Existence of Idioms and Proverbs in National Culture Theme Texts of Turkish Coursebooks for Secondary Schools

Yıl 2021, Cilt: 40 Sayı: 1, 317 - 356, 30.06.2021

İsmail Yavuz Öztürk , Ömer Kırmızı

Öz

Anahtar Kelimeler

Turkish coursebook, national culture, idiom, proverb, Turkish education

Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarındaki Millî Kültür Teması Metinlerinde Deyim ve Atasözü Varlığı

Öz

Deyim ve atasözleri bir milletin kültür hayatına dair ipuçları sunan ve nesiller arasında bağlantı kuran kodlardır. Eğitim ve öğretim faaliyetleri aracılığıyla bu kodlar, çocuklara aktarılmaya çalışılır. Örgün eğitim kurumlarında birincil ders gereci olarak kullanılan ders kitaplarının söz konusu kültürel kodları da içermesi beklenir. Bu çalışma ile ortaokullarda okutulan Türkçe ders kitaplarında kültür mirasını öğrencilere diğer temalara nazaran daha yoğun şekilde tanıtması gerektiği beklenen “Millî Kültür” başlıklı tema metinlerinde deyim ve atasözü varlığı tespit edilmeye çalışılmaktadır. Nitel modeldeki araştırmada 2018-2019 eğitim-öğretim yılı için Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığınca okutulmasına karar verilen 5, 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitapları doküman analizi yoluyla incelenmiştir. Çalışmanın sonunda ders kitabı yazarları ve alan araştırmacılarına yönelik öneriler de sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Türkçe ders kitabı, millî kültür, deyim, atasözü, Türkçe eğitimi

Kaynakça

• Aksan, D. (2007). Her yönüyle dil, ana çizgileriyle dilbilim. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Aksoy, Ö. A. (1989). Atasözleri ve deyimler sözlüğü I. İstanbul: İnkılap.
• Aktaş, E. ve Bayram, B. (Ed.). (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 5 ders kitabı. Ankara: MEB.
• Amiri, H., Miller, T. A. & Savova, G. (2017). Repeat before forgetting: Spaced repetition for efficient and effective training of neural networks. Proceedings of the 2017 Conference on Empirical Methods in Natural Language Processing, Copenhagen, Denmark.
• Arslan Kutlu, H. (2006). MEB İlköğretim 6, 7. ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin söz varlığı açısından değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Bascom, W. R. (2010). Folklorun dört işlevi. M. Ö. Oğuz ve S. Gürçayır (Ed.), Halkbiliminde kuramlar ve yaklaşımlar 2 (F. Çalış, Çev.) içinde (s. 71-88). Ankara: Geleneksel.
• Batur, Z. ve Ceylan, S. (Ed.). (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 6 ders kitabı. Ankara: MEB.
• Baysal, A. D. (2007). İlköğretim 7. sınıf Türkçe ders kitaplarının kelime serveti bakımından değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Bilen, M. (1999). Plandan uygulamaya öğretim. Ankara: Anı.
• Ceran, D. ve Çoban, M. (2017). 7. sınıf öğrencilerinin ders kitabındaki metinlerde geçen atasözü ve deyimleri öğrenme düzeyleri üzerine bir inceleme. Tarih Okulu Dergisi, 30, 393-417.
• Ceyhan, E. ve Yigit, B. (2004). Konu alanı ders kitabı incelemesi. Anı.
• Demirer, N. (Ed.). (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 7. sınıf ders kitabı. Ankara: MEB.
• Dempster, F. N. (1988). The spacing effect-a case study in the failure to apply the results of psychological research. American Psychologist, 43(8), 627-634.
• Erdem, İ. (Ed.). (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 8 ders kitabı. Ankara: MEB.
• Erkul, A. B. (2008). İlköğretim 8. sınıf Türkçe kitaplarındaki olaya dayalı metinlerin öğrencilerin söz varlığını geliştirmedeki etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Güftâ, H. ve Kan, M. O. (2011). İlköğretim 7. sınıf Türkçe ders kitabının dil ile ilgili kültür ögeleri açısından incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 239-256.
• Günay, F. (2007). 8. sınıf Türkçe ders kitabının kelime serveti bakımından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• İlter, B. G. (2001). Öğrenme ve bellek arasındaki ilişki. Dil Dergisi, 99, 23-26.
• İnan, İ. (2016). Ortaokul Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerdeki deyim, atasözü ve özdeyişlerin analizi ve Türkçe eğitimine katkıları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Kang, S. H. K. (2016). Spaced repetition promotes efficient and effective learning: Policy implications for instruction. Instructional Strategies, 3(1), 12-19.
• Kaya, B. (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 7 ders kitabı. Ankara: Ders Destek.
• Kırman, E. (Ed.). (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 5 ders kitabı. Ankara: MEB.
• Lüle Mert, E. (2013). İlköğretim Türkçe Programı ile Türkçe çalışma kitaplarındaki kazanım ve etkinliklerin sözcük öğretimi açısından değerlendirilmesi. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 2(5), 13-31.
• Mangır, M. (2012). İlköğretim 5. sınıf Türkçe ders kitabındaki deyim varlığının öğrencilerin alıcı söz varlığına katkısı. Turkish Studies, 7(4), 2371-2385.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma-desen ve uygulama için bir rehber (S. Turan, Çev.). Nobel.
• Miles, B. M., & Huberman M. A. (2016). Nitel veri analizi (S. Akbaba Altun ve A. Ersoy, Çev. Ed.). Pegem Akademi.
• Özbay, M. (2003). Türkçe öğretiminde hedef-araç ilişkisinin ders kitabı örneğinde değerlendirilmesi. Türklük Bilimi Araştırmaları-Türkçenin Öğretimi Özel Sayısı, 13, 59-69.
• Settles, B., Meeder, B. (2016). A trainable spaced repetition model for language learning. Proceedings of the 54th Annual Meeting of the Association for Computational Linguistics, Berlin, Germany.
• Subaşı Uzun, L. (1991). Deyimleşme ve Türkçede deyimleşme dereceleri. Dilbilim Araştırmaları Dergisi, 2, 29-39.
• Şekerci, Y. (2018). 6. sınıf ortaokul Türkçe ders kitabı. İstanbul: Eksen.
• Türkben, T. (2019). Türkçe ders ve öğrenci çalışma kitaplarının deyim varlığı ve öğretimi açısından incelenmesi. BAYTEREK Uluslararası Akademik Araştırmalar Dergisi, 2(2), 63-90.
• Ülper, H. (Ed.) (2014). Türkçe ders kitabı çözümlemeleri (3. baskı). Pegem Akademi.
• Yalçın, A. (1996). Türkçe ders kitaplarının planlanması ve yazılması. Türk Yurdu, 107, 24-27.
• Yalçın, S. K. (2005). İlköğretim 1. ve 5. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki söz varlığı unsurlarının eğitsel açıdan değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma (10. baskı). Seçkin.