Mesleki ve Teknik Anadolu Liselerinde Tarımla İlgili Alanları Seçen Öğrencilerin Profili ve Alan Seçimlerini Belirleyen Faktörler

Yıl 2020, Cilt: 39 Sayı: 3 100. Yıl Eğitim Sempozyumu Özel Sayı, 16 - 34, 30.11.2020

Cevahir Kaynakçı , İsmet Boz

Öz

Günümüzde ortaöğretim düzeyinde tarım eğitimi Milli Eğitim Bakanlığı çatısı altında Mesleki ve Teknik Anadolu Liselerinin (MTAL) alt programlarında verilmektedir. Önceki sistemde Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından organize edilen ortaöğretim düzeyindeki tarımsal eğitim; “Tarım Meslek Liseleri” ismiyle, tarım sektörü için nitelikli insan kaynağı yetiştirme konusunda son derece önemli görevlerde bulunmuşlardır. Tarım Meslek Liseleri iken, bu okullara daha çok kırsal alanda yaşayan ve ailesi tarımla uğraşan gençler katılmıştır. Bu çalışma, günümüzde tarımla ilgili alanların ortaöğretim düzeyinde kimler tarafından seçildiği ve bu seçime etki eden faktörlerin neler olduğunu bilimsel yaklaşımlarla ortaya koymayı amaçlamıştır. Araştırmanın örneklemini Samsun ili Bafra Dedeli Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesinde öğrenim gören 72 öğrenci ve Gelemen Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesinde öğrenim gören 131 öğrenci oluşturmaktadır. Veriler 2018 ve 2019 eğitim ve öğretim yıllarında toplanmıştır. Araştırmanın ana materyali ise, toplam 203 öğrenciden yüz yüze anket yoluyla toplanan verilerdir. Öğrencilerin seçim nedenleri betimsel içerik analizi yöntemiyle; diğer veriler ise, verinin ölçüm düzeyine, araştırmanın sorularına ve amacına yönelik uygun istatistiki yöntemlerle analiz edilmiştir. Araştırma bulgularına göre öğrencilerin önemli bir kısmı (%65) tarımla ilgili programları kendi kararları ile seçmiştir. Tarımla ilgili programları seçme nedenleri ise önem sırasına göre; ilgi (%40.8), mesleki değer(29.6), yetenek(14.8) ve çevresel faktörler(14.8) olarak sıralanmıştır. Öğrencilerin önemli bir kısmı (%65,5) mezun olduktan sonra tarımla ilgili bir yükseköğretim programında eğitimine devam etmek istediğini belirtmiştir. Öğrenci ailelerinin %50,1’i tarımla uğraşmasına rağmen; %54,2’si kentsel alanlarda yaşamaktadır. Bu çalışmanın orta öğretim öğrencilerinin tarımla ilgili alanları tercih ederken ve bu alanda bir meslek seçerken daha bilinçli karar vermeleri için geliştirilecek stratejilerin belirlenmesine katkı sağlaması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Tarım Liseleri, Mesleki ve Teknik Anadolu Liseleri, Tarımla İlgili Alanlar, Lise Tercihi

Kaynakça

• Alfing, E. M. (2016). Systems Thinking in Agriculture Lessons. The Book of Interdıscıplanary Approaches in Agricultural and Environmental Education. s: 32-40. Enter Study Days, 11-13 May 2016. Prague.
• Anonim (2014). Türkiye Mesleki ve Teknik Eğitim Strateji Belgesi ve Eylem Planı (2014-2018). T.C. Kalkınma Bakanlığı 06.05.2014 tarihli ve 2014/5 sayılı karar. https://abdigm.meb.gov.tr/projeler/ois/017.pdf Erişim Tarihi: 22.11.2019.
• Anonim (2018). Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü, Tarımla ilgili alanlara ilişkin 2017-2018 Eğitim ve Öğretim yılına ilişkin istatistiki verileri. (basılmamış) Ankara.
• Arslan, Y. (2016). Determinants of the Choice of High School Track in Turkey. Sabancı Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ekonomi Bölümü, Yüksek Lisans Tezi. İstanbul.
• Bozgeyikli, H., Derin S., Toprak E. (2016). Üniversite Öğrencilerinin Meleki Değer Algıları, International Journal of Contemporary Educational Studies (IntJCES). 2 (1) ISSN : 2548-9373.
• Atli, A. (2016). Lise Öğrencilerinin Meslek Tercihlerinin Yetenek, İlgi ve Mesleki Değerlerine Göre İncelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) 17 (1), 555-573.
• Dikeç, G., Karakurt, S., Bayram, A., Zeybek, B., & Dağlı, D. Sağlık Meslek Lisesi Son Sınıf Öğrencilerinin Hemşirelik Mesleğine İlişkin Düşünceleri. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 4(3), 127-135.
• ERG (2009). Eğitimde eşitlik: Politika analizi ve öneriler. İstanbul: Eğitim Reformu Girişimi.
• ERG (2012). Meslek Eğitiminde Kalite İçin İşbirliği: Mesleki ve Teknik Eğitimde Güncelleştirilmiş Durum Analizi. Eğitim Reformu Girişimi. İstanbul. ISBN 978-605-4348-31-2
• FAO (2017). The Future of Food and Agriculture. Trends and Challenges. Food and Agriculture Organization of the United Nations. Rome. http://www.fao.org/3/a-i6583e.pdf
• Hepkul, A. (2014). Meslek Lisesi Tercihi Sürecinin Keşifsel Olarak İncelenmesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 14(2). 41-52.
• İnan, İ. H. (2016). Tarım Ekonomisi ve İşletmeciliği Kitabı. Güncelleştirilmiş 8. Baskı. İstanbul: İdeal Yayınevi.
• Kaya, N. (2017). Jackson Mesleki İlgi Envanterinin Üniversite Öğrencileri Üzerinde Bir Uyarlama Çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi. Ankara.
• Kuzgun, Y. (2009a). Meslek Gelişimi ve Danışmanlığı. 3. Basım, Ankara: Nobel Yayın.
• Kuzgun, Y. (2009b). Meslek rehberliği ve danışmanlığına giriş (4. Baskı). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Küçüker, E. (2017). Türkiye’de Kademeler Arası Geçiş ve Öğrenci Akışının Gelişimi. Türkiye'de Kademeler Arası Geçiş ve Öğrenci Akışının Gelişimi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 50(1), 43-97.
• METGEM (2017). Mesleki ve Teknik Eğitimin Tanıtılması, Mesleki Eğitime Yönlendirme ve Rehberlik konulu 15.06.2017 tarih, 19863661 sayılı genelge. Milli Eğitim Bakanlığı Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü. Ankara.
• METGEM (2018). Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü, Mevcut Durum, Yapılan Çalışmalar ve Geleceğe İlişkin Öneriler başlıklı sunu. (16 Ağustos 2018, basılmamış). Ankara.
• Olcay, A., & Döş İ. (2009). Ortaöğretimde Başarıyı Olumsuz Etkileyen Unsurların Öğrenci Boyutuyla Tespitine Yönelik Bir Uygulama. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1):131 -155. ISSN: 1303-0094 http://sbe.gantep.edu.tr
• Uluğ, F. (2013). Mesleki ve Teknik Eğitim. Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü Eğitim Yönetimi Yüksek Lisans Programı, Eğitim Siyasaları Uygulaması. Ankara.
• Uldrich Jack (2017). What’s next in Farming: Ten Trends Transforming Agriculture in 2017–and Beyond, https://jackuldrich.com/blog/agriculture/whats-next-in-farming-ten-trends-transforming-agriculture-in-2017-and-beyond/ Erişim Tarihi: 18.11.2019.
• Özartan, G. (2013). Türkiye Tarım Sektöründe Yapısal Dönüşüm ve Teknoloji Kullanımının Rolü. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi, Ekonomi Bölümü. http://www.econ.boun.edu.tr/public_html/RePEc/pdf/201301.pdf
• Özdemir, Ş., ve Karateke, T. Öğrencilerin İmam Hatip Liselerini Tercih Etme Nedenleri (Elazığ Örneği). Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (45), 5-33.
• Pak, Ö. 2015. Türkiye’de Mesleki Turizm Eğitimi ve Zorunlu Staj: Turizm Meslek Lisesi Örneği, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• Palaz, S. ve Boz, İ., 2008. Üniversite Mezunu Yetişkinlerin Farklı Organizasyonlarda Gönüllü Hizmet Vermesini Etkileyen Faktörler, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(9):95-106.
• Polat, S. (2009). Türkiye’de Eğitim Politikalarının Fırsat Eşitsizliği Üzerindeki Etkileri. Devlet Planlama Teşkilatı Uzmanlık Tezi. Yayın No: 2801. Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü.
• Razon, N. (2018). Gencin Meslek Seçimini Etkileyen Faktörler. Milli Eğitim Bakanlığı, Ümraniye Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi. http://umraniyeataturkmeslek.meb.k12.tr/icerikler/gencin-meslek-secimini-etkileyen-faktorler_4932546.html Erişim Tarihi: 22.11.2019
• RG, (2012). On Üç İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Altı İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair 6360 sayılı Kanun. RG Sayı: 28489 Tarih: 6 Aralık 2012. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/12/20121206-1.htm RG, (2016). Millî Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair 6764 sayılı Kanun. RG Sayı: 29913 Tarih: 9 Aralık 2016. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/12/20161209-5.htm
• Siyez, D. M. (2014). Gelişimsel Yaklaşımlar. Binnur Yeşilyaprak (Ed.) Mesleki Rehberlik ve Kariyer Danışmanlığı Kuramdan Uygulamaya (s.171-217). Ankara: PEGEM Akademi.
• Tarakçıoğlu Altınay, A. (2017). Tam Öğrenme Modeli İlkeleri Doğrultusunda Geleneksel Muhasebe Eğitiminin Değerlendirilmesi. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar. 54(624): 69-77.
• Taşpınar, M. (2014). Türk Eğitim Sisteminde Kademeler Arası Geçiş Açısından Mesleki-Teknik Eğitimin Yeri. Cumhuriyet'in Kuruluşundan Günümüze Eğitimde Kademeler Arası Geçiş ve Yeni Modeller Uluslararası Kongresi, Antalya. (16-18 Ocak 2014): (ss. 707-722). Atatürk Türk, Kültür ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Araştırma Merkezi Yayını. Ankara.
• TAYA (2014). Türkiye Aile Yapısı Araştırması Tespitler ve Öneriler Raporu. T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Araştırma ve Sosyal Politika Serisi 07, Birinci Basım İstanbul.
• Türker, U. (2019). Hassas Tarım Teknolojileri ve Uygulamaları. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Açık Ders Notu. Konu 14. Ankara. https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/15598/mod_resource/content/0/KONU14_Hassas%20Tar%C4%B1m_2.pdf
• TED (2005). Türkiye'de Üniversiteye Giriş Sistemi Araştırması Sonuç Raporu. Ankara: Türk Eğitim Derneği Yayınları.
• Vurucu, F. 2010. Meslek Lisesi Öğrencilerinin Meslek Seçimi Yeterliliği ve Meslek Seçimini Etkileyen Faktörler. Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Yönetimi ve Denetimi Yüksek Lisans Programı, İstanbul.
• Yavuz M., Gülmez D.,& Özkaral T. C. (2016). Meslek Lisesi Öğrencilerinin Bilişsel ve Duyuşsal Özellikleri, Türk Eğitim Derneği, Eğitim ve Bilim (2016) 41(187):29-44.
• Yılmaz, H. (2007). Beceriler, Yeterlilikler ve Meslek Eğitimi: Finansman Yapısı ve Politika Önerileri. İstanbul: Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu ve Eğitim Reformu Girişimi. Sabancı Üniversitesi. İstanbul: ARTPRES.