Appear of Moral Collapse in Ottoman Society in the Poems of 17th Century Poetry Âşık Ömer

Yıl 2017, Sayı: 42, 195 - 225, 19.09.2017

Murat Vanlı

Öz

This article tries to explain the dimensions and boundaries of the moral collapse of the Ottoman Empire, which has been sober and intense in the most depressing, dismal and unfortunate period, in the light of the poems of Âşık Ömer who is a poet and very good observer. Allude to of the events of concepts to which poems imply, first a brief information about the general situation of the century was given and then we look at the cultural degeneration of the century from the literary perspective. In the article, the Divân which contains the poem of 1455 of Aşık Ömer was taken as basis.

Anahtar Kelimeler

Âşık Ömer, Moral Collapse, 17th century

Osmanlı Toplumundaki Ahlakî Çöküntünün 17. Yüzyıl Şairi Âşık Ömer’in Şiirlerinde Tezahürü

Öz

Bu
makalede velut bir şair ve çok iyi bir gözlemci olan Âşık Ömer’in şiirlerinden
hareketle Osmanlı Devleti’nin en buhranlı, kasvetli ve talihsiz asrında tebârüz
ve temerküz etmiş olan ahlakî çöküntünün boyutları ve sınırları tespit edilmeye
çalışılmıştır. Şiirlerin göndermede bulunduğu hâdiselerin ve kavramların
somutlaştırılması adına evvela yüzyılın genel durumu hakkında kısa bir bilgi
verilmiş, ardından yüzyılın kültürel yozlaşmasına edebî zâviyeden bakılmıştır.
Makalede Âşık Ömer’in 1455 şiirini ihtiva eden Divân’ı esas alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Âşık Ömer, Ahlakî Çöküntü, 17. yüzyıl.

Kaynakça

• Aclûnî, İsmail bin Muhammed, Keşfü’l-Hafâ ve Muzîlü’l-İlbâs, C. II, (Thk: Ahmed el-Kalâşî), Müessesetü’r-Risâle, 4. bs., Beyrut 1405/1985.
• Aksun, Ziya Nur, Osmanlı Tarihi, C. II, Ötüken Neşriyat, İstanbul 1994.
• Banarlı, Nihad Sâmi, Resimli Türk Edebiyatı Tarihi, Destanlar Devrinden Zamanımıza Kadar, C. II, Mili Eğitim Basımevi, İstanbul 1983.
• Baron Joseph Von Hammer Purgstall, Büyük Osmanlı Tarihi, C. V, (Çev. Mehmed Ata, Haz. Mümin Çevik, Erol Kılıç), Çevik Matbaacılık, İstanbul 1994.
• Cebecioğlu, Ethem, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Otto Yay., 6. bs., Ankara 2014. Ceylan , Ömür, Tasavvufî Şiir Şerhleri, Kitabevi Yay., İstanbul 2000.
• Çağrıcı, Mustafa, “Tecessüs”, DİA, İstanbul 2011, C. XL, ss. 246-247.
• Danışman, Zuhuri, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, C. XI, Yeni Matbaa, İstanbul 1965.
• Ergun, Sadeddin Nüzhet, Âşık Ömer Hayatı ve Şiirleri, Semih Lütfi Matbaası ve Kitap Evi, İstanbul, Ts.
• Ergun, Sadeddin Nüzhet, Karaca Oğlan, Hayatı ve Şiirleri, Türkiye Matbaası, 3. bs., İstanbul 1935.
• Kabaklı, Ahmet, Âşık Edebiyatı, Türk Edebiyatı Vakfı Yay., 1. bs., İstanbul 2006.
• Karaer, Mustafa Necati, Karacaoğlan, Hayatı Sanatı Şiirleri, Tercüman 1001 Temel Eser, İstanbul, Ts.
• Karahan, Abdülkadir, “Âşık Ömer”, DİA, İstanbul 1991, C. IV, ss. 1.
• Karasoy, Yakup; Yavuz, Orhan, Âşık Ömer Divânı, Ocak Grafik Tasarım, Konya 2010.
• Kâtip Çelebi, Mîzânü'l-Hakk Fî İhtiyâri'-l-Ehakk - İhtilaf İçinde İtidal (Haz. Süleyman Uludağ), Dergâh Yay., İstanbul 2016.
• Köprülü, M. Fuad, Saz Şairleri I-V, Akçağ Yay., 3. bs., Ankara 2004.
• Köse, Saffet, “Rüşvet”, DİA, Ankara 2008, C. XXXV, ss. 303-306.
• Kur’an-ı Kerim Meâli, Diyanet İşleri Başkanlığı Yay., 9. bs., Ankara 2012.
• Küçük, Sabahattin, Bâkî Dîvânı-Tenkitli Basım, TDK Yay., 1. bs., Ankara 1994.
• Nesefî, Azizüddin, Tasavvufta İnsan Meselesi - İnsan-ı Kâmil, (Çev. Mehmet Kanar), Dergâh Yay., 3. bs., İstanbul 2015.
• Pala, İskender, Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü, Kapı Yay., 15. bs., İstanbul 2007.
• Sakaoğlu, Saim, "Türk Saz Şiiri", Türk Dili, Türk Şiiri Özel Sayısı, III (Halk Şiiri), Ankara 1989.
• Serrâc Tûsî, Ebû Nasr, el-Luma, İslâm Tasavvufu, (Çev: Hasan Kâmil Yılmaz), Erkam Yay., 2. bs., İstanbul 2012.
• Seyyid Şerîf Cürcânî, Ta'rîfât - Tasavvuf Istılahları, (Çev. Abdurrahman Acer), Litera Yay., İstanbul 2014.
• Solak-zâde, Mehmet Hemdemî Çelebî, Solak-zâde Tarihi, C. II, (Haz. Vahit Çubuk), Kültür Bakanlığı Yay., 1. bs., Ankara 1989.
• Sülemî, Ebû Abdirrahmân, Sülemî'nin Risaleleri - Tasavvufun Temel İlkeleri, (Çev. Süleyman Ateş), Ankara 1981.
• Uludağ, Süleyman, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Kabalcı Yay., 2. bs., İstanbul 2005.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, C. III/I, TTK Yay., 3. bs., Ankara 1983.
• Yıldırım, Ahmet, Tasavvufun Temel Öğretilerinin Hadislerdeki Dayanakları, TDV. Yay., 3. bs., İstanbul 2013.
• Yılmaz, Necdet, Osmanlı Toplumunda Tasavvuf - Sûfîler, Devlet ve Ulemâ, Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yay., İstanbul 2001.