Öğretmen Adaylarının Ahlaki Olgunluk Düzeyleri İle Eğitim İnançları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2021, Sayı: 50, 679 - 711, 24.06.2021

Arcan Aydemir Mevlüt Kaya

https://doi.org/10.17120/omuifd.841313

Cited By: 1

Öz

Öğretmen adaylarının ahlaki olgunluk düzeyleri ile eğitim inançlarına odaklanan çalışmanın temel amacı bu iki durum arasındaki ilişkiyi belirlemektir. Bu temel amaç doğrultusunda öğretmen adaylarının ahlaki olgunluk düzeyleri ile eğitim inançları cinsiyet ve bölüm değişkenlerine göre incelenmiştir. Öğretmen adaylarının eğitim inançları ise daimicilik, esasicilik, ilerlemecilik, yeniden kurmacılık ve varoluşçu eğitim alt boyutları kapsamında incelenmiştir. Araştırmanın örneklemini Artvin Çoruh Üniversitesi Eğitim Fakültesi (Sınıf Öğretmenliği, Sosyal Bilgiler Öğretmenliği, Türkçe Öğretmenliği, İlköğretim Matematik Öğretmenliği) ve İlahiyat Fakültesi’nde 2019-2020 eğitim öğretim yılında öğrenim görmekte olan toplam 690 öğretmen adayı oluşturmuştur. Araştırmada yöntem olarak ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak “Ahlaki Olgunluk Ölçeği” ve “Eğitim İnançları Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen veriler SPSS 22 paket programı aracılığıyla analiz edilmiştir. Yapılan normallik testleri sonucunda normal dağılım göstermeyen verilerin analizinde Mann Whitney U ve Kruskal Wallis H testleri kullanılmıştır. Ayrıca öğretmen adaylarının ahlaki olgunluk düzeyleri ile eğitim inançları arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla da Spearman korelasyon katsayısı hesaplanmıştır. Araştırma sonucunda öğretmen adaylarının ahlaki olgunluk düzeylerinin cinsiyet değişkenine göre anlamlı şekilde farklılaştığına, bölüm değişkeninde ise ahlaki olgunluğun farklılık göstermediğine ulaşılmıştır. Öğretmen adaylarının eğitim inançları ise cinsiyete göre ilerlemecilik, varoluşçu eğitim ve esasicilik; bölüme göre ilerlemecilik, daimicilik ve esasicilik alt boyutlarında anlamlı olarak farklılık göstermiştir. Öğretmen adaylarının ahlaki olgunluk düzeyleri ile ilerlemeci, varoluşçu, yeniden kurmacı ve daimici eğitim inançları arasında pozitif yönde, esasici eğitim inancı arasında ise negatif yönde anlamlı ilişkilerin olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ahlaki Olgunluk, Eğitim İnancı, Eğitim Felsefesi

Examining the Relationship between Preservice Teachers’ Moral Maturity Levels and Educational Beliefs

Öz

The main purpose of this study is to explore the relationship between preservice teachers’ moral maturity levels and educational beliefs. To this end, preservice teachers’ moral maturity levels and educational beliefs were analyzed according to the following variables: gender and department. Preservice teachers’ educational beliefs were examined in relation to the sub-dimensions of perennialism, essentialism, progressivism, reconstructionism, and existentialism in education. The sample consisted of 690 preservice teachers who were studying in the faculties of education (classroom teaching, social studies teaching, Turkish teaching, and primary school mathematics teaching) and theology in Artvin Çoruh University in 2019-2020 Academic Years. The study used a correlational survey research design. The data were collected using “the Moral Maturity Scale”, and “the Educational Beliefs Scale”. The data were analyzed using SPSS software version 22.0. Following the normality tests, the non-normally distributed data were analyzed through the Mann-Whitney U and Kruskal Wallis H. Spearman Correlation coefficient was calculated to determine the relationship between preservice teachers’ moral maturity levels and educational beliefs. The analysis results showed that preservice teachers’ moral maturity levels differed significantly according to gender, year of study, and achievement level but not according to the type of the high school of graduation and their department. The gender variable led to a significant difference in preservice teachers’ progressivist, existentialist, and essentialist educational beliefs. The department variable led to a significant difference in their progressivist, perennialist and essentialist educational beliefs. Additionally, there was positive significant correlation between preservice teachers’ moral maturity levels and their existentialist, reconstructionist and perennialist educational beliefs. There was also negative significant correlation between their moral maturity levels and essentialist educational beliefs.

Anahtar Kelimeler

Moral Maturity, Educational Beliefs, Educational Philosophy.

Kaynakça

• Adıgüzel, Abdullah. “Üniversite Öğrencilerinin Ahlaki Olgunluk Düzeyleri ile Genel Özyeterlik Düzeyleri Arasındaki İlişki”. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi 5/1 (2017), 1-17.
• Akgün, İsmail. Sınıf Öğretmeni Adaylarında Eleştirel Düşünce Yönelimleri İle Eğitim İnançları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• Aktaş, Hamza - Kartopu, Saffet . “Üniversite Öğrencilerinin Dindarlık Eğilimlerine Göre Ahlaki Olgunluk Düzeylerinin İncelenmesi: Gümüşhane Üniversitesi Örneği”. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi 4/35 (2016), 34-42. https://doi.org/10.16992/ASOS.6523
• Alkal, Ahmet - Kök, Mehmet. “Ahlaki Olgunluğun Yordanmasında Kişilik Özelliklerin ve Bazı Değişkenlerin Etkisinin İncelenmesi”. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi 22/2 (2018), 509-529.
• Altaş, Nurullah - Arıcı, İsmail. “Din Eğitiminin Bilimselleşme Süreci”. Din Eğitimi. ed. Mustafa Köylü ve Nurullah Altaş . 40-69. Ankara: Gündüz Yayınevi, 2012.
• Auger, Giselle A. - Gee, Charlie. “Developing Moral Maturity: An Evaluation of the Media Ethics Course Using The Dit-2.” Journalism & Mass Communication Educator 71/2 (2016), 146-162.
• Aydın, İbrahim Hakkı. “Seküler Ahlak Bağlamında Din-Ahlak İlişkisi”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 35 (2011), 1-23.
• Bakioğlu, Fuad. Kültürlerarası Tolerans ile Ahlaki Olgunluk Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Tokat: Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
• Bakioğlu, Fuad. - Şahin, Rukiye. “Kültürlerarası Tolerans ile Ahlaki Olgunluk Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 7/29 (2014), 108-116.
• Balcı, Aslı. Öğretmen ve Öğretmen Adaylarının Eğitim İnançları ile Özyeterlik İnançlarının İncelenmesi (Okul Öncesi Örneği). Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2015.
• Başar, Gizem Güler. Ergenlerin Aile Aidiyeti ve Ebeveyn İlişkileri ile Ahlaki Olgunluk Düzeyleri Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. Karabük: Karabük Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Bayrak Aykan, Emine vd. “Hemşirelik Öğrencilerinde Ahlaki Olgunluk ve Etik Duyarlılığın Değerlendirilmesi”. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hemşirelik Dergisi 1/2 (2019), 84-91.
• Bayraktar, Güllü Manolya. Öğrencilerin Ahlaki Olgunluk Düzeyleri ve DKAB Dersine Yönelik Tutumları (Rize İli Örneği). Rize: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Bayraktaroğlu, Eda. Lise Öğrencilerinin Ahlaki Olgunluk Düzeyleri ile Mizah Tarzları ve Şiddet Eğilimleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
• Berkant, Hasan Güner - Özaslan, Dildar. “Öğretmen Adaylarının Eğitim İnançlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 20/Özel Sayı (2019), 923-940. https://doi.org/10.17494/ogusbd.555081
• Büyükalan Filiz, Sevil. “Eğitimle İlgili Temel Kavramlar”. Eğitim Bilimine Giriş. Ed. M. Çağatay Özdemir. 1-29. Ankara: Pegem Akademi, 2. Baskı, 2011.
• Çakmak, Zafer vd. “Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Eğitim İnançlarına Yönelik Görüşlerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi”. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 16/USBES Özel Sayı II (2016), 1190-1205.
• Çekin, Abdulkadir. “Öğretmen Adaylarının Ahlaki Olgunluk Düzeyleri”. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21/3 (2013), 1035-1048.
• Çelik, Tuğba. “Gürsel Korat’ın Tarihsel Düzlemli Romanlarında Varoluşçuluk”. Dil ve Edebiyat Dergisi 8/1 (2011), 41-76.
• Çermik, Hülya. “Bir Bilim Olarak Eğitimin Temelleri”. Eğitim Bilimine Giriş. ed. Mustafa Yılman. 11-37. Ankara: Nobel, 2006.
• Demir Çelebi, Çiğdem - Sezgin, Osman. “Lise Öğrencilerinin Öznel İyi Oluşları ile Ahlaki Olgunluk Seviyeleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi 5/2 (2015), 99-146. https://doi.org/10.23863/kalem.2017.53
• Demirci Seyrek, Özgür. Akademik Personelin Ahlaki Olgunluk Düzeylerine Göre Duyarlık Durumu. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• Deng, Feng vd. “The Relationship Among Chinese Practicing Teachers’ Epistemic Bliefs, Pedagogical Bliefs and Their Bliefs About use of ICT”. Educational Technology & Society 17/2 (2014), 245-256.
• Dilmaç, Bülent. İlköğretim Öğrencilerine İnsani Değerler Eğitimi Verilmesi ve Ahlaki Olgunluk Ölçeği ile Eğitimin Sınanması. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1999.
• Eliasa, Eva Imenia. “Increasing Values of Teamwork and Responsibility of The Students Through Games: Integrating Education Character in Lectures”. Procedia - Social and Behavioral Sciences 123 (2014), 196-203. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2014.01.1415
• Erdoğan, Çağrı Hamdi. Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Kişilik Özellikleri Ahlaki Olgunluk Düzeyleri ve Öğretmenlik Meslek Etiği Hakkındaki Görüşleri. Kayseri: Erciyes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2018.
• Ergün, Muammer. “Eğitimin Felsefi Temelleri”. Eğitim Bilimine Giriş. ed. Özcan Demirel ve Zeki Kaya. 69-94. Ankara: Pegem Akademi, 5.Baskı, 2010.
• Erol, Hatice Tül Kübra. (2019). Lise Öğrencilerinde Sosyal Medya Aktiviteleri ve Ahlaki Olgunlukla İlişkisi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Evli, Fatih. Üniversite Takımlarında Farklı Branşlardaki Sporcuların Ahlaki Olgunluk ve Sosyal Bütünleşme Düzeyleri. Çorum: Hitit Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2018.
• Falkenberg, Andreas Wyller. “When in Rome… Moral Maturity and Ethics for International Economic Organizations”. Journal of Business Ethics 54 (2004), 17-32.
• Ferguson, Neil - Cairns, Ed. “Political Violence and Moral Maturity in Northern Ireland”. Political Psychology 17/4 (1996), 713-725. https://doi.org/10.2307/3792135
• Fidan, Nurettin - Erden, Münire. Eğitime Giriş. İstanbul: Alkım Kitabevi, 1998.
• Gül, Günay. Lise Öğrencilerinin Sosyal Medya Tutumları ile Ahlaki Olgunluk Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. İstanbul: İstanbul Sebahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Güven, Naciye. “Moral Maturity Levels of İmam Hatip High School Students: The Case of Ortaköy District”. International Journal of Psychology and Educational Studies 4/3 (2017), 42-52. https://doi.org/10.17220/ijpes.2017.03.005 Hartnett, Jack - Shumate, Michael. “Ethical Attitudes and Moral Maturity Among Prison Inmates”. Journal of Psychology 106/1980 (1980), 147-149. https://doi.org/10.1080/00223980.1980.9915180
• Hazlitt, Henry. Ahlakın Temelleri. çev. Mehmet Aydın ve Recep Tapramaz. Ankara: Liberte Yayınları, 2006.
• Hemming, James. “The Physiology of Moral Maturity”. Journal of Moral Education 20/2 (1991), 127-137. https://doi.org/10.1080/0305724910200202
• Herzog, Patricia Snell vd. “Facilitating Moral Maturit: İntegrating Developmental and Cultural Approaches”. Journal of Management, Spirituality & Religion 15/5 (2018), 450-474. https://doi.org/10.1080/14766086.2018.1521737
• Ilgaz, Gökhan vd. “Öğretmen Adaylarının Eğitim İnançları ile Öz-Yeterlik Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 13/1 (2013), 50-65.
• İzalan, Zehra. Sınıf Öğretmenlerinin Eğitim İnançları ile Eğitim Programına İlişkin Metaforik Algılarının Karşılaştırılması. Manisa: Manisa Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Kantarcı, Zeynep. “Sokrates ve Eğitim Felsefesi”. Mavi Atlas GŞÜ Edebiyat Fakültesi Dergisi 1 (2013), 78-90.
• Kapusuzoğlu, Şaduman. “Eğitimin Felsefi Temelleri”. Eğitim Bilimine Giriş. ed. Durmuş Ekiz ve Haydar Durukan. 121-142. İstanbul: Lisans Yayını, 2006. Karasar, Niyazi. Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık, 10.Basım, 2000.
• Karataş, Yalçın - Sarıçam, Hakan. “The Relationship Between Moral Maturity and Sense and Behaviors of Responsibility in Gifted Children”. Global Journal of Psychology Research 6/1 (2016), 10-19. https://doi.org/10.18844/gjpr.v6i1.491
• Kaya, Mevlüt - Aydın, Cüneyd. “Üniversite Öğrencilerinin Dini İnanç ile Ahlaki Olgunluk Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 30 (2011), 15-42.
• Kaygısız, İbrahim. “Eğitim Felsefesi ve Türk Eğitim Sisteminin Felsefi Temelleri”. Eğitim ve Yaşam 8 (1997), 5-15.
• Khader, Fakhri R. “Teachers’ Pedagogical Bliefs and Actual Classroom Practices in Social Studies Instruction”. American International Journal of Contemporary Research 2/1 (2012), 73-92.
• Kısakürek, Mehmet Ali. “Eğitim Felsefe İlişkileri Üzerine”. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi 15/1 (1982), 67-76. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000805
• Kozikoğlu, İshak - Erden, Rezzan Zeliha. “Öğretmen Adaylarının Eğitim Felsefesi İnançları Eleştirel Pedagojiye İlişkin Görüşleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. İlköğretim Online 17/3 (2018), 1566-1582.
• Kupfersmid, Joel H. - Wonderly, Donald M. “Moral Maturity and Behavior: Failure to Find A Link”. Journal of Youth and Adolescence 9/3 (1980), 249-261.
• Langford, Peter E. vd. “Do Senior Secondary Students Possess The Moral Maturity to Negotiate Class Rules?”. Journal of Moral Education 23 (1994), 387-408. https://doi.org/10.1080/0305724940230402
• Lickona, Thomas. Educating for Character: How School Can Teach Respect and Responsibility. New York: Bantam Books, 1991.
• McDonough, Graham P. “Moral Maturity and Autonomy: Appreciating The Significance of Lawrence Kolhberg’s Just Community”. Journal of Moral Education 34/2 (2005), 199-213. https://doi.org/10.1080/03057240500127186
• Nardi, Peter M. - Tsujimoto, Richard N. “The Relationship of Moral Maturity and Ethical Attitude”. Journal of Personality 47/2 (1979), 365-377. https://doi.org/10.1111/j.1467-6494.1979.tb00208.x
• Özdemir, Servet vd. Eğitim Bilimine Giriş. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 8. Baskı, 2012.
• Özeri, Zeynep Nezahat. Okul Öncesi Din ve Ahlak Eğitimi. İstanbul: Dem Yayınları, 2004.
• Patterson, Maggie Jones - Hall, Megan Williams. “Abortion, Moral Maturity and Civic Journalism”. Critical Studies in Media Communication 15/2 (1998), 91-115. https://doi.org/10.1080/15295039809367037
• Philibert, Paul J. “Moral Maturity and Education beyond Conventional Morality”. Review of Religious Research 23/3 (1982), 286-296. https://doi.org/10.2307/3511829
• Poyraz, Hakan. “Üniversitenin Görevi ve Ahlak Bilinci Üzerine Düşünceler”. Akademik İncelemeler Dergisi 1/1 (2006), 61-66.
• Reimer, Kevin S. vd. “Developing Conceptions of Moral Maturity: Tratis and Identity in Adolescent Personelity”. The Journal of Positive Psychology 4/5 (2009), 372-388. https://doi.org/10.1080/17439760902992431
• Savaş, Osman. Üniversite Öğrencilerinde Ahlaki Olgunluk, Sosyal İyi Oluş ve Psikolojik İyi Oluş Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. İstanbul: İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Selçuk, Mualla. Çocuğun Eğitiminde Dini Motifler. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2009.
• Sönmez, Veysel. Öğretim İlke ve Yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık, 3. Baskı, 2009.
• Standish, Paul. “Rival Conceptions of The Philosophy of Education”. Ethics and Education 2/2 (2007), 159-171. https://doi.org/10.1080/17449640701605277
• Sumner, Jane. “Reflection and Moral Maturity in A Nurse’s Caring Practice: A Critical Perspective”. Nursing Philisophy 11/3 (2010), 159-169. https://doi.org/10.1111/j.1466-769X.2010.00445.x
• Şengün, Mustafa. Lise Öğrencilerinin Ahlaki Olgunluk Düzeylerinin Bazı Kişisel Değişkenler Açısından İncelenmesi. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2008.
• Şengün, Mustafa - Kaya, Mevlüt. “Ahlaki Olgunluk Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 24-25 (2007), 51-64.
• Şimşek, Ali vd. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Eskişehir: Anadolu Üni.AÖF Yayını, 2015.
• Tekin, İshak. “Ahlaki Olgunluk Kavramı Üzerine Kuramsal Bir Çözümleme”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 6/5 (2017), 2275-2298.
• Tillich, Paul. Ahlak ve Ötesi. çev. Ruhattin Yazoğlu ve Tuncay İmamoğlu. İstanbul: İz Yayıncılık, 2006.
• Topçu, Nurettin. Ahlak. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2005.
• Tunca, Nihal vd. “Öğretmenlerin Eğitim İnançları ile Mesleki Değerleri Arasındaki İlişki”. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi 5/1 (2015), 11-47. https://doi.org/10.23863/kalem.2017.43
• Walker, Lawrence J. - Pitts, Russell C. “Naturalistic Conceptions of Moral Maturity”. Developmental Psychology 34/3 (1998), 403-419. https://doi.org/10.1037/0012-1649.34.3.403
• Yağcı, Esed. “Demokrasi ve Eğitim.” Eğitim ve Bilim 22/107 (1998), 15-22.
• Yalız Solmaz, Dilek. “Human Values As A Predictor of Moral Maturity of Teacher Candidates”. Universal Journal of Educational Research 6/5 (2018), 863-870. https://doi.org/10.13189/ujer.2018.060508
• Yayla, Ahmet. “Eğitimin Felsefi Temelleri”. Eğitim Bilimine Giriş. ed. Hasan Basri Memduhoğlu ve Kürşad Yılmaz. 20-46. Ankara: Pegem Akademi, 7. Baskı, 2015.
• Yazıcı, Tarkan. “Müzik Öğretmeni Adaylarının Eğitim Felsefesi İnançlar”. Kastamonu Eğitim Dergisi 25/2 (2017), 1-16.
• Yılmaz, Kürşad vd. “Eğitim İnançları Ölçeği’nin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 11/1 (2011), 335-350.
• Yiğit, Birol. “Eğitimin Felsefi Temelleri”. Eğitim Bilimine Giriş. ed. Mehmet Durdu Karslı. 29-49. Ankara: Pegem Akademi, 2. Baskı, 2008.