Tuzlu toprakların hidrokimyasal parametrelerinin laboratuvar koşullarında belirlenmesi

Yıl 2020, Cilt: 35 Sayı: 2, 251 - 258, 15.06.2020

Seyit Dursun Fariz Mikailsoy

https://doi.org/10.7161/omuanajas.688267

Cited By: 1

Öz

Bu çalışma, yıllık yağışın az, aşırı buharlaşmanın ve taban suyunun yüzeye yakın olması nedeniyle oluşan tuzluluğun, bitkinin gelişmesine, verime ve toprağın çoraklaşmasına olumsuz etkisinin yıkamayla ortadan kaldırılması amacıyla yapılmıştır. Tuzlu toprakların ıslahı, maliyetli ve zaman gerektiren bir süreçtir. Çözünebilir tuzların yıkanması amacıyla kullanılan matematiksel yöntemler, toprakların ıslahında su-tuz rejiminin modellenmesinde doğrudan ve ters problemlerin çözümü için yaygın olarak kullanılmaktadır. Tuz taşınım modelinin uygulanabilirliği, modelin süreçlerini tanımlayan hidrodinamiklerin diferansiyel eşitliklerinin deneysel parametrelerinin doğruluğuna bağlıdır. Laboratuvar koşullarında yapılan çalışmada 20 cm çapında kolonlar kullanılarak toprakta tuz taşınımının hidrokimyasal göstericileri olan; konvektif difüzyon ve dispersiyon (yayılma) parametreleri, toprak gözeneklerindeki su akış hızı belirlenmiştir. Yıkama döneminde CI- ve SO4= iyonları için hidrokimyasal dispersiyon parametresi (λ), değerleri sırasıyla 9.26.10-2 m ve 9.60.10-2 m; konvektif difüzyon parametresi (D) ise 4.51.10-3 m2 gün-1 ve 4.67.10-3 m2 gün-1 olarak belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hidrodinamik parametre, Tuzlu toprak, Yıkama suyu normu, Yıkama

Determination of hydrochemical parameters in laboratory conditions of saline soils

Öz

This study, less annual rainfall, saltiness due to excessive evaporation and groundwater being close to the surface, negative effects on plant growth, the yield and aridification of soil was carried out to eliminate the leaching. Reclamation of saline soils is a costly and time-consuming process. Mathematical methods used for leaching soluble salts are widely used for the solution of direct and inverse problems in the modelling of the water-salt regime in the reclamation of soils. The applicability of the salt transport model depends on the accuracy of the experimental parameters of the differential equations of hydrodynamics that define the processes of the model. In the study carried out under laboratory conditions, hydrochemical indicators of salt transport in soil using 20 cm diameter columns; convective diffusion and dispersion (diffusion) parameters, water flow rate in soil pores were determined. During the leaching period, the hydrochemical dispersion parameter (λ), for CI- and SO4 = ions values 9.26 .10-2 m and 9.60 .10-2 m; the convective diffusion parameter (D) were determined as 4.51.10-3 m2 day-1 and 4.67.10-3 m2 day-1, respectively.

Anahtar Kelimeler

Hydrodynamic, Parameter, Leaching water norm, Leaching, Saline soils

Kaynakça

• Aidarov, I.P., Korol’kov A.I. and Khachatur’yan V.K., 1988. Calculation of water–salt regime of soils. Pochvovedenie, (5), 62–69p
• Bear, J., 1972. Dynamics of fluid in porous media. Elsevier Science, New York, 764.
• Collins, R.E., 1961.Flow of fluids through porous materials. New York, Reinhold Publishing Corp, 270.
• DSİ Genel Müdürlüğü, 4. Bölge Müdürlüğü, 2014. Aksaray Üniversitesi Kampüs Alanı Planlama Arazi Sınıflandırma ve Drenaj Raporu. Konya, Türkiye, 1601, 14s.
• Dursun, S.A., 2017. Tuzlu-sodyumlu-borlu toprakların ıslahı ve matematiksel modellenmesi. Doktora Tezi. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 49-55s, Konya.
• FAO, 2008. Land and plant nutrition management service, htpp://www.fao.org/ ag/agl/agll/spush (erişim tarihi: 2008).
• Mikayilov, F.D., 1981. Method of lines in the solution of one-dimensional equation for salt diffusion in the soil in the absence of evaporation and water movement. Izv. Akad. Nauk Azerb. SSR, Ser. Biol. Nauk, (3), 117–120.
• Mikayilov, F.D. and Azizov, K.Z., 1985. Determination of the hydrochemical parameter of salt transfer during the leaching of water-saturated saline soils. Pochvovedenie, (5), 84–90.
• Mikayilov, F.D., 2007. Determination of salt-transport model parameters for leaching of saturated superficially salted soils. Eurasian Soil Science, 40(5), 544-554.
• Pachepskii, Y.A,.2001.Mathematical models of physico-chemical processes in soils. Nauka, Moscow, Russian.
• Shein, E.V., Arkhangel’skaya, T.A., Goncharov, V.M., et al., 2001. Field and laboratory methods of studying the physical properties and regimes of soils. Mosk. Gos. Univ., Moscow, [in Russian].
• Shein, E.V., 2005. Course of Soil Physics. Mosk. Gos. Univ., Moscow, Russian.
• Sönmez, B., 2011. Çorak toprakların ıslahı ve yönetimi. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, (134), 52-56s.
• Vaksman, E.G., Mironenko, E.V. and Pachepskii, Y.A., 1981. Method of determining salt-transfer parameter under leaching. Gidrotekhnika i Melioratsiya, (11), 83–84.
• Verigin, N.N., 1953. Some Chemical Hydrodynamics Problems of Interest for Land Reclamation and Hydraulic Engineering. Izv. Akad. Nauk, SSSR, (7), 1369–1382.
• Verigin, N.N., 1979. Toprakların ve Taban Sularının Tuz Rejiminin Tahminin Metotları. (Rusça), Moskova, 336.
• Verigin, N.N., Azizov, K.Z. and Mikayilov, F.D., 1986. Effect of boundary conditions in the simulation of salt transfer in soils under leaching. Pochvovedenie, (6), 67−73.