SAMSUN EKOLOJİK KOŞULLARINA UYGUN ARPA (Hordeum vulgare L.) ÇEŞİTLERİNİN BELİRLENMESİ

Yıl 2005, Cilt: 20 Sayı: 3, 72 - 81, 20.11.2005

Abdulveli Sirat İsmail Sezer

Öz

Bu araştırma, Samsun ekolojik koşullarına uygun arpa çeşitlerinin belirlenmesi amacıyla, 2001-02 ve 2002-03 yılları arasında, Bafra ve Kurupelit’te tesadüf blokları deneme deseninde 4 tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Çeşit olarak 6 sıralı Kıral, Erginel, Plaisent ve Çetin-2000 ile 2 sıralı Sladoran, Balkan-96 ve Fahrettinbey; hat olarak Sitap 01/6A kullanılmıştır. Araştırmada fenolojik özelliklerden başaklanma süresi, agronomik ve morfolojik özelliklerden bitki boyu, başak uzunluğu, başakta tane sayısı, başakta tane ağırlığı ve tane verimi incelenmiştir. Ayrıca, kalite kriterlerinden 1000 tane ağırlığı ve hektolitre ağırlığı da belirlenmiştir.
İki yıl ve iki lokasyonda yürütülen araştırma sonucuna göre en fazla tane verimi Fahrettinbey (590.8 kg/da), Sladoran (562.8 kg/da) çeşitleri ile Sitap 01/6A (556.8 kg/da) hattından; en yüksek 1000 tane ağırlığı Sitap 01/6A (52.0 g)’dan, en yüksek hektolitre ağırlığı Fahrettinbey (68.1 kg/hl) ile Balkan-96 (66.4 kg/hl) çeşitlerinden elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Arpa, tane verimi, lokasyon, kalite, verim unsurları

SAMSUN EKOLOJİK KOŞULLARINA UYGUN ARPA (Hordeum vulgare L.) ÇEŞİTLERİNİN BELİRLENMESİ

Öz

Bu araştırma, Samsun ekolojik koşullarına uygun arpa çeşitlerinin belirlenmesi amacıyla, 2001-02 ve 200203 yılları arasında, Bafra ve Kurupelit’te tesadüf blokları deneme deseninde 4 tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Çeşit olarak 6 sıralı Kıral, Erginel, Plaisent ve Çetin-2000 ile 2 sıralı Sladoran, Balkan-96 ve Fahrettinbey; hat olarak Sitap 01/6A kullanılmıştır. Araştırmada fenolojik özelliklerden başaklanma süresi, agronomik ve morfolojik özelliklerden bitki boyu, başak uzunluğu, başakta tane sayısı, başakta tane ağırlığı ve tane verimi incelenmiştir. Ayrıca, kalite kriterlerinden 1000 tane ağırlığı ve hektolitre ağırlığı da belirlenmiştir. İki yıl ve iki lokasyonda yürütülen araştırma sonucuna göre en fazla tane verimi Fahrettinbey (590.8 kg/da), Sladoran (562.8 kg/da) çeşitleri ile Sitap 01/6A (556.8 kg/da) hattından; en yüksek 1000 tane ağırlığı Sitap 01/6A (52.0 g)’dan, en yüksek hektolitre ağırlığı Fahrettinbey (68.1 kg/hl) ile Balkan-96 (66.4 kg/hl) çeşitlerinden elde edilmiştir

Anahtar Kelimeler

Arpa, tane verimi, lokasyon, kalite, verim unsurları

Kaynakça

• Abacı, A.Y., 1989. Tokat Yöresinde 1987 Sonbaharında Ekilen 40 Arpa Hat ve Çeşidinde Verim ve Verim Öğeleri Üzerinde Araştırma. Cumhuriyet Üniv. Fen Bil. Enst. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Açıkgöz, N., 1993. Tarımda Araştırma ve Deneme Metodları (III Basım). E. Ü. Ziraat Fakültesi Yayın No: 478, Ofset Atölyesi, Bornova -İzmir.
• Anonymous, 2003. Tarımsal Yapı (ÜRETİM, FİYAT, DEĞER), 2003. D.İ.E. Yayınları No: 2758, D.İ.E. Basımevi, Ankara.
• Anonymous, 2004. FAO Trade Yearbook,Vol.44.Food and Agriculture Organisation of United Nations, Roma.
• Öktem, A. ve Çölkesen, M., 2000. Harran Ovasında
• Baş, M., 1987. Arpalarda Ekim Zamanının Verim ve Diğer Bazı Özellikler Üzerine Etkisi. Cumhuriyet Üniv. Fen Bil. Enst. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Çakır, S., 1988. Osman Tosun Gen Bankasındaki 97- 182 Sıra Numaralı Arpa Materyalinde Bazı Morfolojik ve Fizyolojik Özelliklerin Belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi) Ank. Üniv. Fen Bil. Ens., Ankara.
• Efe, H. ve Yıldırım., M. B., 1992. Bazı Mutant Hatlarda Verim ve Verim Kompenentlerinin Kalıtım Derecesi Tahminleri. II. Arpa-Malt Semineri. 25-27 Mayıs, Konya, 265-270.
• Ege, H., Sekin, Y. ve Ceylan., A., 1992. Ege Bölgesinde Farklı Arpaların Adaptasyon ve Malt Özellikleri Üzerinde Araştırma. 2. Arpa-Malt Semineri 25-27 Mayıs, Konya, 138-162.
• Ekiz, H., 1993. Trakya Bölgesine Uygun Arpa (Hordeum vulgare L.) Islahında İleri Hatlarda Bazı Tarımsal Özelliklerin Karşılaştırılması Üzerine Araştırmalar. T.Üniv. Fen Bil. Enst. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Geçit, H.H. ve Adak, M.S., 1988. Osman Tosun Gen Bankasındaki 1-96 Sıra Numaralı Arpa Materyalinde Bazı Morfolojik ve Fizyolojik Özelliklerin Belirlenmesi. Ank. Üniv. Ziraat Fak., Cilt 39, Fasikül 1-2, 326-335, Ankara.
• Gençtan, T., 1982. İki sıralı Arpa çeşitlerinde Verim ve Verime Etkili Başlıca Karakterler ve Bunların Kalıtımı. Ankara Üniv. Ziraat Fak. Tarla Bit. Böl. Basılmamış Doçentlik Tezi.
• Kılınç, M., Kırtok,Y. ve Yağbasanlar, T., 1992. Çukurova Koşullarına Uygun Arpa Çeşitlerinin Geliştirilmesi Üzerinde Araştırmalar. 2.Arpa-Malt Semineri, 25-27 Mayıs, 205-218, Konya.
• Kırtok,Y. ve Genç, İ., 1978. Çukurova Koşullarında, Değişik Kökenli Arpa Çeşitlerinin Verim ve Verim unsurları Üzerinde Araştırma. Ç.Ü. Zir. Fak. T.B Y. ve Islah Böl.-Adana.
• Kırtok, Y. ve Genç., İ., 1979. Çukurova Koşullarında Arpa Çeşitlerinin Verim ve Verim Unsurları Üzerine Araştırma. Çuk. Üniv. Ziraat Fak. Yıllığı.
• Köycü, C., Sezer, İ., Bulanık, N. ve Kurt, O., 1988. Samsun Ekolojik Şartlarında Yetiştirilen Arpanın Tane Verim İle Bazı Kalite Karakterlerine N.P.K.’lı Gübrelerin Etkileri Üzerinde Bir Araştırma. OMÜ Üniv. Zir. Fak. Dergisi 3(2):159-170- Samsun.
• Kün, E., 1996. Tahıllar-I (Serin İklim Tahılları). Üçüncü Baskı, Ank. Üniv. Zir. Fak. Yay. Yayın No.: 1451, Ders Kitabı: 431, Ankara. Yetiştirilen iki Sıralı Arpa Çeşitlerinde Verim Ve Bazı Agronomik Karakterlerin Belirlenmesi. Hr.Üni.Zir.Fak.Derg.,4(3-4).- Şanlıurfa.
• Öztürk, A., Çağlar,Ö. ve Tufan, A., 2001. Bazı Arpa Çeşitlerinin Erzurum Koşullarına Adaptasyonu. Atatürk Üni. Zir. Fak. Derg. 32(2).-Erzurum.
• Poehlman, M.I., 1985. Adaptation and Distribution. Barley, American Society of Agronomy Number 26 in the Series, Madison, Wisconsin.
• Sencar, Ö., Gökmen, S., Yıldırım, A. ve Kandemir, N. 1997. Tarla Bitkileri Üretimi. Gazi Osmanpaşa Üniv. Zira.Fak. Yay. 3. Ders Kitabı, Tokat.
• Sezginer, G., 1991. Tokat Şartlarında Ekim Zamanlarının Arpa Çeşit ve Hatlarında Verim ve Diğer Agronomik Özellikler Üzerine Etkisi. Cumhuriyet Üniv. Fen Bil. Enst. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Topal, A. (1993). Konya Ekolojik Şartlarında Bazı Arpa Çeşitlerinde (Hordeum vulgare L.) Farklı Ekim Zamanlarının Kışa Dayanıklılık, Dane Verimi Unsurları ve Kalite Özelliklerine Etkileri Üzerine Bir Araştırma. Selçuk Üniversitesi, Fen Bil. Enst. Basılmamış Doktora Tezi.
• Tosun, H., 1993. Altı Adet Tescilli ve İki Adet Tescile Aday Arpa (Hordeum vulgare L.) Çeşidinin Genotip x çevre İnteraksiyonu İle Bunların Adaptasyonu Üzerine Araştırmalar. Selçuk Üniv. Fen Bil. Enst., Doktora Tezi(Basılmamış), Konya.
• Tosun, H., Ottekin, A. ve Akar, T., 1993. Bazı Arpa Çeşitlerin Verim İle Verime Etkili Karakterler Arasındaki İlişkiler. Tarla Bitkileri Araştırma Enstitüsü Dergisi Cilt 2, Sayı 4, Ekim, TARM- Matbaası.
• Tuğay, M. E., 1999. Çevre Koşullarının Bazı Arpa Hat ve Çeşitlerinin Tane Verimi ve Diğer Bazı Özellikleri Üzerine Etkisi. Gazi Osman Paşa Üniv. Fen Bil. Enst. Basılmamış Doktora Tezi. Tokat.
• Türker, İ., 1986. Malt, Bira ve Şerbetçiotu Analizleri (Yardımcı Ders ve Uygulama Kitabı). Ank. Üniv. Ziraat Fak. Yayın. 977, Ankara.
• Yağbasanlar, T., Özkan, H. ve Toku, F., 1997. Çukurova Koşullarında Yetiştirilen Biralık Arpa Çeşit ve Hatlarının Adaptasyonu Üzerinde Bir Araştırma. Türkiye 2. Tar.Bit.Kong. O.M.Ü.Zir. Fak.Tar.Bit.Bil.Dern..Samsun.