Terme Ovasında çeltik yetiştirilen alanların tuzluluk ve sodyumluluk durumlarının belirlenmesi

Yıl 2020, Cilt: 35 Sayı: 2, 175 - 184, 15.06.2020

Kübra Taşdelen

https://doi.org/10.7161/omuanajas.645930

Cited By: 1

Öz

Bu çalışma Samsun İli Terme ovasında çeltik tarımı yapılan alanların toprak özelliklerinin belirlenerek bu alanların tuzluluk ve sodyumluluk durumlarının tespitini yapmak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışma alanından 2018 yılında 60 farklı noktadan, 0-30 cm, 30-60 cm, 60-90 cm ve 90-120 cm olmak üzere 4 farklı derinlikten toplamda 240 adet toprak örneği alınmıştır. Toprakların tekstür, elektriksel iletkenlik (EC), toprak reaksiyonu (pH) ve değişebilir sodyum yüzdesi (ESP) içerikleri laboratuvar analizleri ile belirlenmiştir. Bazı toprak özelliklerine ait bazı tanımlayıcı istatistik analizi yapılmış ve Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) kullanılarak toprakların EC ve ESP’sinin alansal dağılım haritaları oluşturulmuştur. Çalışma alanı topraklarının elektriksel iletkenlik (EC) değerleri 0.12 dS/m ile 2.92 dS/m arasında değişmekte, genel olarak tuzsuz veya hafif tuzlu olmaktadır. Çalışma alanı topraklarının ESP değerleri ise %1.15 ile %12 arasında değişim göstermiştir. Deneme arazisinin bazı kısımlarında “sodyumlu” toprakların mevcut olduğu saptanmıştır. Alanın büyük çoğunluğunda ise ESP değerlerinin %6’dan düşük, yani sodyum bakımından sorunsuz olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Coğrafi bilgi sistemleri, Değişebilir sodyum yüzdesi, Toprak tuzluluğu

Destekleyen Kurum

Ondokuz Mayıs Üniversitesi BAP Koordinatörlüğü

Proje Numarası

1904.17.042

Determination of salinity and sodicity conditions of rice growing areas with geographical information systems in Terme Plain

Öz

This study was carried out in order to determine the soil characteristics of paddy cultivation areas in Terme plain and to determine the salinity and sodium status of these areas. The study was conducted in 2018 in the post-irrigation period. In the study, 240 soil samples were collected from 4 different depths of 0-30 cm, 30-60 cm, 60-90 cm and 90-120 cm at 60 different points representing the study area in the post harvest period. Physical and chemical analyzes of the samples were performed. Descriptive statistical analysis of the obtained data was made and spatial distribution maps of the area were created by using Geographical Information Systems (GIS). It was observed that the electrical conductivity (EC) values of the study area soils ranged from 0.12 dS / m to 2.92 dS / m. The soil of the study area was determined to be salty or slightly salty. In general, it was determined that there is no salinity problem in the study area soils. Exhengeable sodium percentage was ranged from 1.15% to 12% in the study area soils. It was observed that “sodic” soils in the study area. The ESP value was found to be less than 6% in the majority of the area. 

Anahtar Kelimeler

Exchangeable sodium, soil salinity, GIS

Proje Numarası

1904.17.042

Kaynakça

• Anonim 2018. Samsun Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, MEVBİS.
• Anonim, 2019. Toprağın katı ve sıvı fazı arasındaki etkileşimler. URL: https://obs.ahievran.edu.tr/oibs/akademik/shr_files/FILE_8zt53fbdrhp111zchsmrfkg3legxu_duyuru.PDF. (Erişim tarihi: 05.04.2019).
• Blake, G. R. and Hartge, K., 1986. Bulk Density1. Methods of Soil Analysis: Part 1- Physical and Mineralogical Methods (methodsofsoilan1), 363-375 s.
• Bouyoucos, G. J. 1951. A recalibration of the hydrometer method for making mechanical analysis of the soils. Agronomy Iournal, 43(9), 343-348 s.
• Cemek, B., Güler, M. ve Arslan, H., 2006. Bafra ovası sağ sahil sulama alanındaki tuzluluk dağılımının coğrafi bilgi sistemleri (CBS) kullanılarak belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 37(1): 63-72.
• Coşkun, A. ve Dengiz, O., 2016. Terme Havzası Bazı Temel Fizyografik Karakteristikleri Belirlenmesi ve Tarımsal Taşkın Alanlarının Toprak Haritalanması. Türkiye tarımsal araştırma dergisi. TÜTAD, 3: 1-13.
• Çetin M, Diker K., 2003. Assesing drainage problem areas by GIS: A case study in the eastern mediterranean region of Turkey. Irrig. and Drain. 52: 343-353.
• Dizdar, M.Y., 1978. Türkiye’de Tuzdan Etkilenmiş Topraklar. Toprak Su Dergisi, 47: 36-57.
• FAO, 1976. Water Quality for Agriculture. Irrigation and Drainage Paper, No: 29, Rome.
• Franzmeier, D. P., 1977. Soil Characterization in Indiana: Field and laboratory procedures. I (Vol. 943): Purdue University Agricultural Experiment Station
• Ghassemi, F.A., Jakeman, J., Nix, H.A., 1995. Salinisation of land and water resources. Centre for Resource and Environmental Studies. The Australian National University. Canberra. Australia.
• Hazelton, P. and Murphy, B,. 2007. Interpreting soil test results: What do all the numbers mean? : NSW Department of Natural Resources.
• Kara, T. ve Apan . M., 2000. Tuzlu Taban Suyunun Sulamalarda Kullanımı İçin Bir Hesaplama Yöntemi. O.M.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi 15(3):62-67.
• Mevbis, 2014-2018. Meteoroloji Genel Müdürlüğü, 2019, Samsun.
• Mulla, D.J., Mc Bratney, A.B., 2000. Soil Spatial Variability. Handbook of Soil Science CRS Pres, pp: 321-352.
• Northcote, K. H., and Skene, J. K. M., 1972. Australian soils with saline and sodic properties. CSIRO Australia, Soil Publication No. 27, Canberra.
• Özyazıcı, M. A., Dengiz, O., Aydoğan, M., Bayraklı, B., Kesim, E., Urla, Ö., Yıldız, H. ve Ünal, E., 2015. Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesi tarım topraklarının temel verimlilik düzeyleri ve alansal dağılımları. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi/Anadolu J Agr Sci, 31.
• Rhoades, J. and Chanduvi, F., 1999. Soil salinity assessment: Methods and interpretation of electrical conductivity measurements (Vol. 57): Food and Agriculture Org.
• Richards, L., 1954. Diagnosis and improvement of saline and alkali soils. United States Salinity Laboratory. Agriculture Handbook No.60, USDA, Washington.
• Taban, S., Alpaslan, M., Hashemı, A. G. ve Eken, D., 1997. Orta Anadolu’da çeltik tarımı yapılan toprakların bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri. Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Toprak Bölümü. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilim Dergisi, 3(3): 457-466.
• Wilding, L.P., 1985. Spatial Variability: It's documentation, accommodation and implication to soil surveys. In: Soil Spatial Variability, (Eds: Nielsen, D.R. and J. Bouma) Pudoc, Wageningen, The Netherlands, pp: 166-194.
• Yurtseven,E., Öztürk, A., Kadayıfçı, A. Ve Ayan, B., 1996. Sulama Suyu Tuzluluğunun Biberde (Capsium annuum) Farklı Gelişme Dönemlerinde Bazı Verim Parametrelerine Etkisi. Tarım Bilimleri Dergisi, 2(2): 5-10.