Psikolojik Danışman Adaylarının Özel Eğitim Öz Yeterlik Algılarına Kurum Deneyiminin Etkisi

Yıl 2018, Cilt: 37 Sayı: 1, 209 - 222, 25.06.2018

Meryem Vural Batık , Aynur Fırıncı Kodaz

Öz

Bu araştırma, psikolojik danışman ve rehber öğretmen
adaylarının özel eğitimde psikolojik danışmanlık ve rehberlik ile ilgili rolleri ve sorumluluklarına ilişkin
öz yeterlik algılarına kurum deneyiminin etkisini belirlemek amacıyla
yapılmıştır. Araştırmanın çalışma
grubunu, Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Anabilim Dalı son sınıf öğrencileri (n=161) oluşturmaktadır. Psikolojik
danışman adaylarının özel eğitimde psikolojik
danışma ve rehberlik ile ilgili görevlerine ilişkin öz yeterlik algılarını
belirlemek için “Rehber Öğretmen
Özel Eğitim Öz Yeterlik Ölçeği” kullanılmıştır. Ön testler, Psikolojik
Danışmanlık ve Rehberlik Anabilim Dalı son
sınıf öğrencilerinin alanda uygulama yapacakları “Kurum Deneyimi” dersini
almadan önce, son testler ise dönem sonunda uygulanmıştır. Psikolojik
Danışmanlık ve Rehberlik lisans eğitim müfredatının son döneminde yer alan
“Kurum Deneyimi” dersinin psikolojik
danışman adaylarının özel
eğitimde psikolojik danışma ve rehberlik ile ilgili görevlerine ilişkin öz
yeterlik algıları üzerindeki etkisini belirlemek amacıyla İlişkili
Örneklemler İçin T Testi yapılmıştır. Bunun sonucunda psikolojik danışman
adaylarının kurum deneyimi sonrasında özel
eğitimde psikolojik danışmanlık ve rehberlik ile ilgili görevlerine ilişkin öz yeterlik algılarının anlamlı düzeyde
arttığı (p < 0.5) belirlenmiştir. Psikolojik danışman adaylarının kurum
deneyimi hakkında görüşlerini belirlemeye yönelik sorulara verdikleri cevaplar
ise dikkat çekicidir. Psikolojik danışman adaylarının sadece %3,72’sinin özel
eğitim okullarında kurum deneyimi aldıkları, %17,39’unun kurum deneyimini
yeterli bulduğu, %21,73’ünün kurum deneyiminde özel eğitimde psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerini
uyguladıkları ve %15,52’sinin kendisini özel eğitimde rehberlik hizmetlerine ilişkin yeterli bulduğu görülmektedir. Elde edilen bulgular ilgili alanyazın
ışığında tartışılmıştır.  

Anahtar Kelimeler

Psikolojik danışman, Kurum deneyimi, Özel eğitim, öz yeterlik

Kaynakça

• Aksoy, V. (2008). Rehber öğretmenlerin özel eğitimde psikolojik danışma ve rehberliğe ilişkin öz yeterlik algıları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Aksoy, V., & Diken, İ. H. (2009). Rehber öğretmenlerin özel eğitimde psikolojik danışma ve rehberliğe ilişkin öz yeterlik algılarının incelenmesi. Elementary Education Online, 8 (3), 709-719, 2009.
• Al-Darmaki, F. R. (2004). Counselor training, anxiety, and counseling self-efficacy: Implications for training psychology students from the United arabemirates university. Social Behavior and Personality. 32 (5), 429–439.
• Al-Darmaki, F., Hassane, S., Ahammed, S., & Abdullah, A. S. (2012). Developing counselor education identity in the United Arab Emirates: Evaluation of an undergraduate program. Journal for International Counselor Education, 4, 1-28.
• American School Counselor Association (ASCA), (2013). Position statement: The pro¬fessional school counselor and gifted and talented student programs. https://www.schoolcounselor.org/school-counselors-members/about-asca-(1)/position-statements, Erişim: 20.06.2017.
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychogical Review. 84 (2), 191-215.
• Cashwell, T. H., & Dooley, K. (2001). The impact of supervision on counselor self-efficacy. The Journal of Supervision in Psychotherapy and Mental Healt. 20 (1),39–47.
• Coşgun, S., & Ilgar, M. Z. (2004). Rehberlik ve psikolojik danışmanlık deneyimi çalışmalarının adayların öz yeterlilik algılarına etkisi. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayına sunulan bildiri. Malatya.
• Daniels, J. A., & Larson, L. M. (2001). The impact of performance feedback on counseling self-efficacy and counselor anxiety. Counselor Education and Supervision, 42, 120-125.
• Gibson, R. L., & Mitchell, M. H. (2008). Introduction to counseling and guidance. New Jersey: Upper Saddle River.
• Gladding, S. T. (2000). Counseling; A comprehensive profession. New Jersey: Prentice Hall.
• Gürbüz, S. F. (2012). Rehberlik ve araştırma merkezlerinde çalışan rehber öğretmenlerin özel eğitimde rehberlik ve psikolojik danışmaya yönelik öz yeterlik algıları. Yüksek lisans tezi, Erciyes Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Gürsel, O. (2004). Bireyselleştirilmiş eğitim programlarının geliştirilmesi. 2. baskı. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Johnson, E., Baker, S. B., Kopala, M., Kiselica, M. S., & Thompson, E. C. (1989). Counseling self-efficacy and counseling competence in prepracticum training. Counselor Education and Supervision, 28, 205-218.
• Kaygusuz, C. (2004). Özel eğitim ve rehberlik. A. Kaya (Ed.) Psikolojik danışma ve rehberlik içinde. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Kellie, C., (2006). The impact of a training program on the volunteer rape crisis counselors. Paper presented at the annual meeting of the International Communication Association, N.Y.C.: NY http://www.allacademic.com/meta/p13762_index.html
• Korkut-Owen, F., Acar, T., Haskan-Avcı, Ö., & Kızıldağ, S. (2013). Psikolojik danışma ve rehberlik programlarının mezunlar tarafından değerlendirilmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13 (2), 354-372.
• Küçüker, S. (1993). Özürlü çocuk ailelerine yönelik psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri. Özel Eğitim Dergisi, 3, 23-29.
• Mayfield, W. A., Kardash, C. M., & Kivlighan, D. M. (1999). Differences in experienced and novice counselors' knowledge structures about clients: Implications for case conceptualization. Journal of Counseling Psychology, 46 (4), 504-514.
• Meydan, B. (2014). Teaching counseling skills to counselor trainees: a comparative study. Hacettepe University Journal of Education, 29 (3), 110-123.
• Milsom, A., & Hartley, M.T. (2005). Assisting students with learning disabilities transitioning to college: what school counselor should know. Professional School Counseling, 8 (5), 436-441.
• Özyürek, R. (2007). Psikolojik danışman eğitiminin ve okullardaki psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinin niteliğini yükseltmeye yönelik öneriler. R. Özyürek, F. Korkut-Owen ve D. Owen (Ed.), Gelişen psikolojik danışma ve rehberlik (s. 123-137). Ankara: Nobel.
• Özyürek, R. (2009). Okullarda psikolojik danışma ve rehberlik uygulamaları ve öğrencilere sağlanan süpervizyon olanakları: Ulusal bir tarama çalışması. Türk Psikolojik Danışma Ve Rehberlik Dergisi, 4 (32), 54-63.
• Quigney, T. A., & Studer, R. (1998). Touching strands of the educational web: The professional school couselor’s role in inclusion. Professional School Counseling, 2 (1), 77-81.
• Sharpley, C. F., & Ridgway I. R. (1993). An evaluation of the effectiveness of self-efficacy as a predictor of trainees' counseling skills performance. British Journal of Guidance and Counselling, 2 (1), 73-81.
• Soresi, S., Nota, L., & Lent, R. W. (2004). Relation of type and amount of training to carrier counseling self-efficacy in Italy. The Carrier Development Quarterly, 52, 194–201.
• Tuzgöl-Dost, M. ve Keklik, İ. (2012). Alanda çalışanların gözünden psikolojik danışma ve rehberlik alanının sorunları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 389 – 407.
• Urbani, S., Smith, M. R., Maddux, C. D., Smaby, M. H., Torres-Rivera, E., & Crews, J. (2002). Skill-based training and counseling self-efficacy. Counselor Education & Supervision, 42, 92–106.
• Vural-Batık, M. (2016). Psikolojik danışman ve rehber öğretmen adaylarının özel eğitimde psikolojik danışma ve rehberliğe ilişkin öz yeterlik algıları. IV. Uluslararası Canik Sempozyumu, Samsun.
• Wheeler, S., & Richards, K. (2007). The impact of clinical supervision on counsellors and therapists, their practice and their clients: A systematic review of the literature. Counseling and Psychotherapy Research, 7(1), 54-65.
• Yaka, B. (2011). Mikro beceri eğitimi programının psikolojik danışman adaylarının psikolojik danışma becerilerine etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Ege Üniversitesi, İzmir, Türkiye.
• Yazıcı, H., & Altun, F. (2016). PDR lisans programlarının üstün yeteneklilere dönük psikolojik danışma becerilerinin kazandırılması açısından değerlendirilmesi. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 13 (1), 61-71.
• Yerin-Güneri, O., Büyükgöze-Kavas, A., & Koydemir, S. (2007). Okul psikolojik danışmanlarının profesyonel gelişimi: Acemilikten olgunlaşmaya giden zorlu yol. R. Özyürek, F. Korkut- Owen ve D. Owen (Editörler), Gelişen psikolojik danışma ve rehberlik. Meslekleşme sürecindeki ilerlemeler, Cilt 1 (s. 139-161). Ankara: Nobel.
• Yüksel, K. (2010). Rehber öğretmen adaylarının özel eğitimde psikolojik danışma ve rehberliğe ilişkin öz yeterlik algıları. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.