Three Women in the Crusades and Provision of Islamic Unity

Yıl 2017, Sayı: 43, 253 - 282, 28.12.2017

Nadir Karakuş

Öz

The most prominent reason for the success of the Crusaders
in the near east was undoubtedly the disunity among the Muslims. Imaduddin
Zengi took his first serious step to ensure Islamic unity. He has been crowned
with success when retaking Urfa from the Crusaders. During these attempts, he
tried to annex Damascus and married up with the mother of the city governor. However,
he could not take the mentioned city due to unexpected developments. His son
Noureddin who took over when Imaduddin Zengi died also endeavored to ensure
Islamic Unity; therefore, he got married to the city governor Uner’s daughter,
namely, in order to rule over Damascus. He reaped the benefits of this marriage
in the effective struggle against the Crusaders. Thereafter Salahaddin married
Noureddin’s widow in order that he got closer to wealthy persons of Aleppo and
Mosul who posed an obstacle against this unity, and reaped the benefits of this
marriage in the third crusade. The king of Jerusalem was trying to maintain his
existence in these lands and perpetuate his hold on the kingdom by by marrying
off to a nobleman invited from Europe since he had no son during this time in
the Islamic world. Marriages played a key role in the rapprochement between societies
and dynasties in the pre-, during and post second crusade.

Anahtar Kelimeler

Crusaders, Unity, Marriage, Lady Zümrüt, Lady Ismet, Queen Melisende

Haçlı Seferlerinde Üç Kadın ve İslâm Birliğinin Sağlanması

Öz

Haçlılar’ın Yakındoğu’da başarılı olmalarının en
önemli nedeni hiç şüphesiz, Müslümanlar arasındaki bölünmüşlük idi. İslâm
birliğini sağlamak için ilk ciddi adımı İmâdüddin Zengî attı. Kazandığı
başarıları Urfa’yı Haçlılar’ın elinden alarak, taçlandırdı. Bu girişimleri
esnasında Dımaşk’ı da kendisine bağlamaya çalıştı ve şehrin yöneticisinin
annesi ile evlendi. Ancak beklenmedik gelişmeler yüzünden şehri alamadı.
Ölümüyle yerine geçen oğlu Nureddin de İslâm birliğini sağlama peşinde idi. O
da Dımaşk’a hâkim olabilmek için şehrin yöneticisi Üner’in kızı ile evlendi.
Haçlılar ile etkin mücadelede bu evliliğin faydalarını gördü. Nureddin’den
sonra sahneye çıkan Selahaddin de, bu birliğin önündeki engel Halep ve Musul
Zengîleri ile yakınlaşabilmek için, Nureddin’in dul eşi ile evlendi ve bu
evliliğin faydalarını III. Haçlı seferlerinde elde etti. İslam aleminde bunlar
olurken, Kudüs Kralı da erkek evladı olmadığı için kızını Avrupa’dan davet
ettiği bir asil ile evlendirerek, Krallığını devam ettirmeye, bu topraklarda
tutunmaya çalışıyordu. Evlilikler, toplumlar ve hanedanlar arasındaki
yakınlaşma için İkinci Haçlı Seferi öncesi ve sonrasında oldukça etkin bir rol
oynuyordu.

Anahtar Kelimeler

Haçlılar, Birlik, Evlilik, Zümrüt Hatun, İsmet Hatun, Kraliçe Melisende

Kaynakça

• Ağır, Abdullah Mesut, Memlûklarda Ticaret, Çizgi Kitabevi, Konya 2015.
• Alptekin, Coşkun, “Böri”, DİA, İstanbul 1992, c. VI, s. 326.
• Asbridge, Thomas, Haçlı Seferleri, çev. Ekin Duru, Say Yayınları, 1. Baskı, İstan-bul 2014.
• Azîmî, Azîmî Tarihi, çev.: Ali Sevim, Duman Ofset Matbaacılık, 2. Baskı, Ankara 2006.
• Bezer, Gülay Öğün, “Şeyzer”, DİA, İstanbul 2010, c. XXXIX, s. 107.
• Bezer, Gülay Öğün, “Tuğteginliler”, DİA, İstanbul 2012, c. XLI, s. 351.
• Bosworth, C. E., İslâm Devletleri Tarihi, çev.: E. Merçil- M. İpşirli, Ünal Matbaası, İstanbul 1980.
• Burton, Michael, “The Society’s Tour in Lebanon, Syria and Jordan”, Asian Affa-irs, January 2001, s. 179.
• Buzpınar, Şit Tufan , “Havran”, DİA, İstanbul 1997, c. XVI, s. 540.
• Çelik, Mehmet, “Süryânîler”, DİA, İstanbul 2010, c. XXXVIII, s. 177.
• David Nicolle, İkinci Haçlı Seferleri, 1148, çev. L. Ece Sakar, İstanbul 2014.
• Demirkent, Işın, “Haçlılar”, DİA, İstanbul 1996, c. XIV, s. 530-31.
• Demirkent, Işın, Urfa Haçlı Kontluğu, 1098-1114, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2. Baskı, Ankara 1994.
• Ebû Şâme el-Makdisî, Kitabu’r-Ravzateyn fî Ahbâri’d-Devleteyn en-Nuriyye ve’s-Salâhiyye, thk.: İbrahim ez-Zeybek, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1418/1997.
• Ebü’l-Fidâ, Ebü’l-Fidâ Coğrafyası, Takvîmü’l-Buldân, çev.: Ramazan Şeşen, Yedite-pe Yayınevi, 1. Baskı, İstanbul 2017.
• el-Hamevî Yakût, Mu’cemü’l-Büldân, thk.: Ferîd Abdülaziz el-Cündî, Daru’l-Kütübü’l-Ilmiyye, Beyrut, 1410/1990.
• el-Hemdânî Ya’kub, Sıfet-ü Cezîretü’l-Arab, thk. Muhammed b. Ali el-Ekvâ’ el-Havâlî, Dâru’l-Yemâme, Riyad 1394/1974. Elisseeff N., Nûr ad-Din, Damas 1967.
• es-Sakkâr Sâmî, “Musul”, DİA, İstanbul 2006, c. XXXI, s. 362.
• Eymen Fuâd Seyyid, “Fâtımîler”, DİA, İstanbul 1995, c. XII, s. 231-32.
• ez-Zehebî, el-Iber fî Haberi Men Ğaber, tahk.: Ebû Hâcir Muhammed es-Saîd, Dâru’l-Kütübü’l-Ilmiyye, Beyrut ts.
• ez-Zehebî, Tarîhu’l-İslâm ve Vefeyâtü’l-Meşâhiri’l-A’lâm, tahk.: Ömer Abdüs-selâm Tedmûrî, Dâru’l-Kütübü’l-Arabî, Beyrut 1407/1987.
• Farhad Daftary, İsmâilîler, Tarihleri ve Öğretileri, çev.: Ahmet Fethi, Melisa Mat-baacılık, 1. Baskı, İstanbul 2017.
• Fayda, Mustafa, “Busrâ”, DİA, İstanbul 1992, c. VI, s. 470.
• France, John, “The First Crusade, Impelled By The Love of God”, Crusedas, The Illustrated History, edit.: F. Madden, The University of Michigan Press, Duncan Baird Publishers 2004.
• Görgün, Hilal, “İsmet Hâtun”, DİA, İstanbul 2001, c. XXIII, s. 140.
• Haçlı Tarihi, Anonim, çev.: Ergin Ayan, Selenge Yayınları, İstanbul 2013.
• Hitti, P. K., History of Syria, Londra 1951.
• Hitti, P. K., Siyasî ve Kültürel İslâm Tarihi, çev.: Salih Tuğ, Boğaziçi Yayınları, İstanbul 1981.
• İbn Cübeyr, Endülüs’ten Kutsal Topraklara, çev.: İsmail Güler, Selenge Yayınları, İstanbul 2003.
• İbn Hallikân,Vefeyâtü’l-A’yân ve Enbâü Ebnâi’z-Zamân, tahk.: İhsan Abbas, Dâru’s-Sadr, Beyrut ts.
• İbn Havkal, X. Asır’da İslâm Coğrafyası, çev. Ramazan Şeşen, Yeditepe Yayınları, İstanbul 2014.
• İbn Hurdazbih, el-Mesâlik ve’l-Memâlik, Berîl Matbaası, Leiden 1889.
• İbn Kesir, el-Bidâye ve’n-Nihâye, thk.: Ahmed Abdulvahhab Fetîh, Dâru’l-Hadîs, Kahire 1413/1992.
• İbn Şeddâd Bahâeddin, en-Nevâdiru’s-Sultâniyye ve’l-Mehâsinu’l-Yûsufiyye (Sîre-tu Selahaddin Eyyûbî), tahk.: Cemâleddin eş-Şeyyâl, Mektebetü’l-Hâncî, 2. Baskı, Kahire 1415/1994.
• İbn Tağrîberdî, en-Nücûmu’z-Zâhire fî Mülûk Mısır ve’l-Kahire, nşr.: Muhammed Hüseyin Şemseddin, Dâru’l-Kütübü’l-Ilmiyye, Beyrut 1413/1992.
• İbnü’l-Adîm, Zübdetü’l-Halep fî Tarih-i Halep, Daru’l-Kütübü’l-Ilmiyye, Beyrut 1417/1996.
• İbnü’l-Esir, el-Kâmil fi’t-Tarih, Tashih: Muhammed Yusuf ed-Dekkâk, Darü’l-Kütübü’l-Ilmiyye, Beyrut 1407/1987.
• İbnü’l-Kalânisî, Şam Tarihine Zeyl, I. Ve II. Haçlı Seferleri Dönemi, çev.: Onur Öza-tağ, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2015.
• İstahrî, Ülkelerin Yolları (Mesâlikü’l-Memâlik), çev. Murat Ağarı, Aşağı Kitapla-rı, 1. Baskı, İstanbul 2015.
• Jackson Thomas, “Concept of a Crusaid”, Rivier Academic Journal, V/2, Fall 2009, s. 15.
• Kal’acî Abdülfettâh, “Nureddin Mahmut, el-Adaletü ve’l-Muhârebetü’l-Fesâdi”, A’fâku’l-Ma’rife, Eylül 2007, s. 283-292.
• Küçüksipahioğlu Birsel, Trablus Haçlı Kontluğu Tarihi, Arkeoloji ve Sanat Yayın-ları, İstanbul 2007.
• Lamb Harold, Selahaddin Eyyubi ve Haçlılar, İlgi Kültür Sanat Yayıncılık, 1. Baskı çev.: Sinem Ceviz, İstanbul 2017.
• Lewis Bernard, “Saladin and Assassins”, Bulletin of Oriental and African Studies, University of London, Cambridge 1953.
• Maalouf Amin, Arapların Gözüyle Haçlı Seferleri, çev.: M. A. Kılıçbay, Telos Ya-yıncılık, 1. Baskı, İstanbul 1997.
• Merçil Erdoğan, Müslüman-Türk Devletleri Tarihi, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1997.
• Minorsky V., Hudûdü’l-Âlem, Mine’l-Meşrık İle’l-Mağrib, çev.: Murat Ağarı-Abdullah Duman, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2008.
• Montefiore Simon Sebag, Kudüs, Bir Şehrin Biyografisi, çev.: Cem Demirkan, Pe-gasus Yayınları, 1. Baskı, İstanbul 2016.
• Mukaddesî, İslâm Coğrafyası (Ahsenü’t-Tekâsîm), çev.: D. Ahsen Batur, Selenge Yayınları, İstanbul 2015.
• Munro D. C., The Kingdom of the Crusaders, Washington 1966.
• Nicolle David, İkinci Haçlı Seferi Tarihi, 1148, çev.: L. Ece Sakar, Türkiye İş Ban-kası Kültür Yayınları, 2. Basım, İstanbul 2014.
• Özgüdenli Osman Gazi, “Müsterşid-Billâh”, DİA, İstanbul 2006, c. XXXII, s. 145-46.
• P. M. Holt, Haçlılar Çağı, 11. Yüzyıldan 1517’ye Yakındoğu, çev.: Özden Arıkan, Numune Matbaacılık, İstanbul 1999.
• Paine Mike, Haçlı Seferleri, çev. Cumhur Atay, Kalkedon Yayınları, İstanbul 2011.
• Praver J., The Latin Kingdom of Jarusalem, European Colonialism in the Middle Ages, London 1972.
• R. Le Tourneau, “Burids”, EI2, c. I, s. 1332.
• Rhode H., “The Geography of the Sixteenth Century Sancak of Safad”, Archivum Ottomanicum, Den Hague 1987.
• Riddle John M., History of the Middle Ages, Rowman&Littlefield Publishers Inc., Lanham 2008.
• Riley-Smith Jonathan, What were the Crusades?, 4. Baskı, San Francisco, 2009.
• Sahillioğlu Halil, “Antakya”, DİA, İstanbul 1991, c. III, s.230.
• Sallâbî Ali Muhammed, Eyyübi Devleti Selahaddin Eyyübi ve Kudüs’ün Yeniden Fethi, çev.: Şerafeddin Şenaslan, Ravza Yayınları, 1. Baskı, İstanbul 2010.
• Schick C., “The Mount of Olives”, Palestine Exploration Quartely, 1889, XXI, sayı: 4, s. 174-184.
• Sevim Ali, Suriye Selçukluları, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Basımevi, Ankara 1983.
• Steven Runciman, Haçlı Seferleri Tarihi, çev.: Fikret Işıltan, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1987.
• Şeşen Ramazan, Eyyûbîler”, DİA, İstanbul 1995, c. XII, s. 21.
• Şeşen Ramazan, Selahaddin Eyyubî ve Devlet, Çağ Yayınları, İstanbul 1987.
• Taneri Aydın, “Ca’ber Kalesi”, DİA, İstanbul 1992, c. VI, s. 526.
• Tanman M. Baha, “Hankah”, DİA, İstanbul, 1997, c. XVI, s. 44.
• Tomar Cengiz, “Şam”, DİA, İstanbul 2010, c. XXXVIII, s. 312.
• Uludağ Süleyman, “Hankah”, DİA, İstanbul 1997, c. XVI, s. 42-43.
• Urfalı Mateos Vekayi-Nâmesi (952-1136) ve Papaz Grigor’un Zeyli (1136-1162), Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2. Baskı, Ankara 1987.
• Üsâme b. Münkız, Kitâbü’l-İ’tibâr, çev.: Yusuf Ziya Cömert, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2012.
• Mouton J. M., “Shayzar”, EI2, c. IX, s. 410-411.
• Ya’kubî, Ülkeler Kitabı, çev.: Murat Ağarı, Bayrak Matbaası, İstanbul 2002.
• Yazıcı Nesîmi, İlk Türk-İslâm Devletleri Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 2002.
• Yâzîcî Tâlib, “Halep”, DİA, İstanbul 1997, c. XV, s. 242.