca
• Koivisto, J. M., Lane, G. P. F., Davies, W. P., 2002. Red clover and alfalfa establisment under peas. Avaible from URL: http://www.royagcol.ac.uk
• Kolören, O., 2004. Turunçgil bahçeleirnde yabancı otlar ile mücadelede örtücü bitkilerin kullanılma olanaklarının araştırılması. Doktora Tezi. Ç.Ü. Fen Bil. Enst. Adana.
• Lanini, W. T., Orloff, S. B., Vargas, N., Orr, J. P., Marble, V. L., Grattan, S. R., 1991. Oat companion crop seeding rate effect on alfalfa establishment, yield, and weed control. Agron. J., 83: 330-333.
• Manga, İ. Acar, Z., 1988. Yem kültürünün genel ilkeleri. OMÜ. Yay. No: 37. Samsun.
• Manga, İ., Acar, Z., Ayan, İ., 1995. Baklagil yembitkileri. OMÜ Ziraat Fak. Ders Notu No: 7. Samsun.
• Martinello, P., 1999. Effects of ırrigation and harvest management on dry-matter yield and seed yield of annual clovers grown in pure and in mixtures with graminaceous species in a mediterranean environment. Grass and Forage Sci., 54, 52-61.
• Mennan, H., Uygur, F. N., 1994. Samsun ili buğday ekim alanlarında görülen yabancı ot türlerinin saptanması. O. M. Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 9(2): 25-35.
• Miller, D. A., 1984. Forage crops. Mc Graw-Hill Book Company, USA, 530.
• Peachy, E., Luna, J., Dick, R., Sattell, R. 1999. Cover crop weed suppression in annual rotations. Oregon State Unv. EM 8725.
• Pekşen, E., ve Gülümser, A., 1995. Karışık ekimin karadeniz bölgesi tarımındaki önemi ve bazı yemeklik baklagil ve buğdaygil bitkilerinin karışık ekimde kullanılabilme imkanları. Karadeniz Bölgesi Tarımının Geliştirilmesinde Yeni Teknikler Kongresi, 307-315, 10- 11 Ocak, Samsun.
• Polat, T., Acar, İ., Baysal, İ., Şılbır, Y., Ak, B. E., 1999. Ceylanpınar kıraç şartlarında antepfıstığı (Pistacia vera L) plantasyonlarında alt bitki olarak yetiştirilebilecek fiğ (Vicia sativa L.)+arpa (Hordeum vulgare L.) karışım oranlarının verim komponentlerine etkisi üzerine araştırmalar. GAP I. Tarım Kongresi, 821-828, 26-28 Mayıs, Şanlıurfa.
• Rankin, M., 2004. Is your companion crop friend or foe? Avaible from: http://www.uwex.edu/ces/crops/compcrop.htm [Ulaşım: 28 Aralık 2004]
• Serin, Y., Tan, M., Öztürk, N., 1999. Fiğ+arpa karışımlarının gübrelenmesi üzerine bir araştırma. Türkiye 3.Tarla Bitkileri Kongresi, Cilt III. Çayır Mera Yembitkileri Yemeklik Tane Baklagiller, 47-52, 15-18 Kasım, Adana.
• Severino, F. J., Christoffoleti, P. J., 2004. Weed supression by smother crops and selective herbicides. Sci. Agric., 61 (1)21-26.
• Sheaffer, C. C., Gunsolus, J. L., Jewett J. G., Lee, S. H., 2002. Annual medicago as a smother crop in soybean. J.of Agron. and Crop Sci., 188(6): 408-415.
• Soya, H., 1994. Destek bitki olarak arpa (Hordeum vulgare L.) karışım oranları ve sıra arası mesafenin adi fiğ (Vicia sativa L.)’de tohum verimi ve verim özelliklerine etkisi. Anadolu J. of AARI, 4(1) 1994, 8-18.
• Spandl, E., Kells, J. J., Hesterman, O. B., 1999. Weed ınvasion in new stands of alfalfa seeded with perennial forage grasses and an oat companion crop. Crop Sci., 39: 1120-1124.
• Sulc, R. M., Albrecht, K. A., Casler, M. D., 1993. Ryegrass companion crop for alfalfa establishment: I. forage yield and alfalfa suppression. Agron. J., 85: 67-74.
• Tan, M., ve Serin, Y., 1996. Fiğ + tahıl karışımlarında karışım oranlar ve biçim zamanlarının makro besin elementi kompozisyonuna etkileri. Türkiye 3. Çayır- Mer’a ve Yembitkileri Kongresi, 308-315, 17-19 Haziran, Erzurum.
• Tan, M., ve Serin, Y., 1998. Yoncada en uygun koruyucu bitki ve bunun tesisten çıkarılma zamanının belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi. Ziraat Fakültesi. Der. 29(2), 219-229.
• Tan, M., ve Erkovan, H. İ., 2004. Using a companion crop of barley to improve white clover production in the highlands of Turkey. Avaible from: URL: http://www.rsnz.org/publish/nzjar/2004/025.php [Ulaşım 25 Aralık 2004]
• Tan, M., Serin, Y., Erkovan, H. İ., 2004. Effects of barley as a companion crop on the hay yield and plant density of red clover and the botanical composition of hay. Turk J. Agric. Forestry, 28(2004)35-41.
• Tan, M., ve Serin, Y., 2004. Is the companion crop harmless to alfalfa establishment in the highlands of east Anatolia? J. Agron. and Crop Sci., 190, 1-5.