An Evalution on The Early Preriod Classification of Hadiths

Yıl 2011, Cilt: 31 Sayı: 31, 199 - 230, 01.05.2011

Nevzat Aydın

Öz

This study aims to reread in a comprehensive perspective the process of classification activities in the III. century after hijra, the time period of the formation of hadith history and the golden time for the hadith literature. Therefore, in these context, these issues are examiend; the early classifica-tion history, the process of first musannef works emergence, the method of hadith classification and its feautures, and lastly the problems of designa-tion/naming of the masannef works. Basically, it is an important fact that the works have been done on this time period will contribute to the discus-sions made on the origins and features of the classification movements.

Anahtar Kelimeler

Hadith, Tabweb/Bâab, Classification, Classified, Classifier

Hadislerin İlk Dönem Tasnif Süreci Üzerine Bir Değerlendirme

Öz

Bu araştırma, hadis tarihinin teşekkül dönemini oluşturan ve hadis edebiyatının altın çağı olarak kabul edilen h.III. asrı hazırlayan ilk tasnif faaliyetlerinin gerçekleştiği süreci, tarihî ve sosyo-kültürel bağlamlarını dikkate alarak bütüncül bir perspektifle yeniden okumayı amaçlamaktadır. Bu noktada ilk tasnif faaliyetinin tarihî seyri, ilk musannef eserlerin ortaya çıkış süreci, hadisleri tasnif mantığı ve özellikleri, ayrıca musannefleri isimlendirme problemi gibi konular ele alınıp değerlendirilmiştir. Esasen bu dönem üzerine yapılan çalışmalar, özellikle tedvin ve tasnif hareketinin menşei ve mahiyeti hakkında yaşanan bir takım tartışmalara ışık tutacak niteliktedir.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Bâb/Tebvîb, Tasnif, Musannef, Musannif

Kaynakça

• Accâc, Muhammed el-Hatib, es-Sünne Kable’t-Tedvin, Mektebetü’l-Vehbe, Kahire, 1988.
• Ahmed Emîn, Duha’l-İslam, Dâru’l-Kitâbi’l-Arabiyye, Beyrut, trz. , Fecrü’l-İslâm, Mektebetü Nahzati’l-Mısrıyye, Kahire, 1965.
• Ahmet Naim, Sahih-i Buhârî Tecrid-i Sarîh Tercemesi, (Mukaddime), DİB Yay., An- kara, 1980.
• Akyüz, Ali, Sa’d b. Ebi Mansur’un Musannefinin Yeniden İnşası, MÜİF Yay., İstan- bul, 1997.
• Aydın, Nevzat, İmam Evzâi ve Sünenindeki Metodu, (Basılmamış Y.L.Tezi) OMÜS- BE, Samsun, 2001.
• Azamî, Muhammed Mustafa, İlk Devir Hadis Edebiyatı ve Peygamber’imizin Hadisle- rinin Tedvin Tarihi, trc. Hulusi Yavuz, İz Yay., İstanbul, 1993.
• Canan, İbrahim, Kütübü’s-Sitte Muhtasarı Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yay., Ankara, 1988, (I-XVIII).
• Çakan, İsmail Lütfi, Hadis Edebiyatı, MÜİFY, İstanbul, 1996.
• Ebû Dâvud, Süleyman b. el-Eş’as es-Sicistâni, es-Sünen, Çağrı Yay., İstanbul, 1992.
• Ebu Zehv, Muhammed, el-Hadîs ve’l-Muhaddisûn, İnâyetü’l-Ümmeti’l-İslamiyye bi’s- Sünneti’n-Nebevîyye, Dâru’l-Kütübi’l-Arabî, 1984.
• Fazlur Rahman, Tarih Boyunca İslâmî Metodoloji Sorunu, trc. Salih Akdemir, Ankara Okulu Yay., Ankara, 1997. , İslâm, trc. Mehmet Dağ- Mehmet Aydın, Selçuk Yay., Ankara, 1996.
• Fesevî, Ebû Yusuf Yakub b. Süfyan, Kitâbu’l-Ma’rifet ve’t-Tarih, thk. Ekrem Ziya el- Ömerî, Mektebetü’t-Dâr, Bağdat, 1976, (I-III).
• Fevzi, Rıfat Abdulmuttalib, Tevsîku’s-Sünne fi’l-Karni’s-Sânî el-Hicrî, Ususuhû ve İtticâhatuhû, Mısır, 1991.
• Goldziher, Ignaz, Muslim Studies, Muhammedanische Studien, (Trasnlated from German: C.R. Barber-S. M. Stern) George Allen&Unwin Ltd., London, 1971, (I-II).
• Görmez, Mehmet, Sünnet ve Hadisin Anlaşılması ve Yorumlanmasında Metodoloji Sorunu, T.D.V.Yay., Ankara, 1997.
• Guraya, Muhammed Yusuf, Sünnetin Neliği Sorununa Metodik Bir Yaklaşım (Ma- lik’in Muvattâ’ı Özelinde), trc. Mehmet Emin Özafşar, Ankara Okulu Yay., Ankara, 1999.
• Güner, Osman, Doğuş Devrinde Hadis, İlk Dönem Hadis İlminin Tarihçesi, Dâru’s- Sünne, Samsun, 2000.
• Hacı Halife, Mustafa b. Abdullah, Keşfu’z-Zunûn an Esmâil’l-Kütübi ve’l-Funûn, thk. Muhammed Şerafeddin Yaltkaya-Muallim Rıfat Bilge el-Kilisî, İstanbul, 1971.
• Hassan, Ahmet, İlk Dönem İslâm Hukuk Biliminin Gelişimi, trc. Haluk Songur, Rağ- bet Yay., İstanbul, 1999.
• Hatib el-Bağdadî, el-Câmi’ li Ahlâkı’r-Râvî ve Âdâbi’s-Sâmî, thk. Mahmud Tahhân, Mektebetü’l-Meârif, Riyad, 1403 , Takyîdu’l-İlm, thk. Yusuf el-Aş, Dâru’l Vâî, Haleb, 1975.
• İbn Hacer, Şihâbuddin Ebu’l-Fadl Ahmed b. Ali b.el-Askalâni, Hedyu’s-Sârî Mu- kaddimetü Fethu’l-Bâri Şerhi Sahîhi’l-Buhâri, Dâru’r-Reyyân li’t-Türâs, Kahire, 1986. ,Tehzîbu’t-Tehzîb, Dâru’s-Sâdır, Beyrut, 1968 (Dâiretü Meârifi’n-Nizamiyye, Haydarabad, 1325 tarihli baskıdan ofset basım), (I-XII)
• İbn Hallikân, Ahmed b. Muhammed b. Ebî Bekir, Vefâyâtü’l-A’yan ve Enbâu Eb- nâi’z-Zamân, thk. İhsan Abbâs, Beyrut, 1977.
• İbn Kesir, Ebu’l-Fidâ İmâdüddin İsmâil b. Ömer, el-Bidâye ve’n-Nihâye, Mektebe- tü’l-Meârif, Beyrut, 1977.
• İbn Kuteybe, Ebu Muhammed Abdullah b. Müslim, el-İmame ve’s-Siyâse, thk. Ez- Zeynî Taha Ahmed, Müessesetü’r-Risâle, Kahire, 1967.
• İbn Nedim, Ebu’l-Ferec Muhammed b. İshak, Fihrist, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut, 1978.
• İbn Sa’d, Ebû Abdullah Muhammed, Tabakât’ül-Kübrâ, Dâru’s-Sâdır, Beyrut, 1968, (I-VIII).
• Kehhâle, Ömer Rıza, Mu’cemu’l-Müellifîn Terâcimu Musannifiyyi’l-Kütübi’l- Arabiyye, Beyrut, trz., (I-XV).
• Kettâni, Muhammed b. Cafer, Hadis Literatürü, trc.Yusuf Özbek, İz yay.İstanbul, 1994.
• Koçyiğit, Talat, Hadis Istılahları, AÜİFY, Ankara, 1985. , Hadis Tarihi, TDV Yay., Ankara, 1997.
• Köktaş, Yavuz, Hadîs Usulü Yazıları, Ensar Neşriyat, İstanbul, 2010. , Hadis ve Sünnette Oryantalist Yaklaşımlar, İz Yay., İstanbul, 2011.
• Özafşar, M. Emin, Hadisi Yeniden Düşünmek, Fıkhî Hadisler Bağlamında Bir İnceleme, Ankara Okulu Yay., Ankara, 1998.
• Râmehurmûzî, Hassan b. Abdurrahman, el-Muhaddisu’l Fâsıl beyne’r-Râvî ve’l-Vâ’î, thk. Muhammed Accac el-Hatib, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 1971.
• Sezgin, M. Fuad, Buharinin Kaynakları Hakkında Araştırmalar, Kitâbiyât, Ankara, 2000.
• Sıddıkî, Muhammed Zübeyr, Hadis Edebiyatı Tarihi (Menşei, Tekâmülü, Hususiyetle- ri ve Tenkidi), trc.Yusuf Ziya Kavakçı, İrfan Yay., İstanbul, 1966
• Subhi Salih, Hadis İlimleri ve Hadis Istılahları, trc. M. Yaşar Kandemir, DİB Yay., Ankara, 1986.
• Suyutî, Celaleddin Abdurrahman b. Ebî Bekir, Tezyinü’l-Memâlik bi menâkıb-ı sey- yidinâ İmâm Mâlik, Kahire, 1907.
• Şâfiî, Muhammed b. İdris, er-Risale, thk. Ahmed Muhammed Şâkir, Dâru’t-Türâs, Kahire, 1979. , Kitâbu’l-Ümm, Dâru’l-Mâ’rife, Beyrut, 1973, (I-VIII).
• Tartı, Nevzat, “Konulu Rivayet Kitaplarında İçerik Sorunu”, İslâmiyât, Ankara 2003, c. VI, sayı: 2, ss.141-151.
• Taştan, Osman, “Merkezîleşme Sürecinde İslâm Hukuku: Bölgeselliği Veda veya Şâfiî Faktörü”, Sünnî Paradigmanın Oluşumunda Şâfiî’nin Rolü, der. M. Hayri Kırbaşoğlu, Kitabiyât, Ankara, 2000, ss.149-163.
• Tuğ, Salih, Züheyr b. Harb ve Kitabu’l-İlm Adlı Eseri, İÜEF Yay., İstanbul, 1984.
• Uğur, Mücteba, Hadis İlimleri Edebiyatı, TDV Yay., Ankara, 1996.
• Ünal, Yavuz, Hadisin Doğuş ve Gelişim Tarihine Yeniden Bakış, Etüt Yay., Samsun, 2001
• Yardım, Ali, Hadis I-II, Damla Yay., İstanbul, 1997.
• Yücel, Ahmet, Hadis Istılahlarının Doğuşu ve Gelişimi, Hicri İlk Üç Asır, MÜİFV Yay., İstanbul, 1996.
• Zehebî, Ebu Abdullah Şemseddin Muhammed b. Ahmed b. Osman, Siyeru A’lâmi’n-Nübelâ, thk. Şuayb el-Arnavud-Ali Ebû Zeyd, Beyrut, 1992, (XXV). , Tezkiretu’l-Huffaz, Haydarabad, 1955,
• Ziriklî, Hayreddin, A’lâm Kâmûsu Terâcimi li Eşhuri’r-Ricâli ve’n-Nisâi min el-Arabi ve’l-Müsta’rabîn ve’l-Müsteşrikîn, Dâru’l-İlmi li’l-Melâyin, Beyrut, 1969, (I- XII). ııı