Sinop İskele Mukataasına Ait Bir Temessükât Defteri— xvıı. Yüzyıl Başları —

Yıl 1989, Cilt: 4 Sayı: 1, 92 - 140, 27.11.2014

Mehmet Ali Ünal

Öz

Mukataa usulü Osmanlı mâliyesinin vergi (gelir) toplama biçimlerinden biridir. Buna göre maden işletmeleri, tuz, şap vs. kaynakları, şehirlerdeki bedesten, tabakhane, boyahane, kasaphane, şem hane gibi ticarî ve sınaî İşletmeler, tamga, mizan, bac gibi gümrük vergileri ile iskeleler mukataa usulü ile işletiliyorlardı. Bunlardan her birine meselâ boyahane mukataası, bedesten mukataası, mizan mukataası, gümrük mukataası, iskele mukataası gibi adlar verildiği gibi bir sancak veya kazadaki mukataaların tamamını ifade etmek için de mukataa ya da mükâfat deniyordu. Mukataalar dirlik olarak tevcih edilmeyip geliri doğrudan merkez hazineye (hazine-i âmire) alınırdı. Mukataalarla ilgili her türlü işlemi de hazine-i âmire yürütürdü. Mukataa gelirlerinin hazinede toplanması iki yolla gerçekleştiriliyordu: İltizam ya da emanet.

Anahtar Kelimeler

Sinop, İskele, Mukataasına

Sinop İskele Mukataasına Ait Bir Temessükât Defteri— xvıı. Yüzyıl Başları —

Öz

Kaynakça

• — Brockelman, C., «İbn Hallikan», İA, V-2.
• — Çelebi, Dr. Ahmed, İslâm’da Eğitim-Öğretim Tarihi, Türkçe tere. Ali
• Yardım, İstanbul, 1976.
• — Elisseeff, N„ Nur ad-Din (511-569/1118-1174), Dimaşk, 1967.
• — Hazreeı, Tarih el-Etrâk ve’l-Ekrad, Süleyman iye Kütüphanesi, Hekimoğlu
• nu: 695.
• — İbn Cubeyr, er-Rihle, nşr. W. Wright, Leiden, 1907.
• — İbn Hallikan Vefeyatü’l-A’yan, Kahire, 1310; İng tere. M.G de Slane
• — İbn el-İmad, Şezerâtüz-zeheb, nşr. M. el-Kudsî, Kahire, 1350-1351.
• — İbn Kesir el-Bidaye ve’n-Nihaye, Kahire, 1932.
• — İbn eş-Şa’ar, Kemâleddin, ükud el-Cuman, Süleymaniye Kütüphanesi,
• Esad Efendi nu: 2322-2330
• — ibn Şeddad, İzzeddin, el-A’lak el-hazire fi zikr ümera eş-Şam ve'l-Cezire,
• Şam kısmı nşr. Sami Dahhan, Dimaşk, 1955; Haleb-el-Cezire kısmı,
• III. Ahmed ktp, Revan nu: 1564.
• — İbn Vasil, Muferric el-kurûb, Süeymaniye Kütüphanesi, Molla Çelebi
• nu: 119.
• — Köymen, M. Altay, Alp Arslan ve Zamanı, II, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi
• Yayınları Ankara, 1983.
• — Makrizi, el-Hitat, Kahire, 1310,
• — Öğün, Gülay, Begteginliler (Erbil’de Bir Türk Beyliği), Basılmamış Doktora
• Tezi, Erzurum, 1987.
• — Sauvaget, J.-Weit, G. Reportoire Chronologique depig^aphie Arab, Kahire,
• -
• — Sibt İbn el-Cevzı, Miratü’z-Zaman, VIII, Kısım, Haydarabad, 1951-1952.
• — Şeşen, Ramazan, Salahaddin Devrinde Eyyûbüer Devleti, İst., 1983.
• — Turan, Osman, Selçuklular Tarihi ve Türk-İslâm Medeniyeti, İst., 1980.
• — Turan, Osman, Doğu Anadolu Türk Devletleri Tarihi, İstanbul, 1980.
• — Uluçam, Abdüsselâm, Irak’da Türk Mimari Eserlerinin Gelişmesi, Basılmamış
• Doktora Tezi, Erzurum, 1983.
• — Yakut el-Hamavı, Mu’cemu’l-udebâ, nşr. Margolioth.