The Sound “Dâd” in Quran Recitation: Its Origin and Characteristic

Yıl 2018, Sayı: 44, 41 - 67, 27.06.2018

Hayrettin Öztürk

https://doi.org/10.17120/omuifd.378962

Cited By: 3

Öz

The sound “dâd”
is an unique sound in Arabic language. Thus, Arabic language differs from other
languages and it is named as “Language of
Dad”. The origin of the sound has been a topic which is one of the
long-standing controversies. This article aims to analyse the sound “dâd” scientifically within two parts:
First one is to analyse the sound from a historical point of view by trying to
provide evidence whether the sound that was used in the first period in history
is still in use or not today.  Second one
is to analyse the origin and characteristics of the sound “dâd” by determining the right way of reciting it based on Islamic
laws and according to Islamic scholars.   

Anahtar Kelimeler

The Sound Dâd, Language of Dâd, the Origin of the Sound Dâd, Dâd’s Pronounciation and Characteristic

Kur’ân-ı Kerîm Kıraati’nde Dâd (ض) Harfi: Mahreci ve Sıfatları

Öz

Dâd sesi, Arapçada eşsiz bir sestir. Bu sebepten o,
diğer dillerden ayrılır. Bundan dolayı Arapçaya dâd dili denilmiştir. Hz. Peygamber’den (as) itibaren dâd harfinin mahrecinin tartışıldığı ve
bu tartışmanın günümüze kadar geldiğini görüyoruz. Dâd harfinin ilmî boyutlarıyla tartışılacağı bu makalede, önce dâd sesinin tarihi bir değerlendirmesi
yapılacak ve ilk dönemlerde kullanılan dâd
sesinin günümüzde kullanılıp kullanılmadığına kanıt aranacaktır. Ayrıca dâd harfinin mahreci, sıfatları,
ihtilaflar ve fukaha görüşleri ele alınıp değerlendirilerek dâd harfinin en doğru telaffuzunun
hangisi olduğu hususu delillerle açıklanacaktır.   

Anahtar Kelimeler

“Dâd” sesi, “Dâd” Dili, “Dâd” Harfinin Mahreci, “Dâd” Harfinin Doğru Telaffuzu

Kaynakça

• Abbas, Hasan. Hasâisü’l-hurûfi’l-arabiyye ve meânîhâ. Dımeşk: Menşûrât-ı İt-tihâdi’l-Kitâbi’l-Arab, 1988.
• al-Azraqi, Munira. “The Ancient Dâd in Southwest Saudi Arabia”. Arabica 57, Leiden: 2010.
• Aliyyü’l-Kāri, Ebü’l-Hasen Nûreddin Ali b. Sultan el-Herevî. el-Minehu’l-fikriyye bi şerhi’l-mukaddimeti’l-cezeriyye. Mısır: 1368/1948.
• Aliyyü’l-Kāri, Ebü’l-Hasen Nûreddin Ali b. Sultan el-Herevî. el-Minâhu’l-fikriyye alâ metni’l-cezeriyye. Mısır: 1335.
• Arslan, Ahmet Turan. “Dâd”, DİA. İstanbul: 1993.
• Bergsträsser, Gotthelf. et-Tatavvuru’n-nahvî. Neşr. Ramazan Abduttevvab, Kahi-re: 1982.
• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail. el-Câmiu’s-sahîh. İstanbul: 1979.
• Çetin, Abdurrahman. Kur’an Okuma Esasları. Bursa: Emin yayınları: 26, 2011.
• Debreli, Abdülkerim. Mîzânu’l-hurûf ve şifâül-ebdân. İstanbul: 1305.
• Ebû Hayyân, Esirü'd-Din. el-İdrak fi lisani’l-etrâk. İstanbul: 1931.
• el-Askalânî, Şihâbüddîn İbn Hacer. el-İsâbe fî Temyîzi’s-Sahâbe. Mısır: 1328.
• el-Emîr, Muhammed. Hâşiyetü’l-Emîr a’lâ Muğni’l-Lebîb. Kahire: Matbaatü’l-Halebî, tarihsiz.
• el-Ğabbûri, Abdullah. “el-Arabiyye Lügatü’d-Dâd”. Nedvet Dâîretu ‘Ulûmu’l-Lüğa’l-Arabiyye, Bağdat: 1998.
• el-Hamed, Gānim Kaddûrî. ed-Dirâsâtü’s-Savtiyye ‘inde Ulemâi’t-Tecvîd. Bağ-dat: 1986.
• el-Husari, Şeyh Mahmud Halil. https://www.izlesene.com/video/mahmud-halil-el-husari-01-ok-takipli-fatiha-suresi-ve-meali-720p/9247857 (21.07.2017).
• el-Kaysî, Mekkî b. Ebû Tâlib. er-Riâye li tecvîdi’l-kırâe. neşr. Ahmed Hasan Fer-hat, 2. Baskı. Amman: 1984.
• el-Makdisî, Nûreddin Ali b. Muhammed b. Gânim. “Buğyetü’l-Mürtâd li tashîhi’d-dâd”. Mecelletü Türâsiyye Fasiliyye Muhkeme el-Müvedded. tahkik: Muhammed Cebbâr el-Muaybid, Dâru eş-Şuûni el-Sikâfe el-‘Âmme, sayı: 18/2, Bağdat: 1989.
• el-Mütenebbî, Ebû Tâlib. Divanü’l-Mütenebbi. Kahire: 1958.
• Enis, İbrahim. el-Esvâtü’l-lüğaviyye. Kahire: Mektebetü’l-Mısriyye, 1992.
• en-Neccâr, Ali. el-Mu’cemu’l-Arabiyye. Mısır: 1376.
• es-Suyûtî, Celâleddîn. Hemu’l-hevâm. Kahire: Matbaatü’s-Saâde, 1327.
• ez-Zebîdî, Muhammed Murtaza. Tâcu’l-A’rûs min Cevâhiri’l-kāmûs. Kahire: h.306.
• Gülle, Sıtkı. Açıklamalı Örnekleriyle Tecvid İlmi. İstanbul: Huzur Yayınları, 2005.
• Hamûde, Abdulvahhâb. “Kırâatü’l-Kur’âni’l-Kerîm bi luhûni’l-arabi lâ bi luhûni ehli’l-fısk”. Mecelletü’l-Ezher, sayı: 2, 30:155-158, Kahire: 1958. Huzeyfi, Şeyh Ali Abdurrahman. https://www.youtube.com/watch?v=45 Km1nYEDDc (21.07.2017).
• İbn Âbidîn, Muhammed Emîn b. Ömer. Reddü’l-Muhtâr ale’d-Dürri’l-Muhtar. Beyrut: tarihsiz.
• İbn Cinnî, Ebu’l-Feth. Sirru Senâ’at’i-İ’rab. tahkik. İbrahim Mustafa, Halep: 1954.
• İbn Faris, Ebu’l-Hüseyin Ahmed. es-Sâhibî. Kahire: el-Matbaatü’s-Selefiyye, 1910.
• İbn Ya’îş. Şerhu’l-Mufassal. Kahire: el-Matbaatü’l-Münîriyye, tarihsiz.
• İbn Neccâr, Şemsuddîn. “Gâyetü’l-Murâd fî m’arifeti ihrâci el-dâd”. Mecelle-tü’l-Mecmaı’l-İlmî el-Irâkî, tahkik: Taha Muhsin, sayı: 2, 39:250-251, Bağ-dat: 1408/1988.
• İbni Hişâm, el-Ensârî. Muğni’l-Lebîb, Matbaatü’l-Halebî. Kahire: tarihsiz.
• İbnu’l-Cezerî, Ebu’l-Hayr Muhammed b. Muhammed. en-Neşr fi’l-kırâati’l-aşr. Dımeşk: 1345.
• İbnu’l-Cezerî, Ebu’l-Hayr Muhammed b. Muhammed. et-Temhîd fî İlmi’t-Tecvîd. neşreden. Ğanim Kaddûrî Hamed, Beyrut 1986.
• İbnü’l-Esîr, Ebu’l-Hasen Ali b. Muhammed. Üsdü’l-gābe fî ma’rifeti’s-sahâbe. Kahire: 1970.
• Karaçam, İsmail. Kur’ân-ı Kerîm’in Faziletleri ve Okunma Kaideleri. M.Ü. İlahiyat Fakültesi yayınları. 7, 30. Baskı, İstanbul: 2016.
• Muhammed Fuad, Abdulbâkî. el-Kāmûsu’l-Muhît. Mısır: Matbatu’s-Saâde tarihsiz.
• Pakdil, Ramazan. Ta’lim Tecvid ve Kıraat, M.Ü. İlahiyat Fakültesi Yayınları: 287, 12. baskı, İstanbul: 2017.
• Râzî, Fahruddîn Muhammed b. Ömer. Mefâtîhu’l-Ğayb. Mısır: tarihsiz.
• Revvây, Salâh. “el-Arabiyyetü Lügatü’d-Dâd…Limâzâ?”. Havliyyatu Külliyeti Dâri’l-Ulûm, Kahire: 1988.
• Sağman, Ali Rıza. Sağman Tecvidi. İstanbul: 1955.
• Sibeveyh, Ebû Bişr Amr b. Osman. el-Kitâb. neşr. Abdüsselam Muhammed Hârûn, 2. Baskı, Kahire: 1982.
• Temmam, Hasan. Menâhicu’l-Bahs fi’l-Lüğa. Dâru’s-Sikâfe-Dâru’l-Beydâ. Fas: 1985.
• Tirmizî, Muhammed b. İsa. el-Câmiu’s-Sahih. neşr. İbrahim Atve, el-Mektebetü’l-İslamiyye, tarihsiz.
• Özak, Kurrâ Hafız Ali Hadar. https://www.youtube.com/watch?v=vQXU4YP1Q4s (21.07.2017).
• Yüksel, Ahmet. “İlk Dönem Arap Dillerinde Fonetik Çalışmalar”. OMÜİFD, Sayı: 24-25, Samsun: 2007.