Mentha x piperita L. ve Mentha spicata L. türlerinde yapraktan uygulanan farklı organik gübrelerin tarımsal ve kalite özelliklerine etkisi

Yıl 2020, Cilt: 35 Sayı: 3, 361 - 373, 14.10.2020

Mustafa Can Duran Katar

https://doi.org/10.7161/omuanajas.747347

Cited By: 2

Öz

Bu araştırma, Mentha x piperita ve Mentha spicata türlerinde yapraktan uygulanan farklı organik gübrelerin tarımsal ve kalite özelliklerine etkisinin belirlenmesi için Uşak ekolojik koşullarında 2017-2019 yıllarında yürütülmüştür. Çalışmada Lifebac-Np (3.00 L da-1), Bactoguard (3.00 L da-1) ve Humıca Power (0.25 L da-1) isimli 3 farklı organik gübre kullanılmıştır. Çalışmada 2018 ve 2019 yılları vejetasyon dönemindeki biçimler birleştirilerek ortalama bitki boyu ve uçucu yağ oranı, toplam taze herba, kuru herba, kuru yaprak ve uçucu yağ verimleri ile uçucu yağın bileşimi incelenmiştir. Çalışmanın iki yıl ortalamasına göre Mentha x piperita ve Mentha spicata’da toplam kuru yaprak verimi sırasıyla 230.01-361.35 kg da-1 ve 266.56-333.86 kg da-1 arasında, toplam uçucu yağ verimi ise sırasıyla 5.18-8.28 L da-1 ve 4.77-6.45 L da-1 arasında değişmiştir. Uçucu yağ oranları Mentha x piperita’da % 2.19-2.24 ve Mentha spicata’da ise % 1.79-1.94 arasında belirlenmiştir. Her iki nane türünde en yüksek kuru yaprak ve uçucu yağ verimleri Lifebac-Np uygulamasından alınmıştır. Fakat Mentha spicata’da uygulanan organik gübreler arasında önemli derecede fark bulunmamıştır. Uçucu yağın ana bileşenleri Mentha x piperita’da menthol ve menthon, Mentha spicata’da ise carvone ve limonene olarak tespit edilmiştir. En yüksek menthol oranı (% 44.86) ile en yüksek carvone oranı (% 58.69) Humıca Power uygulamasından elde edilmiştir. Sonuç olarak, çalışmada kullanılan organik gübre uygulamaları dikkate alındığında Mentha x piperita’da Lifebac-Np uygulamasından daha iyi sonuçlar alındığı, Mentha spicata’da ise organik gübre uygulamalarının istatistiksel olarak farklılığa neden olmadığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mentha x piperita L., Mentha spicata L., Organik gübre, Uçucu yağ bileşimi, Verim, Yapraktan uygulama

Destekleyen Kurum

Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü

Proje Numarası

2018-1985

Teşekkür

Bu makale doktora tezinden derlenmiş olup Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü tarafından ‘2018-1985’ no’lu proje çerçevesinde desteklendiği için teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Alsafar, M.S., Al-Hassan, Y., 2009. Effect of nitrogen and phosphorus fertilizers on growth and oil yield of indigenous mint (M. longifolia L.) Biotechnology, 8(3):380-384. doi: 10.3923/biotech.2009.380.384.
• Anonim, 2019. Türkiye İstatistik Kurumu, Dış Ticaret İstatistikleri. https://biruni.tuik.gov.tr/disticaretapp/disticaret.zul?param1=25&param2=0&sitcrev=0&isicrev=0&sayac=5802. Erişim Tarihi: 03.11.2019.
• Baher, Z.F., Mirza, M., Ghorbanli, M., Rezaii, M.B., 2002. The influence of water stress on plant height, herbal and essential oil yield and composition in Satureja hortensis L. Flavour and Fragrance Journal, 17: 275–277. doi:10.1002/ffj.1097
• Bajeli, J., Trıpathı, S., Kumar, A., Trıpathı, A., Upadhyay, R.K., 2016. Organic manures a convincing source for quality production of japanese mint (Mentha arvensis L.). Ind Crop Prod, 83: 603-606. doi:10.1016/j.indcrop.2015.12.064
• Baloch, M.S., Shah, I.T.H., Nadim, M.A., Khan, M.I., Khakwani, A.A., 2010. Effect of seeding density and planting time on growth and yield attributes of wheat. The Journal of Animal & Plant Sciences, 20(4): 239-240.
• Baydar, H., 2016. Tıbbi ve aromatik bitkileri bilimi ve teknolojisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Yayın No: 51, Beşinci baskı, Isparta.
• Baytop, T., 1992. Türkçe bitki adları sözlüğü. Türk Dil Kurumu, Yayın No:578, Ankara.
• Büyükbayraktar, A., 2014. Konya ekolojik şartlarında farklı azot dozlarında yetiştirilen Mentha piperita L. ve Mentha spicata L. türlerinin kurutma yöntemlerine göre drog verimi ve bazı kalite özelliklerinin araştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 48 s, Konya.
• Can, M., 2020. Farklı organik gübre ve azot dozlarının Mentha x piperita L. ve Mentha spicata L. genotiplerinin tarımsal ve kalite özelliklerine etkisi. Doktora Tezi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 257 s, Eskişehir.
• Castanheira, N., Dourado, A.C., Alves, P.I, Cortes-Pallero, A.M, Delgado-Rodriguez, A.L., Prazeres, A., Borges, N., Sanchez, C., Crespo, M.T.B., Fareleira, P., 2013. Annual ryegrass-associated bacteria with potential for plant growth promotion. Microbiological Research, 169: 768-779. doi: 10.1016/j.micres.2013.12.010.
• Davies, P.J., 2010. Plant hormones: Biosynthesis, signal trans-duction,action 3rd ed. Springer. New York. doi:10.1007/978-1-4020-2686-7.
• Davis, P.H., 1982. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Vol:7. Edinburg Univ. Press.
• Esitken, A., Pirlak, L., Turan, M., Şahin, F., 2006. Effect of floral an foliar application of plant growth promoting rhizobacteria (PGPR) on yield, growth and nutrition of sweet cherry. Scientia Horticulturae, 110: 324-327. doi: 10.1016/j.scienta.2006.07.023.
• Gardener, M.C.B., 2004. Ecology of Bacillus and Paennibacillus spp. In Agricultural System. Department of Plant Pathology, The Ohio State University, OARDC, Wooster 44691. USA. Phytopathology, 1252-1258pp.
• Gerami, F., Moghaddam, P.R., Ghorbanim, R., Hassani, A., 2016. Effects of irrigation intervals and organic manure on morphological traits essential oil content and yield of oregano (Origanum vulgare L.). Anais da Academia Brasileira de Ciências, 88(4): 2375-2385. doi:10.1590/0001-3765201620160208.
• Hussain, A., Anjum, F., Rab, A., Sajid, M., 2006. Effects of nitrogen on the growth and yield of asparagus (Asparagus officinalis). Journal of Agricultural and Biological Science, 1(2):41-47.
• Kaplan, M., Kocabaş, I., Sönmez, İ., Kalkan, H., 2009. The effects of different organic manure applications on the dry weight and the essential oil quantity of sage (Salvia fruticosa Mill.). Acta Horticulturae. 826:147-152. doi: 10.17660/ActaHortic.2009.826.20.
• Karlidag, H., Esitken, A., Turan, M., Sahin, F., 2007. Effects of root inoculation of plant growth promoting rhizobacteria (PGPR) on yield, growth and nutrient element contents of leaves of apple. Scientia Horticulturae. (114):16-20. doi:10.1016/j.scienta.2007.04.013.
• Keshavarz, H., Modarres Sanavy, S.A.M., 2018. Yield and oil content of mint under different nitrogen fertilizer treatments. Notulae Scientia Biologicae, 10(1):92-96. doi: 10.15835/nsb10110221.
• Li, X., Geng, X., Xie, R., Fu, L., Jiang, J., Gao, L., Sun, J., 2016. The endophytic bacteria isolated from elephant grass (Pennisetum purpureum Schumach) promote plant growth and enhance salt tolerance of hybrid pennisetum. Biotechnol Biofuels 9: 190-213. doi: 10.1186/s13068-016-0592-0.
• Liu, X., Huang, B., Banowetz, G., 2002. Cytokinin effects on creeping bentrgrass responses to heat stress: I.Shoot and Root Growth. CropSci. 42: 457-465. doi: 10.2135/cropsci2002.0466.
• Mahboobeh, Z., Morteza, A.S., Mryam, T., Reza, S.A., 2014. Effects of organic and chemical fertilizers on quantitative and qualitative characteristics of peppermint (Mentha piperita L.). International Journal of Agriculture and Crop Sciences, 7(5):237-244.
• Moradkhani, H., Sargsyan, E., Bibak, H., Naseri, B., Sadat-Hosseini, M., Fayazi-Barjin, A., Meftahizade, H., 2010. Melissa officinalis L. a valuable medicine plant: A review. Journal of Medicinal Plants Research. 4(25):2753-2759. 29 December Special Review. ISSN 1996-0875 ©2010 Academic Journals
• Nektarios, P.A., Petrovic, A.M., Steenhuis, T.S., 2014. Nitrate and tracer leaching from aerated turfgrass profiles. European Journal of Horticultural Science, 79: 150-157.
• Nurzynska-Wierdak, R., 2013. Does mineral fertilization modify essential oil content and chemical composition in medicinal plants? Acta Sci. Pol., Hortorum Cultus. 12(5):3-16.
• Özyiğit, Y., Uçar, E., Tütüncü, B., İndibi, İ., Turgut, K., 2016. The effect of different nitrogen doses on yield and some yield components of Melissa officinalis subsp. L. altissima (sibthr. et smith) Arcang. Turk J Agric Res, 3: 139-144. doi: 10.19159/tutad.79496.
• Parlak, S., Güner, D., 2017. Mikrobiyal gübre uygulamasının karaçam (Pinus nigra Arnold. Subsp. Pallasiana (Lamb.) Holmboe) fidanlarının bazı morfolojik özelliklerine etkisi. Ormancılık Araştırma Dergisi, 4(2): 100-106. doi: 10.17568/ogmoad.337884.
• Ping, L, Boland, W., 2004. Signals from the underground: Bacterial volatiles promote growh in Arabidopsis. Trends Plant Sci. 9: 263-266. doi: 10.1016/j.tplants.2004.04.008.
• Rao, B.R., 2001. Biomass and essential oil yields of rainfed palmarosa (Cymbopogonmartinii (Roxb.) Wats. var. Motia Burk.) supplied with different levels of organic manure and fertilizer nitrogen in semi-arid tropical climate. Indusrial Crops and Product, 14:171-178. doi:10.1016/S0926-6690(01)00081-4
• Sheykholeslami, Z., Almdari, M.Q., 2019. Comparison of the effect of organic and chemical fertilizers on yield and essence of peppermint (Mentha piperita L.). Current Journal of Applied Science and Technology. 34(5):1-7. doi: 10.9734/cjast/2019/v34i530146.
• Sheykholeslami, Z., Qasempour Alari, M., Qanbari, S., Akbarzadeh, M., 2015. Effect of organic and chemical fertilizers on yield and yield components of peppermint (Mentha Piperita L.). Am. J. Exp. Agric. 6(4): 251-257. doi: 10.9734/AJEA/2015/14953.
• Soltanbeıgı, A., 2014. Çukurova bölgesi marjinal arazi koşullarında Mentha türlerinde farklı dikim zamanlarının verim ve kaliteye etkisi. Doktora Tezi. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 145 s, Adana.
• Sülü, E., 2010. Seçilmiş Nane (Mentha spp.) klonlarının Tokat şartlarında verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 47 s, Tokat.
• Taiz, L., Zeiger, E., 2010. Auxin: The first discovered plant growth hormone. In: L. Taiz and E. Zeiger. Editors. Plant physi-ology. 5thed. Sinauer Associates Inc. Publishers. Sunderland. MS. pp. 545–582.
• Telci, İ., Demirtas, I., Bayram, E., Arabaci, O., Kacar, O., 2010. Environmental variation on aroma component of pulegone/piperitone rich spearmint (Mentha spicata L.). Industrial Crops and Products. 32:588-592. doi: 10.1016/j.indcrop.2010.07.009.
• Telci, İ., Kacar, O., Bayram, E., Arabacı, O., Demirtaş, İ., Yılmaz, G., Özcan, İ., Sönmez, Ç., Göksu, E., 2011. The effect of ecological conditions on yield and quality traits of selected peppermint (Mentha piperita L.) clones. Industrial Crops and Products. 34: 1193-1197. doi: 10.1016/j.indcrop.2011.04.010.
• Telci, İ., Şahbaz, N., 2005a. Determination of agronomic and essential oil properties of peppermint (Mentha Piperita L.) in various ages of plantation. Journal of Agronomy. 4(2): 103-108.doi: 10.3923/ja.2005.103.108.
• Telci, İ., Şahbaz, N., 2005b. Variation of yield, essential oil and carvone contents in clones selected from carvone-scented landraces of Turkish Mentha species. Journal of Agronomy, 4(2):96-102. doi: 10.3923/ja.2005.96.102.
• Tozlu, E., Karagöz, K., Babagil, G.E., Dizikısa, T., Kotan, R., 2012. Effect of some plant growth promoting bacteria on yield, yield components of dry bean (Phaseolus vulgaris L.cv. Aras 98). Atatürk Univ. Journal of Agricultural Faculty, 43(2):101- 106. doi:10.17097/zfd.46922.
• Tuğay, M.E., Kaya, N., Yılmaz, G., Telci, İ., Dönmez, E., 2000. Tokat ve Çevresinde Yaygın Olarak Bulunan Bazı Aromatik Bitkilerin Bitkisel ve Teknolojik Özellikleri. Tübitak. Tarım ve Ormancılık Araştırma Grubu. Proje Kesin Sonuç Raporu (Togtag-1690).
• Tüik, 2019. Türkiye İstatistik Kurumu. http://www.tuik.gov.tr/. Erişim Tarihi:03.11.2019
• Vessey, J.K., 2003. Plant growth promoting rhizobacteria as biofertilizers. Plant and Soil 255: 571-586.
• Yasak, S., Telci, İ., 2019. Isparta ekolojik koşullarında yetiştirilen spearmint grubu nane klon ve çeşitlerinin verim performanslarının belirlenmesi. Ziraat Fakültesi Dergisi. 14(2):270-275.
• Zahir, Z.A., Asghar, H.N., Arshad, M., 2001. Cytokinin and its precursors for improving growth and yield of rice. Soil Biology and Biochemistry, 33:405-408. doi:10.1016/S0038-0717(00)00145-0.