Niyabah in Arabic Language

Yıl 2021, , 149 - 173, 27.12.2021

Mustafa Kartal

https://doi.org/10.17120/omuifd.1009996

Öz

In this article, we discussed the phenomenon of Niyabah in the Arabic language. Niyabah is briefly described as the use of a phenomenon instead of another one, provided that it carries certain conditions. The phenomenon of Niyabah, which started to be used as a syntax term in a relatively late period, has been discussed in our study based on the terms used in the formation period of syntax and the definitions made in later periods. In this way, the phenomenon of Niyabah has been analyzed with various examples at the level of words, sentences, and i'rab signs, and its importance, function, and usage areas in terms of the Arabic language have been pointed out.

Anahtar Kelimeler

Arabic Language and Rhetoric, Niyabah, Syntax, I

Arap Dilinde Niyâbe

Öz

Bu makalede Arap dilinde niyâbe olgusu ele alınmaktadır. Kısaca, belli şartları taşımak kaydıyla bir öğenin başka bir öğe yerine kullanılması şeklinde tarif edilen ve bir nahiv ıstılahı olarak kullanımı oldukça geç dönemlerde başlayan niyâbe olgusunu açıklamak üzere nahiv ilminin teşekkül döneminde kullanılan ıstılahlardan ve sonraki dönemlerde yapılan tanımlardan yola çıkarak niyâbe olgusunun ne olduğu ortaya konmaya çalışılmaktadır. Bunu yaparken gerek cümle ve gerekse i‘râb alameti düzeyinde niyâbe olgusunun dil ve gramer kitaplarındaki meşhur örnekleminden istifade edilmektedir. Son olarak bu olgunun varlık sebebine, dil ve gramer bakımından işgal ettiği konumuna işaret edilip, dilin gramatik bütünlüğüne ve anlam zenginliğine katkıları ortaya konmaya çalışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili ve Belagati, Niyâbe, Nahiv, İ‘râb Alâmetleri

Kaynakça

• Abdulhamid, Muhammed Muhyeddin. Evdahu’l-mesâlik ilâ Elfiyyeti İbn Mâlik. Beyrut: Menşûrâtu’l-Mektebeti’l-Asriyye, t.y.
• Abdullatif, Muhammed Hamâse. El-‘Alâmetü’l-i‘râbiyye fi’l-cümle beyne’l-kadîm ve’l-hadîs. Kuveyt: Matbûâtu Camiati Kuveyt, 1984.
• Bâbe‘ir, Abdullah Salih Amr. Zâhiratu’n-Niyâbe fi’l-‘Arabiyye. Yemen: Dâru Hadramevt, 2010.
• el-Afgânî, Said b. Muhammed b. Ahmed. el-Mûcez fî kavâ‘idi’l-luğati’l-‘Arabiyye. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 2003.
• el-Cündî, Ahmed Alemuddin. “Fi’l-i‘râbi ve müşkilâtih”. Mecelletü Mecme‘i’l-Luğati’l-‘Arabiyye 42 (1978): 155-172.
• el-Enbârî, Ebû’l-Berekât (ö. 577). Esrâru’l-‘Arabiyye. Kuveyt: Vuzâretu’l-Evkâf ve’ş-Şuûni’l-İslâmiyye, 2015.
• el-Endelûsî, Ebu Hayyân. İrtişâfu’d-darb min Lisâni’l-Arab. Kahire: Matbaatu’l-Hânci, 1998.
• el-Esterabadi, Radıyyüddin Necmeddin Muhammed b. Hasan Radi Şerhu’r-Radî ‘ale’l-Kâfiye. Bingazi: Câmi‘atü Kâri Yûnus, 1996.
• Ezheri, Ebü’l-Velid Zeynüddin Halid b. Abdullah b. Ebu Bekr Vakkad. Şerhu’t-tasrîh ‘ale’t-tavzîh. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2000.
• Hasan, Abbas. en-Nahvu’l-vâfî. Kahire: Dâru’l-Meârif.
• İbn Akîl, Bahauddin Abdullah el-‘Akîlî el-Mısrî el-Hemedânî. Şerh-u İbn Âkîl ‘alâ Elfiyyeti İbn Mâlik. Kahire: Dâru’t-Turâs, 1980.
• İbn Cinnî, Ebu’l-feth Osman. el-Hasâis. Mısır: Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye, t.y.
• İbn Fâris, Ebü’l-Hüseyn Ahmed b. Fâris b. Zekeriyyâ. es-Sâhibî fî fıkhi’l-luğa ve süneni’l-‘Arab fî kelâmihâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1997.
• İbn Hişam, Ebû Muhammed Cemaleddin Abdullah b. Yusuf Muğni’l-lebîb ‘an kütübi’l-e‘ârîb. Dimaşk: Dâru’l-Fikr, 1985.
• İbn Malik et-Tâî, Ebû Abdullah Cemaleddin Muhammed b. Abdullah Şerhu’t-teshîl. Gîze: Hicr, 1990.
• İbn Manzûr, Muhammmed b. Mukrim Ebu'l-Fâzıl. Lisânu’l-‘Arab. Beyrut: Dâru Sâdir, 1993.
• İbnü’s-Serrac, Ebû Bekr Muhammed b. Seri b. Sehl el-Bağdadi el-Usûl fi’n-nahv. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, t.y.
• İbn Ya‘îş, Ali b. Ya‘îş, Muvaffakuddin Ya‘iş b. Ali. Şerhu’l-mufassal. Mısır: İdâretü’t-Tıbâ‘ati’l-Münîriyye, t.y.
• Kabâve, Fahreddin. İ‘râbü’l-cümel ve eşbâhü’l-cümel. Haleb: Dârü’l-Kalemi’l-Arabi, 1989.
• el-Lubdî, Muhammed Semîr Necib. Mu‘cemu’l-mustalehâti’n-nahviyye ve’s-sarfiyye. Beyrut: Muessesetu’r-Risâle, 1985.
• el-Müberred, Ebu’l-Abbâs Muhammed b. Yezîd. el-Muktedab. Kahire: Lecnetü İhyâ-i Türâsi’l-İslâmi, 1994..
• es-Sabban, Ebü'l-İrfan Muhammed b. Ali. Hâşiyetu’s-Sabbân ‘alâ Şerhi’l-Üşmûnî lielfiyyeti İbni Mâlik. Beyrut: Dâru'l-Kütübi'l-'İlmiyye, 1997.
• es-Samerrâî, Fazıl Salih. Me‘âni’n-nahv. Kahire: Şeriketu’l-‘Atik li Sınâ‘ati’l-Kitâb, 2003.
• es-Sîbeveyhi, Ebû Bişr Amr b. Osman b. Kanber el-Harisi el-Kitâb. Kahire: Mektebetü’l-Hânci, 1982.
• es-Suyûtî, Celâleddin Abdurrahman b. Ebî Bekr. el-İktirâh fî usûli’n-nahv. Dimaşk: Dâru’l-Beyrûtî, 2006.
• es-Suyûtî, Celâleddin Abdurrahman b. Ebî Bekr. Hem‘u'l-hevâmi‘ fî şerh-i cem‘i-l’cevâmî‘. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1998.
• eş-Şemâyile, Eymen Mubarek Ramazan. En-Niyâbetu fi’n-nahvi’l-Arabî. Yüksek Lisans Tezi, Ürdün Üniversitesi, L,sansüstü Çalışmalar Enstitüsü, 2011.
• eş-Şemrî, Mecid Nevd. “en-Niyâbe vemâ yudâri‘uhâ minel’l-mustalehâti’n-nahviyye”. Mecelletü’l-Feth 2/27 (2006): 22-29.
• el-Ukberî, Ebu'l-Bekâ Abdullah b. Huseyn. el-Lübâb fî ‘ileli’l-binâ ve’l-i‘râb. Beyrut: Dârü’l-Fikri’l-Muâsır, 1995.
• ez-Zebîdî, Ebü’l-Feyz Muhammed Murtaza el-Huseynî. Tâcü’l-‘arûs min cevâhiri’l-kâmûs. Kuveyt: Matba‘atu Hukûmeti’l-Kuveyt, 1977.
• Ez-Zeccâcî, Ebu’l-Kâsım Abdurrahman b. İshak. el-Îzâh fî ‘ileli’n-nahv. Beyrut: Dâru’n-Nefâis, 1979.
• ez-Zerkeşî, İmâm Bedreddin Muhammed b. Abdillah. el-Burhân fî ‘ulûmi’l-Kur’ân. Kahire: Mektebetü Dari’t-Turâs, 1984.