The Concept of Dahr (Time) in The Qur’an and Arabic Thought in Pre-Islamic Period

Yıl 2004, Cilt: 16 Sayı: 16, 251 - 270, 01.08.2004

Mustafa Öztürk

Öz

In a verse of the Qur’an (45/24) the pagans are represented as saying: “There is nothing beyond our life in this world. We die as we come to life, and nothing but time destroys us…” By this they probably meant that sometimes a person dies and sometimes he lives, and the difference is due to Time. The word for “Time” is dahr. In cosmology they believed that many aspects of a man’s life -such as his sustenance, the date of his death, and whether his life as a whole was happy or unhappy- were determined or predetermined by an ineluctable power which they usually referred to as “time” (zaman, dahr) or “the days” (eyyâm). This was not a divinity to be worshipped, but a cosmological power to be reckoned with. Connected with the belief that Time determines the events of human life is the belief that these events are predetermined. The cosmological idea that man’s sustenance, death-date and degree of happiness are fixed and determined and that nothing he can do will alter them was taken over by Islam, but these matters were said to be determined by God and not by Time.

Anahtar Kelimeler

Time, the days, sustenance, death-date.

Kur’an’da ve İslam Öncesi Arap Düşüncesinde “Dehr” Kavramı

Öz

Kur’an’da putperest Arapların şöyle dediği bildirilir: “Hayat ancak bu dünyada yaşadığımızdan ibarettir. Ölürüz ve yaşarız. Bizi ancak zaman helak eder…” (Câsiye 54/24). Araplar bu sözleriyle muhtemelen şunu ifade etmek istemişlerdi: Kimi zaman bir insan ölür kimi zaman da yaşar; ölmek ve yaşamak sadece “zaman”a bağlıdır. Burada sözü edilen zamandan maksat “dehr”dir. Araplar, kozmolojik alanda, rızık, ecel, saadet ve şekavet gibi, insan hayatını ilgilendiren birçok hususun dehr veya eyyâm diye adlandırılan kaçınılmaz bir kuvvet tarafından daha başlangıçta tayin edildiğine inanıyorlardı. Bu inanç sisteminde dehr, kendisine ibadet edilecek bir mabud değil mutlaka hesaba katılması gereken kozmolojik bir kuvvet idi. Zamanın insan yaşamındaki olayları belirlediği düşüncesi, bu olayların önceden belirlendiği inancı ile bağlantılıdır. İnsanın rızkının, ecelinin, bahtiyarlık ve bedbahtlığının önceden tespit ve tayin edilmiş olduğu inancı İslam’da da mevcuttur. Ancak İslam inancında bütün bu olayları takdir eden kudret dehr değil Allah’tır.

Anahtar Kelimeler

Dehr, eyyâm, rızık, ecel.