Reviewing a Hadith Manuscript Equated to ʿAli b. Maʿbad al-Misrī (d. 218/833)

Yıl 2020, Sayı: 48, 565 - 588, 20.06.2020

Hüseyin Akgün Çevirmen: Evren Dağdelen

https://doi.org/10.17120/omuifd.649077

Öz

Hanafi bookman ʿAli b. Maʿbad b. Shaddād al-Rakkī al-Misrī (d. 218/833) from
Raqqa who actualized the major scientific activities in Egypt was a
little-known narrator and canonist in our day. ʿAli b. Maʿbad took lessons from teachers such as al-Layth b. Saʿd (d. 175/791), Ismāīl
ibn Jaʿfar (d. 180/796), Muḥammad
al-Shaybānī (d. 189/805) ʿAbd Allāh ibn Wahb (d. 197/813). Moreover, he was the
narrator of Imam Muḥammad’s books called al-Jāmi al-Kabīr and al-Jāmi
al-Saghīr. The book called Kitāb al-tāʿat wa al-maʿsiya that
is the only text equated to him is still on the loose. We aimed to analyze the
hadiths that are written on a papyrus recorded as “Mich.Pap.D.953” in Cambridge
University. We have concluded by this papyrus that 13 numbered papyrus that N.
Abbott analyzed in his book called Studies in Arabic literary papyri II
is the two parts of the same book. In this regard, we also researched whether
this papyrus belongs to the book we’ve mentioned about. However, this papyrus
might be a part of his other book that we do not know. Our investigation of
this book as a hadith fascicle that was directly written by the author will
offer an insight to the reliability of narration of hadith books. Our goal is
to contribute to arguments in this aspect.

Anahtar Kelimeler

Ali Ibn Ma’bad, Kitāb al-tāʿat wa al-maʿsiya, Papyrology, Manuscript, Narration of Hadith Books, Egypt

Ali b. Ma’bed el-Mısrî’ye (ö. 218/833) Nispet Edilen Bir Hadis El Yazmasının İncelenmesi

Öz

Rakkalı olmakla birlikte asıl ilmi faaliyetlerini
Mısır’da gerçekleştirmiş olan Hanefi âlim Ali b. Ma’bed b. Şeddâd er-Rakkî
el-Mısrî (ö. 218/833) zamanımızda pek bilinmeyen bir muhaddis ve fakîhtir. Leys
b. Sa’d (ö. 175/791), İsmail b. Ca’fer (ö. 180/796), İmam Muhammed eş-Şeybânî
(ö. 189/805) Abdullah b. Vehb (ö. 197/813) gibi hocalardan ders alan Ali b.
Ma’bed, aynı zamanda İmam Muhammed’in Câmi’u’l-kebîr ve Câmi’u’s-sağîr
adlı eserlerinin de râvisidir. Kendisine nispet edilen tek eseri olan
Kitâbu’t-tâ’at ve’l-ma’siye adlı kitabı da kayıp durumdadır. İşte bu
araştırmamızda ona ait olduğunu düşündüğümüz, Cambridge Üniversitesi
Kütüphanesi’nde “Mich.Pap.D.953” olarak kayıtlı bulunan bir papirüs üzerine
yazılmış olan hadisleri değişik açılardan incelemeyi amaçladık. Söz konusu bu
papirüsle N. Abbott’un Studies in Arabic literary papyri II adlı
kitabında incelediği 13 numaralı papirüsün aynı eserin iki parçası olduğu
sonucuna vardık. Bu bağlamda bu papirüsün söz konusu eserine mi ait yoksa,
adını bilmediğimiz başka bir eserinin bir parçası mı olduğunu da araştırdık.
Bir hadis cüzü/kitabı olarak doğrudan müellifi tarafından yazdırılmış olan bu
eseri incelememiz hadis kitaplarının naklindeki güvenilirliğe de ışık tutacak
niteliktedir. Amacımız bu çalışmayla bu yöndeki tartışmalara bir katkıda
bulunmaktır. 

Anahtar Kelimeler

Ali b. Ma’bed, Kitâbu’t-tâ’at ve’l-ma’siye, Papiroloji, Yazma eser, Hadis Kitaplarının Nakli, Mısır

Kaynakça

• Abbott, Nabia. Studies in Arabic literary papyri: Qur’anic commentary and tradition.Chicago: The University of Chicago, 1967.
• Ahmed b. Hanbel eş-Şeybânî. el-Müsned. Thk. Şuayb el-Arnaût v.dğr. 50 Cilt.Beyrût: Müessesetü’r-risâle, 2001.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. Huseyn. es-Sünenü’l-kübrâ. thk. Muhammed AbdülkadirAtâ. 10 cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail. el-Câmiu’s-Sahîh. thk. MuhammedZüheyr b. Nâsır en-Nâsır. 9 cilt. Beyrut: Dâru Tavki’n-Necât, 2001.
• Confucius. Confucius analects: with selection from traditional commentaries. Trc.Edward G. Slingerland. Indianapolis: Hackett Pub. Co., 2003.
• Dârekutnî, Ebü’l-Hasan Ali b. Ömer b. Ahmed. Sünenü’d-Dârekutnî. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 2004.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’as es-Sicistânî. Sünen. thk. Şuayb el-Arnaût ve MuhammedKamil Karabelli. 7 cilt. Dımaşk: el-Mektebetü’l-Asriyye, 2009.
• İbn Adî, Ebû Ahmed el-Cürcânî. el-Kâmil fî duafâi’r-ricâl. thk. Adil Ahmed Abdülmevcûdv.dğr. 9 cilt. Beyrut: el-Kütübü’l-İlmiyye, 1997.
• İbn Battâl, Ebu’l-Hasen Ali b. Halef. Şerhu Sahîhi’l-Buhârî. thk. Ebû Temîm Yâsir b.İbrâhîm. 10 cilt. Riyad: Mektebetü’r-rüşd, 2003.
• İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahman b Muhammed b İdris er-Râzî. el-Cerh ve’t-ta’dil. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1952.
• İbn Ebî Şeybe, Abdullah b. Muhammed. el-Musannef. thk. Kemal Yûsuf el-Hût. 7cilt. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 1988.
• İbn Hacer, Ebu’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b Muhammed el-Askalânî. Fethü’l-Bârî bi-şerhi Sahîhi’l-Buhârî. Beyrut: Dârü’l-Ma’rife, 1959.
• İbn Hayr, Ebû Bekr Muhammed b. Hayr b. Ömer el-İşbilî. Fehresetu İbn Hayr elİşbilî.Tûnis: Dârü’l-Garbi’l-İslâmî, 2009.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân b Ahmed et-Temîmî. Kitâbü’s-sikât.Haydarabad: Dâiretü’l-Maârifi’l-Osmaniyye, 1973.
• İbn Râhûye, Ebû Ya’kûb İshâk b. İbrâhîm el-Mervezî. Müsnedü İshâk b. Râhûye.thk. Abdülğafûr b. Abdülhak el-Belûşî. 5 Cilt. Medine: Mektebetü’l-Îmân,1991.
• İbn Yûnus, Ebû Saîd Abdurrahman b. Ahmed b. Yûnus b. Abdila’la Sadefî. Târîhuİbn Yûnus es-Sadefî: kısmü’l-evvel: Târihü’l-Mısriyyîn. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2000.
• Kandemir, M. Yaşar. “Fehrese”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 12: 297-299. Ankara: TDV Yayınları, 1995.
• Khan, Geoffrey. Bills, Letters, and Deeds: Arabic Papyri of the 7th to 11th Centuries.New York: Nour Foundation, 1993.
• Malczycki, W. Matt. “A Page from an Aspiring Muḥaddiṯ's Personal Notes, datedmid-late third/ninth century (P.Utah, Ar. inv. 443v)”. Documents et histoire:Islam, VIIe-XVIe siecle: actes premieres journees d’etude internationalesecole pratique des hautes etudes IVe section musee du Louvre, departementdes Arts de l’Islam Paris 16 et 17 mai 2008. Geneve: Librairie Droz,2013, 241-261.
• Moğultay b. Kılıç, Ebû Abdillâh Alâüddîn. İkmâlu Tehzîbi'l-Kemâl fî esmâi'r-ricâl.thk. Ebû Abdurrahman Âdil b. Muhammed. 12 cilt. Kahire: el-Fârûk el-Hadîse li'tibâ'a ve'n-neşr, 2001.
• Müslim, Ebu’l-Huseyn Müslim b. el-Haccâc en-Nisâbûrî. Sahîhu Müslim. Thk.Muhammed Fuâd Abdülbâkî. 5 cilt, Kahire: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî,1955-1956.
• Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şuayb. es-Sünenü’l-kübrâ. thk. Hasan Abdülmün’imŞelebî. 12 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2001.
• Nîsâbûrî, Ebû Abdullah İbnü’l-Beyyi’ Muhammed Hâkim. el-Müstedrek ale’s-Sahîhayn. Beyrut : Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1990.
• Sundelin, Lennart. “Introduction: Papyrology and the Study of Early IslamicEgypt”. Papyrology And The History Of Early Islamic Egypt. Ed. Petra M.Sijpesteijn. Leiden: Brill, 2004, 1-21.
• Sijpesteijn, Petra M. “A Ḥadīth Fragment on Papyrus”. Der Islam 92/2 (14 Ocak2015). https://doi.org/10.1515/islam-2015-0011.
• Teuchos – Zentrum für Handschriften- und Textforschung. Erişim: 10 Eylül 2018.http://www.teuchos.uni-hamburg.de/index.html
• Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa. Sünenü’t-Tirmizî. thk. Ahmed MuhammedŞâkir v.dğr. 5 cilt. Kahire: Mektebetü ve Matbaati Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 1975.
• University of Cambridge. “Cambridge Digital Library”. Erişim 12 Ağustos 2018.https://cudl.lib.cam.ac.uk/view/MS-MICH-PAP-D-00953/1.
• Zehebî, Şemseddin Muhammed b. Ahmed b. Osman. Siyeru a’lâmi’n-nübelâ. Beyrut:Müessesetü’r-Risâle, 1985.
• Zeylaî, Ebû Muhammed Cemaleddin Abdullah b. Yusuf b. Muhammed. Tahricü’lehâdîsi’l-âsâri’l-vâkıa fî Tefsiri’l-Keşşâf li’z-Zemahşerî. Riyad: Dâru İbn Huzeyme,1414.
• Zeynuddîn el-Irâkî, Ebu’l-Fadl. el-Muğnî an hamli’l-esfâr fi’l-esfâr fî tahrîci mâ fi’lihyâmine’l-ahbâr. Lübnan: Dâru İbn Hazm, 2005.