Conflict of Evidence (Taa’rud) and Preference among Manifest Proofs (Al-Bayyināt) in the Majalla

Yıl 2022, , 235 - 262, 30.06.2022

Elif Mazlum

https://doi.org/10.17120/omuifd.1073187

Cited By: 1

Öz

People have always needed to reconcile their disputes justly and have supported their claims in courts by using various sources of evidence. Judges in Islamic courts evaluate available evidence based on traditional sources of fiqh. Majalla al-Ahkām al-Adliya, a law text created with such objectives in mind as facilitating the work of judges and ensuring legal stability in the Ottoman period, extensively addressed the means of evidence. The purpose of the present study is to evaluate the articles related to taa’rud and preference among manifest proofs in the Majalla. It also addresses main contradictions among the madhabs in classical sources. It was found that the ability to choose between contradictory statements is based on the identification of the claimant and defendant. The fact that the claimant is obliged to provide manifest proof is a rule that enables one to choose between the claims in cases where both parties are able to or unable to present evidence.

Anahtar Kelimeler

Islamic Law, the Majalla, al-Bayyināt, Taa’rud

Mecelle'de Beyyineler Arasında Teâruz ve Tercih

Öz

Geçmişten günümüze insanlar, yaşadıkları anlaşmazlıkları âdil bir şekilde çözmeye ihtiyaç duymuş ve mahkemelerde iddialarını çeşitli delillerle savunmuşlardır. İslâm mahkemelerinde hâkimler, sunulan beyyineleri klasik fıkıh kaynaklarına dayanarak değerlendirmişlerdir. Osmanlı döneminde hâkimlerin işlerini kolaylaştırmak ve hukukî istikrarı sağlamak gibi bazı hedeflerle bir kanun metni şeklinde oluşturulan Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye’de, ispat vasıtaları konusuna genişçe yer verilmiştir. Bu çalışmanın amacı, Mecelle’deki beyyineler arasında teâruz ve tercih ile alâkalı maddeleri değerlendirmektir. Araştırma yapılırken genellikle klasik kaynaklarda yer alan mezhepler arasındaki temel ihtilâflara da değinilmiştir. Birbiriyle teâruz eden beyyineler arasında tercih yapabilmenin, davacı ve davalı tarafların tespit edilebilmesine dayandığı gözlemlenmiştir. Davacının beyyine getirmekle yükümlü olması, her iki tarafın da delil sunduğu ya da bundan âciz kaldıkları durumlarda iddialar arasında tercih yapmayı sağlayan bir kuraldır.

Anahtar Kelimeler

İslâm Hukuku, Mecelle, Beyyine, Teâruz, Tercih

Kaynakça

• Abbâdî, Ebû Âsım Muhammed b. Ahmed b. Muhammed el-Herevî el-Abbâdî. el-İşrâf fî edebi’l-kadâ ve gāvâmizi’l-hükûmât. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Yeni Cami, 359, 1b-272b.
• Abdüssettâr Efendi, Kırımlı. Teşrîhu Kavâidi’l-külliyye fi’l-ahkâmi’l-fer‘iyyeti’l-ameliyye. İstanbul: Mahmud Bey Matbaası, h. 1301.
• Ali Haydar Efendi, Küçük. Dürerü’l-hükkâm şerhu Mecelleti’l-ahkâm. Riyad: Dârü Âlemi’l-Kütüb, 2003.
• Âsaf, Yûsuf. Mir’âtü’l-Mecelle. Mısır: el-Matbaatü’l-Umûmiyye, 1894.
• Bardakoğlu, Ali. “Beyyine”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 03.01.2022. https://islamansiklopedisi.org.tr/beyyine#2-fikih
• Beroje, Sahip. Ceza Muhâkemesi Hukuku Açısından İslâm İspat Hukuku. Ankara: Fecr Yayınları, 2007.
• Beyhakī, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn b. Alî. es-Sünenü’l-kübrâ. thk. Muhammed Abdülkadir Atâ. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu‘fî. Sahîhu’l-Buhârî. Dımaşk: Dârü İbni’l-Kesîr, 2002.
• Buhûtî, Mansûr b. Yûnus b. Salâhiddîn. Keşşâfü’l-kınâʿ ʿan (metn)i’l-İknâʿ. Beyrut: Dârü Âlemi’l-Kütüb, 1983.
• Cessâs, Ebû Bekr Ahmed b. Alî er-Râzî. Şerhu Muhtasari’t-Tahâvî. thk. İsmetullah İnâyetullah Muhammed. Beyrut: Dârü’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 2010.
• Cevdet Paşa, Ahmed. Ma‘rûzât. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1980.
• Cüveynî, İmâmü’l-Haremeyn Ebü’l-Meâlî Rüknüddîn Abdülmelik b. Abdillâh b. Yûsuf et-Tâî en-Nîsâbûrî. el-Burhân fî usûli’l-fıkh. thk. Salâh b. Muhammed b. Uveyda. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1997.
• Cüveynî, İmâmü’l-Haremeyn Ebü’l-Meâlî Rüknüddîn Abdülmelik b. Abdillâh b. Yûsuf et-Tâî en-Nîsâbûrî. Nihâyetü’l-matlab fî dirâyeti’l-mezheb. thk. Abdülazîm Mahmûd ed-Dîb. Cidde: Dârü’l-Minhâc, 2007.
• Debûsî, Ebû Zeyd Abdullāh (Ubeydullāh) b. Muhammed b. Ömer b. Îsâ. Takvîmü’l-edille fi’l-usûl. thk. Halîl Muhyiddin el-Meys. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2001.
• Etâsî, Muhammed Hâlid. Şerhu’l-Mecelle. Humus: Matbaatü Humus, 1930.
• el-Fetâva’l-Hindiyye fî Mezhebi’l-İmâm Ebî Hanîfe en-Nuʻmân. Kahire: el-Matbaatü’l-Emîriyye, h. 1310.
• Fîrûzâbâdî, Ebü’t-Tâhir Mecdüddîn Muhammed b. Ya‘kūb b. Muhammed. el-Kāmûsü’l-muhît. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2005.
• Hacı Şerif Ahmed Reşid Paşa. Rûhu’l-Mecelle. İstanbul: Matbaa-i Hayriyye, h. 1328.
• Hamevî, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. Muhammed el-Hasenî (el-Hüseynî). Gamzü ʿuyûni’l-besâʾir ʿalâ mehâsini’l-Eşbâh ve’n-nezâʾir. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1985.
• Haraşî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdillâh b. Alî el-Mâlikî. Şerhu Muhtasarı Halîl. Beyrut: Dârü’l-Fikr, ts.
• Hasan el-Mustafavî. et-Tahkīk fî kelimâti’l-Kurʾâni’l-Kerîm. Tahran: Merkezü Neşri Âsâri'l-ʿAllâme el-Mustafavî, h. 1385.
• İbn Abdülber en-Nemerî, Ebû Ömer Cemâlüddîn Yûsuf b. Abdillâh b. Muhammed. el-Kâfî fî fıkhi ehli’l-Medîne. thk. Muhammed Ahîd Mâdîk el-Moritânî. Riyad: Mektebetü’r-Riyad, 1980.
• İbn Âbidîn, Muhammed Emîn b. Ömer b. Abdilazîz el-Hüseynî ed-Dımaşkī. Kurretü ʻuyûni’l-ahyâr tekmiletü Reddi’l-muhtâr ale’d-Dürri’l-muhtâr şerhi Tenvîri’l-Ebsâr. thk. Ali M. Muavvaz-Âdil Ahmed Abdülmevcûd. Riyad: Dârü Âlemi’l-Kütüb, 2003.
• İbn Arafe, Ebû Abdillâh Muhammed b. Muhammed b. Muhammed el-Vergammî et-Tûnisî. el-Muhtasarü’l-fıkhî. thk. Hâfız Abdurrahmân Muhammed Hayr. Dubai: Mescidü ve Merkezü’l-Fârûk Ömer b. Hattâb, 2014.
• İbn Ebû Zeyd, Ebû Muhammed Abdullāh b. Ebî Zeyd Abdirrahmân el-Kayrevânî en-Nefzî. en-Nevâdir ve’z-ziyâdât ʿalâ mâ fi’l-Müdevvene min gayrihâ mine’l-ümmehât. thk. Muhammed Abdülazîz ed-Debbâğ. Beyrut: Dârü’l-Garbi’l-İslâmî, 1999.
• İbn Ebü’l-İz, Ebü’l-Hasen Sadrüddîn Alî b. Alâiddîn Alî b. Muhammed ed-Dımaşkī. Kitâbü’t-Tenbîh ʿalâ müşkilâti’l-Hidâye. thk. Abdulhakîm b. Muhammed Şâkir - Enver Salih Ebu Zeyd. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 2003.
• İbn Ferhûn, Ebü’l-Vefâ (Ebû İshâk) Burhânüddîn İbrâhîm b. Alî b. Muhammed el-Ceyyânî el-Medenî. Tebsıratü’l-hükkâm fî usûli’l-akzıye ve menâhici’l-ahkâm. Riyad: Dârü Âlemi’l-Kütüb, 2003.
• İbn Hacer el-Heytemî, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. Muhammed b. Muhammed es-Sa‘dî. Tuhfetü’l-muhtâc bi şerhi’l-Minhâc. Mısır: el-Mektebetü’t-Ticâriyyetü’l-Kübrâ, 1938.
• İbn Kayyim el-Cevziyye, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ebî Bekr b. Eyyûb ez-Züraî ed-Dımaşkī el-Hanbelî. İʿlâmü’l-muvakkıʿîn ʿan rabbi’l-ʿâlemîn. nşr. Ebû Ubeyde Meşhûr b. Hasan Âlü Selmân. Cidde: Dârü İbni’l-Cevzî, h. 1423.
• İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn Abdullāh b. Ahmed b. Muhammed el-Cemmâîlî el-Makdisî. el-Muğnî. thk. Abdullah b. Abdilmuhsin-Abdulfettâh Muhammed. Riyad: Dârü Âlemi’l-Kütüb, 1997.
• İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn Abdullāh b. Ahmed b. Muhammed el-Cemmâîlî el-Makdisî. el-Kâfî. thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî. İmbaba: y.y., 1997.
• İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd Mâce el-Kazvînî. es-Sünen. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkī. Kahire: Dârü İhyâi’l-Kütübi’l-‘Arabiyye, ts.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed el-Ensârî er-Rüveyfiî. Lisânü’l-ʿArab. Beyrut: Dâru Sâdır, ts.
• İbn Mâze, Ebü’l-Meâlî Bürhânüddîn Mahmûd b. Ahmed. el-Muhîtu’l-burhânî fi’l-fıkhi’n-Nuʻmânî. thk. Abdülkerîm Sâmî el-Cündî. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2004.
• İbn Nüceym, Zeynüddîn b. İbrâhîm b. Muhammed el-Mısrî. el-Bahrü’r-râ’ik şerh-u Kendzi’d-dekā’ik. nşr. Zekeriyyâ Amîrât. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1997.
• İbn Nüceym, Zeynüddîn b. İbrâhîm b. Muhammed el-Mısrî. el-Fevâʾidü’z-Zeyniyye fî mezhebi (fıkhi)’l-Hanefiyye. nşr. Ebû Ubeyde Meşhûr b. Hasan Âlü Süleyman. Beyrut: Dârü İbni’l-Cevzî, ts.
• İbn Rüşd el-Ced, Ebü’l-Velîd Muhammed b. Ahmed b. Ahmed el-Kurtubî el-Endelüsî. el-Beyân ve’t-tahsîl. thk. Muhammed Haccî. Beyrut: Dârü’l-Ğarbi’l-İslâmî, 1988.
• İbn Rüşd el-Hafîd, Ebü’l-Velîd Muhammed b. Ahmed b. Muhammed el-Kurtubî. Bidâyetü’l-müctehid ve nihâyetü’l Muktesıd. thk. Ali M. Muavvaz-Âdil Ahmed Abdülmevcûd. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1971.
• İbn Teymiyye, Ebü’l-Abbâs Takıyyüddîn Ahmed b. Abdilhalîm b. Mecdiddîn Abdisselâm el-Harrânî. Mecmûʿu fetâvâ Şeyhilislâm Ahmed İbn Teymiyye. nşr. Abdurrahman b. Muhammed b. Kāsım en-Necdî. Medine: Vizâratü’ş-Şuûni’l-İslâmiyye, 2004.
• İbnü’l-Hümâm, Kemâlüddîn Muhammed b. Abdilvâhid b. Abdilhamîd es-Sivâsî el-İskenderî. Şerhu Fethi’l-kadîr ‘ale’l-Hidâye Şerhu Bidâyeti’l-mübtedî. nşr. Abdürrezzâk Gâlib el-Mehdî. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
• İbrâhim Mustafa vd. el-Muʻcemü’l-vasît. Kahire: Mektebetü’ş-Şurûku’d-Devliyye, 2004.
• Kādî Abdülvehhâb, Ebû Muhammed Abdülvehhâb b. Alî b. Nasr et-Tağlibî el-Bağdâdî. et-Telkīn fi’l-fıkhi’l-Mâlikî. thk. Ebû Üveys Muhammed Bû Hubze. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2004.
• Kādî, Münîr. Şerhu’l-Mecelle. Bağdat: Matbaatü’l-Ânî, 1949.
• Kalʻacî, Muhammed Ravvâs. Muʻcemu lugati’l-fukahâ. Beyrut: Dârü’n-Nefâis, 2010.
• Karâfî, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. İdrîs b. Abdirrahmân el-Mısrî. ez-Zahîre. nşr. Muhammed Bûhubze. Beyrut: Dârü’l-Garbi’l-İslâmî, 1994.
• Kâsânî, Alâüddîn Ebû Bekr b. Mes‘ûd b. Ahmed. Bedâʾiʿu’s-sanâʾiʿ fî tertîbi’ş-şerâʾiʿ. thk. Ali M. Muavvaz-Âdil Ahmed Abdülmevcûd. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
• Kelvezânî, Ebü’l-Hattâb Mahfûz b. Ahmed b. el-Hasen el-Bağdâdî. et-Temhîd fî usûli’l-fıkh. thk. Muhammed b. Ali b. İbrahim. Cidde: Merkezü’l-Bahsi’l-İlmî, 1985.
• Mardin, Ebül‘ulâ. Medeni Hukuk Cephesinden Ahmet Cevdet Paşa. İstanbul: Acar Basım, 2011.
• Mâverdî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Habîb el-Basrî. el-Hâvi’l-kebîr fî fıkhi’l-İmâmi’ş-Şâfiî. thk. Ali M. Muavvaz-Âdil Ahmed Abdülmevcûd. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1999.
• Mazlum, Elif. Mecelle Mukaddimesinde Yer Alan İspat Vasıtalarıyla İlgili Kaideler. Yalova: Yalova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Mergīnânî, Cemâleddin Abdürrahim İmâdüddin el-İmâdî. Fusûlü’l-ihkâm li usûli’l-ahkâm. İstanbul: Beyazıt Devlet Kütüphanesi, Beyazıd, 2451, 1b-773a.
• Mergīnânî, Ebü’l-Hasen Burhânüddîn Alî b. Ebî Bekr b. Abdilcelîl el-Fergānî. el-Hidâye şerhu Bidâyeti’l-mübtedî. thk. Saîd Bekdâş. Medine: Dârü’s-Sirâc, 2019.
• Mesud Efendi. Mir’ât-ı Mecelle. İstanbul: y.y., 1884.
• Mevsılî, Ebü’l-Fazl Mecdüddîn Abdullāh b. Mahmûd b. Mevdûd. el-İhtiyâr li-taʿlîli’l-Muhtâr. thk. Şuayb el-Arnaût. Beyrut: Dârü’r-Risâleti’l-Âlemiyye, 2009.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc b. Müslim el-Kuşeyrî. Sahîh-i Müslim. Riyad: Dârü Taybe, 2006.
• Nefrâvî, Ahmed b. Guneym. el-Fevâkihü’d-devânî alâ risâleti İbn Ebî Zeyd el-Kayrevânî. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1995.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mürî. Ravzatü’t-tâlibîn ve ʿumdetü’l-müttakīn, thk. Ali M. Muavvaz - Âdil Ahmed Abdülmevcûd. Beyrut: Dârü Âlemi’l-Kütüb, 2003.
• Râfiî, Ebü’l-Kāsım Abdülkerîm b. Muhammed b. Abdilkerîm el-Kazvînî. el-ʿAzîz şerhu’l-Vecîz. thk. Ali M. Muavvaz-Âdil Ahmed Abdülmevcûd. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1997.
• Râvî, Muhammed Saîd. Şerhu Mecelleti’l-ahkâmi’ş-şerʻiyye. Bağdat: Matbaatü Dârü’s-Selâm, h. 1342.
• Remlî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Ahmed b. Hamza. Nihâyetü’l-muhtâc ilâ şerhi’l-Minhâc. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
• Sadrüşşehîd, Ebû Hafs (Ebû Muhammed) Hüsâmüddîn es-Sadrü’ş-şehîd Ömer b. Abdilazîz b. Ömer b. Mâze el-Buhârî. Şerhu Edebi’l kādî li’l-Hassâf. thk. Muhyî Hilâl es-Serhân. Bağdat: Matbaatü’l-İrşâd, 1977.
• Sahnûn, Ebû Saîd Abdüsselâm b. Saîd b. Habîb et-Tenûhî. el-Müdevvenetü’l- kübrâ. Beyrut: Matbaatü’s-Seâde, h. 1323.
• Serahsî, Ebû Bekr Şemsü’l-eimme Muhammed b. Ebî Sehl Ahmed. el-Mebsût. Beyrut: Dâru’l-Maʻrife, 1993.
• Serahsî, Ebû Bekr Şemsü’l-eimme Muhammed b. Ebî Sehl Ahmed. Usûlü’s-Serahsî. thk. Ebü’l-Vefâ el-Efgānî. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1993.
• Sıkıllî, Ebû Bekir İbn Yûnus. el-Câmiʿ li-mesâʾili’l-Müdevvene. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 2013.
• Soylu, Ayşenur – Kahraman, Hüseyin. “Fıkhî Hadislerin Rivayet Değeri Bağlamında “Beyyine ve Yemin Hadisi”nin Tahric ve Tenkidi”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17 / 2 (Haziran 2008): 709-727.
• Şâfiî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İdrîs b. Abbâs. el-Üm. thk. Rif‘at Fevzî Abdülmuttalib. İskenderiye: Dârü’l-Vefâ, 2001.
• Şeyhîzâde Abdurrahman. Mecmaʿu’l-enhur fî şerhi Mülteka’l-ebhur. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1998.
• Şinkītî, Muhammed Abdullah Muhammed. Teʿâruzü'l-beyyinât fi'l-fıkhi'l-İslâmî: Dirâse mukārene beyne'l-mezâhibi'l-erbaʿa. Riyad: Naif Arab University, 1999.
• Şîrâzî, Ebû İshâk Cemâlüddîn İbrâhîm b. Alî b. Yûsuf. el-Mühezzeb fî fıkhi’l-İmâm eş-Şâfiʿî. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1995.
• Şirbînî, Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed el-Hatîb el-Kāhirî. Muğni’l-muhtâc ilâ maʻrifeti meânî elfâzi’l-Minhâc. Beyrut: Dârü’l-Maʻrife, 1997.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre (Yezîd). el-Câmiʿu’s-sahîh. thk. Beşşâr Avvâd Maʻrûf. Beyrut: Dârü’l-Garbi’l-İslâmî, 1996.
• Topal, Şevket. “Zilyedlik”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 03.01.2022. https://islamansiklopedisi.org.tr/zilyedlik
• Topaloğlu, Bekir. “Beyyine”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 03.01.2022. https://islamansiklopedisi.org.tr/beyyine#1
• Tozal, Ömer. “İslam Muhâkeme Hukukunda Beyyine (İbn Kayyim Örneği)”. İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8 / 2 (Aralık 2017), 351-362.
• Trablusî, Ebü’l-Hasen Alâüddîn Alî b. Halîl. Muʿînü’l-hükkâm fîmâ yetereddedü beyne’l-hasmeyni mine’l-ahkâm. Beyrut: Dârü’l-Fikr, ts.
• Ülker, İbrahim. “Tahkim ve Arabuluculukta Uyuşmazlıkların Mecelle Hükümlerine Göre Çözülmesi Mümkün Mü?”. 2. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi 23-25 Mart 2018 Kudüs Bildiriler, ed. Mehmet Dursun Erdem vd. (Ankara: Son Çağ Yayınları, 2018), 454-467.
• Zekeriyyâ el-Ensârî, Ebû Yahyâ Zeynüddîn Zekeriyyâ b. Muhammed b. Ahmed es-Süneykî. Esne’l-metâlib şerhu Ravzi’t-tâlib. nşr. Muhammed ez-Zührî el-Gamrâvî. Mısır: el-Matbaatü’l-Meymeniyye, h. 1313.
• Zerkā, Ahmed b. Muhammed b. Osmân el-Halebî, Şerhu’l-kavâʻidi’l-fıkhiyye (Beyrut: Dârü’l-Kalem, 1989), 391.
• Zeydân, Abdülkerîm Behîc (Bîc) el-Ânî el-Kehlî el-Muhammedî (el-Mehmedî). Nizâmü’l-kazâʾ fi’ş-şerîʿati’l-İslâmiyye. Amman: Mektebetü’l-Beşâir, 1989.
• Zeylaî, Ebû Muhammed Fahruddîn Osmân b. Alî b. Mihcen b. Yûnus es-Sûfî el-Bâriî. Tebyînü’l-Hakā’ik şerhu-Kenzi’d-dekā’ik. Bulak: el-Matbaatü’l-Emîriyyetü’l-Kübrâ, h. 1315.