As a Proofs of Arabic Grammer (al-Nahw) is Istishab

Yıl 2019, Sayı: 47, 477 - 498, 16.12.2019

Mustafa Kartal

https://doi.org/10.17120/omuifd.617250

Cited By: 1

Öz

The Istishab that known as one of the proofs of fiqh is also used in science of Arabic grammer (al-Nahw). Nahw scholars used the concept in order to state that the essential rules related  letters, words, sentences or i'raab will not change without valid evidence. Although Istishab was introduced into literature of nahw in the late period linguists have set up various rules ever since the first periods on the basis of this evidence. In this paper, we will try to show how the concept of istishab is defined in nahw science and how it is used by linguists and give the examples about the subject. By doing that, we will try to determine the general framework of the use of this concept in science of Nahw.

Anahtar Kelimeler

Istishâb, Syntax, linguistics, Arabic Language

Bir Nahiv Delili Olarak İstishâb

Öz

Daha çok fıkıh usulü delillerinden biri olarak bilinen istishâb, benzer manada nahiv ilminde de mevcuttur. Nahiv âlimleri harf, kelime, cümle veya i‘râba dair asıl kaidelerin, geçerli bir delil olmaksızın değişmeyeceğini ifade etmek üzere söz konusu kavrama yer vermişlerdir. İstishâb kavramı her ne kadar geç bir dönemde nahiv literatürüne girmiş olsa da dilciler ilk dönemden itibaren bu delile dayanarak çeşitli hükümler inşa etmişlerdir. Bu çalışmada, istishâb kavramının navih ilminde ne şekilde tanımlandığına, dilciler tarafından nasıl kullanıldığına, konuya dair âlimlerin görüşlerine ve istishâba dair örneklere yer verilecektir. Böylelikle istishâbın nahiv ilmindeki yerinin genel bir çerçevesi oluşturulmaya çalışılacaktır.  

Anahtar Kelimeler

İstishâb, Nahiv Usûlü, Dilbilim, Arab Dili

Kaynakça

• Bardakoğlu, Ali. “İstishâb”. TDV İslam Ansiklopedsis. XXIII: 376-381. Türkiye Diyanet Vakfı, 2001.
• Dayf, Şevkî. el-Medârisü’n-Nahviyye. Kahire: Dâru’l-Maârif, t.y.
• el-Ferrâ, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Ziyâd. Me‘âni’l-Kur’ân. Mısır: Dâru’l-Mısriyye, t.y.
• el-Hacûc, Muhammed Abdurrahman Hasan. el-Usûlu’l-luğaviyye fî kitâbi’l-hasâis libn-Cinnî. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Câmi'atu Mu'te Külliyyetu'l-Âdâb, 2002.
• el-Hadîsî, Hatice. eş-Şâhid ve usûlü'n-nahv fî Kitâbi Sîbeveyh. Kuveyt: Matbûâtu Câmiati Kuveyt, 1974.
• el-İsnevi, Cemaleddin Abdurrahman b. Hasan. el-Kevkebü’d-dürrî fîma yeteharre-cu ale’l-usûli’n-nahviyye mine’l-fürû‘i’l-fıkhiyye. Kuveyt: Vizâratu’l-Evkâf ve’ş-Şuûni’l-İslâmiyye, 1984.
• el-Müberred, Ebu’l-Abbâs Muhammed b. Yezîd. el-Muktedab. Kahire: Lecnetü İhyâ-i Türâsi’l-İslâmi, 1994.
• el-Ukberî, Ebü’l-Bekā Muhibbüddîn Abdullâh b. el-Hüseyn b. Abdillâh el-Bağdâdî. Mesâile Hılâfiyye fi'n-Nahv. Beyrut: Dâru'ş-Şarki'l-Arabî, 1992.
• el-Yâsirî, Ali Müzhir Muhammed. el-Fikru’n-nahvî ‘ınde’l-‘Arab: Usûlühü ve menâhicuhu. Beyrut: Dâru’l-Arabiyye li’l-Mevsûât, 2003.
• es-Sîbeveyhi, Ebû Bişr Amr b. Osman b. Kanber el-Harisi el-Kitâb. Kahire: Mek-tebetü’l-Hânci, 1982.
• es-Suyûtî, Celâleddin Abdurrahman b. Ebî Bekr. el-İktirâh fî usûli’n-nahv. Di-maşk: Dâru’l-Beyrûtî, 2006.
• es-Suyûtî, Celâleddin Abdurrahman b. Ebî Bekr. Hem‘u'l-hevâmi‘ fî şerh-i cem‘i-l’cevâmî‘. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1998.
• Hafâce, İbrahim Muhammed Ebu’l-Yezîd. “el-İstishâbu ve devruhû fî tevcîhi’ş-şevâhidi’n-nahviyye ve’s-sarfiyye”. Mecelletü’d-Dirâsâti’l-Luğaviyye ve’l-Edebiyye sayı 2/ (2011): 95-134.
• Halil, Atıf Fazl Muhammed. “İstishâbu’l-hâl beyne usûli’l-fıkh ve usûli’n-nahv”. Mecelletü Câmi‘ati Ümmi’l-Kurâ li‘Ulûmi’ş-Şerî‘âti ve Âdâbihâ (h. 1427): 331-362.
• Hasâneyn, ‘Afâf. Fî edilleti’n-nahv. Kahire: el-Mektebetü’l-Akâdîmiyye, 1996.
• Hassân, Temmâm. el-Usûl Dirâse İbstîmûlûciyye li’l-fikri’l-luğavî ınde’l-Arab. Kahire: Âlemu’l-Kütüb, 2000.
• İbn Cinnî, Ebu’l-feth Osman. el-Hasâis. Mısır: Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye, t.y.
• İbn Manzûr. Lisânu’l-‘Arab. Kahire: Dâru’l-Me‘ârif, t.y.
• İbn Ya‘îş, Ali b. Ya‘îş, Muvaffakuddin Ya‘iş b. Ali. Şerhu’l-mufassal. Mısır: İdâretü’t-Tıbâ‘ati’l-Münîriyye, t.y.
• İbnü’l-Enbârî, Ebu’l-Berekât Kemaleddin Abdurrahman b. Muhammed. el-İğrâb fî cedeli’l-i‘râb ve lume‘u’l-edille fî usûlî’n-nahv. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1971.
• İbnü’l-Enbârî, Ebu’l-Berekât Kemaleddin Abdurrahman b. Muhammed. el-İnsâf fî mesâili’l-hılâf beyne’l-Basrıyyîn ve’l-Kûfiyyîn. Kahire: Mektebetü’l-Hâncı, 2002.
• İbnü’l-Enbârî, Ebu’l-Berekât Kemaleddin Abdurrahman b. Muhammed. Nüzhetü’l-elibbâ fî tabakâti’l-udebâ. Ürdün: Mektebetü’l-Menâr, t.y.
• İbnü’s-Serrac, Ebû Bekr Muhammed b. Seri b. Sehl el-Bağdadi el-Usûl fi’n-nahv. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, t.y.
• Muhyeddin Enis, Tâmir Abdulhamid. el-İstishâbu fi’n-nahvi’l-Arabî. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Câmiatu’l-Kâhire Külliyyeti Dâri’l-Ulûm, 2001.
• Şa'ban, Zekiyüddin. İslam Hukuk İlminin Esasları. Ankara: Türkiye Diyanet Vak-fı, 2015.
• Şahin, Osman. “İslam Hukuk Metodolojisinde İstishâb”. OMUİFD Sayı 12-13/ (2001): 489-516.
• Şevkânî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ali b. Muhammed b. Abdillah el-Yemenî. İrşadü’l-fuhûl ila tahkiki’l-hak min ilmi’l-usûl. Dimaşk: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1999.
• Şirazi, Ebû İshak İbrâhim b. Ali. el-Lume‘ fî usûli’l fıkh. Beyrut: Dâru’l-Hadisi’l-Kittâniyye, 2013.
• Teyyim, Erîc Salih Şihâde Ebu. el-Usûlu’n-nahviyye el-muhtelef aleyhâ beyne’l-kudemâ ve’l-muhdesîn. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, el-Câmi‘atu’l-İslâmiyye ‘Imâdetu’l-Bahsi’l-İlmî ve’d-Dirâsâtu’l-‘Ulyâ, 2018.