Okul Öncesi Dönemdeki Gelişimsel Yetersizliği Olan Öğrencilerin Sosyal Beceri Düzeyleri Okula Uyumlarını Yordar mı?

Yıl 2018, Cilt: 37 Sayı: 2, 91 - 105, 25.12.2018

Funda Aksoy

Öz

Okul yıllarının ilk
dönemlerindeki okula uyum farklı gerekçelerle bilimsel çalışmalara konu
olmaktadır. Çocukların ilerleyen yıllardaki okul başarısının bazı bölümlerini
yordaması nedeniyle okula uyumun araştırmaların odağı haline gelmiş olduğu
ifade edilmiştir. Okula uyumu etkileyen birçok faktör olmakla birlikte bunların
çocuk, aile ve okul ya da programla ilişkili faktörler olarak sınıflandığı
görülmektedir. Bu çalışmada gelişimsel yetersizliği olan öğrencilerin çocukla
ilgili faktörler arasında sayılan sosyal beceri düzeylerinin okula uyumları ile
olan ilişkisi incelenmiştir. Bu amaçla 13’ü (%16) kız ve 66’sı (%84) erkek
toplam 79 öğrenciden veriler elde edilmiştir. Öğrencilerin yaşları 48 ay ile 72
ay arasında değişmekte olup ortalaması 64 ay ve standart sapması 9 aydır.
Çalışmada öğrencilerin sosyal beceri düzeylerini belirlemek amacıyla Sosyal
Becerileri Değerlendirme Ölçeğinden, okula uyumlarını değerlendirmek amacıyla
da Okula Uyum Öğretmen Derecelendirme Ölçeği-Kısa Formundan yararlanılmıştır.
Bulgular gelişimsel yetersizliği olan öğrencilerin sosyal beceri düzeyinin
okula uyumlarını anlamlı düzeyde yordadığını ortaya koymuştur. İlgili literatür
doğrultusunda elde edilen bulgular tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal beceri, Okula uyum, Gelişimsel yetersizlik, Otizm spektrum bozukluğu

Kaynakça

• Akgün Giray, D. (2015). Öğretmen adaylarınca hazırlanan ve sunulan sosyal öykülerin otizm spektrum bozukluğu olan çocukların sosyal becerileri edinmeleri üzerindeki etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Arı, M., & Yaban, E. H. (2016). Okulöncesi dönemdeki çocukların sosyal davranışları: Mizaç ve duygu düzenlemenin rolü. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(1), 125-141. DOI:10.16986/HUJE.2015014655
• Avcıoğlu H. (2007). Sosyal becerileri değerlendirme ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması (4-6 yaş). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 87-101.
• Bakkaloğlu, H., & Sucuoğlu B. (2018). Okul öncesi sınıflardaki özel gereksinimli olan ve olmayan çocukların okula uyumları. İlköğretim Online, 17(2), …-…Bart, O., Hajami, D., & Bar-Haim, Y. (2007). Predicting school adjustment from motor abilities in kindergarten. Infant and Child Development, 16, 597-615. DOI: 10.1002/icd.514
• Betts, L. R., & Rotenberg, K. J. (2007). A short form of the Teacher Rating Scale of School Adjustment. Journal of Psychoeducational Assessment, 25(2), 150-164. 10.1177/0734282906296406
• Birch, S. H., & Ladd, G. W. (1997). The teacher-child relationship and children's early school adjustment. Journal of School Psychology, 35(1), 61-79.
• Birch, S. H., & Ladd, G. W. (1998). Children’s interpersonal behaviors and the teacher child relationship. Developmental Psychology, 34, 934-946.
• Can, A. (2013). SPSS ile Bilimsel Araştırma Sürecinde Nicel Veri Analizi. Ankara: Pegem Akademi.
• Caplan, B., Feldman, M., Eisenhower, A., & Blacher, J. (2016). Student-teacher relationship for young children with autism spectrum disorder: Risk and protective factors. Journal of Autism & Developmental Disorders 46, 3653-3666.
• Çetinöz, D., & Yıldırım Doğru, S. S. (2016). Gelişimi risk altında olan okul öncesi dönem çocuklarının sosyal beceri düzeylerinin değerlendirilmesi. Mediterranean Journal of Humanities, VI(2), 151-172. DOI: 10.13114/MJH.2016.291
• Demir, Ş. (2012). Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklara Sosyal Becerilerin Öğretimi. Elif Tekin-İftar (Ed.), Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklar ve Eğitimleri içinde (s.369-422). Ankara: Vize Yayıncılık.
• Demir, Ş. (2014). Otizmli çocukların sosyal becerilerinin değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 47(2), 223-244.
• Elliot, S. N., & Gresham, F. M. (1987). Children’s social skills: Assessment and classification practices. Journal of Counseling and Development, 66, 96-99.
• Gay, L. R., Mills, G. E., & Airasian, P. (2006). Educational Research. NJ: Pearson, Merrill Prentice Hall.
• Gülay, H. (2011a). Anasınıfına devam eden 5-6 yaş grubu çocukların okula uyumlarının sosyal beceriler açısından incelenmesi. e-Journal of New World Sciences Academy Education Sciences, 6(1),139-146.
• Gülay, H. (2011b). 5-6 yaş çocuklarda okula uyum ve akran ilişkileri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(36), 1-10.
• Gülay Ogelman, H. (2014). Türkiye’deki okul öncesi dönem sosyal beceri araştırmaları: 2000-2013 yılları arasındaki tezlerin incelenmesi. KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 41-65.
• Gülay Ogelman, H., & Erten Sarıkaya, H. (2013). Okul öncesi eğitimi almış çocukların okula uyum düzeylerinin 5 ve 6 yaşta incelenmesi: İki yıllık boylamsal çalışma. International Journal of Social Science, 6(7), 417-434. DOI: http://dx.doi.org/10.9761/JASSS1658
• Hausken, E. G., & Rathbun, A. H. (2002). Adjustment to kindergarten: Child, family, and kindergarten program factors. Paper presented at the Annual Meeting of the American Educational Research Association, New Orleans, LA.
• Haymes, L. K., Fowler, S. A., & Cooper, A. Y. (1994). Assessing the transition and adjustment of preschoolers with special needs to an integrated program. Journal of Early Intervention, 18(2), 184-198.
• Hsiao, M., Tseng, W., Huang, H., & Gau S. S. (2013). Effects of autistic traits on social and school adjustment in children and adolescents: The moderating roles of age and gender. Research in Developmental Disabilities 34, 254–265. http://dx.doi.org/10.1016/j.ridd.2012.08.001
• Kaya, Ö. S., & Akgün, E. (2016). Okul öncesi dönemdeki çocukların okula uyum düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. İlköğretim Online, 15(4), 311-1324. DOI: http://dx.doi.org/10.17051/io.2016.51992
• Karoğlu, H. Ünüvar, P. (2017). Okul öncesi dönem çocuklarının gelişim özellikleri ve sosyal beceri düzeyleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43, 231-254. DOI: 10.21764/efd.12383
• Ladd, G. W. (1990). Having friends, keeping friends, making friends, and being liked by peers in the classroom: Predictors of children's early school adjustment? Child Development, 61, 1081-1100. http://www.jstor.org/stable/1130877
• Ladd, G. W., & Price, J. M. (1987). Predicting children's social and school adjustment following the transition from preschool to kindergarten. Child Development, 58, 1168-1189. http://www.jstor.org/stable/1130613?seq=1&cid=pdf-reference#references_tab_contents
• McGovern, J. C., Lowe, P. A., & Hill, J. M. (2016). Relationships between trait anxiety, demographic variables, and school adjustment in students with specific learning disabilities. Journal of Child & Family Studies, 25, 1724-1734. DOI 10.1007/s10826-015-0348-7
• McIntyre, L. L., Blacher, J., & Baker, B. L. (2006). The transition to school: Adaptation in young children with and without intellectual disability. Journal of Intellectual Disability Research, 50(5), 349-361. DOI: 10.1111/j.1365-2788.2006.00783.x
• Patrick, H., Yoon, K. S., & Murphy, A. (1995). Personality characteristics, social competence, and early school adjustment: A contextual and developmental perspective. Paper presented at the Biennial Meeting of the Society for Research in Child Development, Indianapolis, IN.
• Pekdoğan, S. (2016). 5- 6 yaş çocukların sosyal becerilerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(4), 1946-1965.
• Perry, K. E., & Weinstein, R. S. (1998). The social context of early schooling and children adjustment. Educational Psychologists, 33(4), 177-194. DOI: 10.1207/s15326985ep3304_3
• Reed-Victor, E. (2004). Individual differences and early school adjustment: Teacher appraisals of young children with special needs. Early Child Development and Care, 174(1), 59-79. DOI: 10.1080/0300443032000153499
• Seven, S. (2007). Ailesel faktörlerin altı yaş çocuklarının sosyal davranış problemlerine etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 51, 477-499.
• Spencer, M. B. (1999). Social and cultural influences on school adjustment: The application of an identity-focused. Educational Psychologist, 34(1), 43-57. https://doi.org/10.1207/s15326985ep3401_4
• Sucuoğlu, B., & Özokçu, O. (2005). Kaynaştırma öğrencilerinin sosyal becerilerinin değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 6(1), 41-57.
• UNICEF, (2012). School Readiness: A conceptual framework. NY:UNICEF https://www.unicef.org
• Uysal, H., Aydos, E. H., & Akman, B. (2016). Okul öncesi dönem çocuklarının sınıfa uyumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(3), 617-645.
• Valeski, T. N., & Stipek, D. J. (2001). Young children’s feelings about school. Child Development, 72, 1198-1213.
• Yoleri, S. (2013). The effects behavior problems in preschool children have on their school adjustment. Education, 134(2), 218-226.
• Yoleri, S. (2014). The effects of age, gender, and temperament traits on school adjustment for preschool children. e-International Journal of Educational Research, 5(2), 54-66.
• Yoleri, S. (2015). Preschool children's school adjustment: indicators of behavior problems, gender, and peer victimization, Education 3-13, 43(6), 630-640. DOI:10.1080/03004279.2013.848915