Military and Political Activities of Jarīr Ibn Abdullah al Bajalī (633-674)

Yıl 2022, Sayı: 52, 263 - 286, 30.06.2022

Yasemin Barlak

https://doi.org/10.17120/omuifd.1110987

Cited By: 2

Öz

Although he became a Muslim not long before the Prophet Muhammad’s death, Jarīr ibn Abdullah al Bajalī, who was known not only for his appearance but also for his good moral character, was a faithful and exemplary companion of the Prophet. He was honoured by the Prophet’s praise for these characteristics, and he made significant contributions to the Islamic community in religious, political, and military terms. He began to serve the State by destroying Dhul Khalasa, which was one of the most important temples of the pagans. He joined the fight against the apostates, and, by bringing the Bajīla tribe together, supported the Islamic army in the wars against the Sassanians. During the Rashidun caliphate, he successfully fulfilled the military and administrative tasks assigned to him. One of the most important characteristics of Jarīr ibn Abdullah is the fact that he never remained insensitive to the issues that arose among Muslims; he, through warnings and advice, invited people to act in accordance with the laws of the religion. Muslims respected him in this regard and heeded his warnings as they knew that the Prophet had assigned him this mission. This study addresses Jarīr ibn Abdullah’s military and political activities in the Muslim community during the period starting with his commissioning by Caliph Abu Bakr for the conquests in Iraq until his death.

Anahtar Kelimeler

History of Islam, Jarīr ibn Abdullah, Sassanians, Conquests of Iraq, Kufa

Cerîr b. Abdullah el-Becelî’nin Askerî ve Siyasi Faaliyetleri (633-674)

Öz

Cerîr b. Abdullah el-Becelî, Hz. Peygamber’in vefatına yakın bir dönemde iman etmesine rağmen dinine bağlı, gerek dış görünüşü gerekse ahlakının güzelliği ile tanınan örnek sahabîlerden biridir. Bu özellikleri ile Hz. Peygamber’in övgüsüne mazhar olmuş; dinî, siyasi ve askerî açılardan İslam toplumuna önemli katkılar sağlamıştır. Onun devletine hizmeti putperestlerin önemli tapınaklarından biri olan Zülhalesa’yı yıkmakla başlamıştır. Mürtedlerle mücadeleye katılmış, Becîle kabilesini bir araya toplayarak Sâsânîlere karşı yapılan savaşlarda İslam ordusuna büyük destek sağlamıştır. Dört halife döneminde kendisine verilen askerî ve idari görevleri başarıyla yerine getirmiştir. Cerîr b. Abdullah’ın en önemli özelliklerinden biri de Müslümanlar içerisinde çıkan herhangi bir meselede duyarsız kalmaması, insanları uyararak, nasihat ederek dinin emirlerine uygun bir şekilde hareket etmeye davet etmesidir. Müslümanlar bu konuda ona saygı duymuş, Hz. Peygamber’in kendisine böyle bir misyon yüklediğini bildikleri için uyarılarını dikkate almışlardır. Bu çalışmada Cerîr b. Abdullah’ın Halife Hz. Ebû Bekir tarafından Irak fetihlerine yönlendirmesinden itibaren vefatına kadar geçen dönemde İslam toplumu içerisindeki faaliyetleri askerî ve siyasi yönlerden ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

İslam Tarihi, Cerîr b. Abdullah, Sâsânîler, Irak Fetihleri, Kûfe

Kaynakça

• Âlûsî, Seyyid Mahmûd Şükrî el-Bağdâdî. Bulûğu’l-ereb fî ma‘rifeti ahvâli’l-Arab. tsh. Muhammed Behcet el-Eserî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• Avcı, Casim. “Kûfe”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 26/339-342. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
• Ayar, Kenan. “Mâlik b. el-Hâris el-Eşter’in İlk Dönem Siyasi Hadiselerdeki Rolü”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi. 5/4 (2005), 37-93.
• Aycan, İrfan. Saltanata Giden Yolda Muaviye b. Ebî Süfyan. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2001.
• Aydınlı, Abdullah. “Ebû Zer el-Gıfârî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 10/266-269. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
• Bakır, Abdulhalik. “Basra”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 5/108-111. İstanbul: TDV Yayınları, 1992. Balcı, İsrafil. İlk İslâm Fetihleri ve Savaş-Barış İlişkisi. Samsun: Din ve Bilim Kitapları, 2007, 170-171.
• Barlak, Yasemin. “Dört Halife Dönemi Siyasî Hadiselerinde Eş’as b. Kays’ın Rolü”. Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 7 (Aralık 2016), 101-141. https://doi.org/10.18498/amauifd.282869.
• Bekrî, Ebû Ubeyd Abdullah b. Abdilaziz b. Muhammed el-Endelüsî. Muʿcemü me’sta’cem min esmâi’l-bilâd ve’l-mevâdî. 4 Cilt. Âlemü’l-Kütüb, 3. Basım, Beyrut: 1403.
• Belâzürî, Ahmed b. Yahyâ b. Câbir b. Dâvud. Fütûhu’l-büldân. Beyrut: Dâr ve Mektebetü’l-Hilâl, 1988.
• Cevad Ali. el-Mufassal fî târîhi’l-Arab kable’l-İslam. 20 Cilt. b.y.: Dâru’s-Sâkî, 2001.
• Demirci, Mustafa. “Savâfî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 36/184-185. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
• Dilek, Mehmet – Erdoğan, Tunahan. “Cerîr b. Abdullah’ın Rivayet Ettiği Hadisler”. Katre Uluslararası İnsan Araştırmaları Dergisi. 9 (Haziran 2020), 111-149. https://doi.org/10.30622/tarr.748535.
• Dîneverî, Ebû Hanife Ahmed b. Dâvud. el-Ahbârü’t-tıvâl. thk. Abdülmün’im Âmir. Kahire: Dâru’l-İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, 1960.
• Fayda, Mustafa. “Ebû Bekir”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 10/101-108. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
• Halîfe b. Hayyât, Ebû Amr. Târîhu Halîfe b. Hayyât. thk. Ekrem Ziyâ el-Umerî. Beyrut: Dâru’l-Kalem, 2. Basım, 1397.
• Halîfe b. Hayyât, Ebû Amr. Tabakâtu Halîfe b. Hayyât. thk. Süheyl Zekkâr. b.y.:Dâru’l-Fikr, 1993.
• Harman, Ömer Faruk. “Zülhalesa”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 44/561. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• İbn Abdilberr, Ebû Ömer Yûsuf b. Abdillâh b. Muhammed b. Âsım en-Nemerî el-Kurtubî, el-İstî‘âb fî ma‘rifeti’l-aṣḥâb. thk. Ali Muhammed el-Becâvî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ceyl, 1992.
• İbn A‘sem el-Kûfî. el-Fütûh. çev. Mehmet Cevher Caduk. 2 Cilt. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2020.
• İbn Esîr, Ebü’l-Hasen İzzüddîn Alî b. Muhammed b. Muhammed eş-Şeybânî el-Cezerî. el-Kâmil fi’t-tarîh. thk. Ömer Abdü’s-Selâm Tedmürî. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1997.
• İbn Habîb, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Ümeyye b. Amr el-Bağdadi. el-Muhabber. thk. Ilse Lichtenstädter. Beyrut: Dâru’l-Âfâki’l-Cedîde, 1431.
• İbn Hacer Ebu’l-Fazl Ahmed b. Ali b. Muhammed b. Ahmed el-Askalânî. el-İsâbe fî temyîzi’s-sahâbe. thk. Âdil Ahmed Abdülmevcûd ve Ali Muhammed Muavvaz. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1415.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed. es-Sîretu’n-Nebeviyye ve ahbâru’l-hulefâ. Beyrut: Kitâbü’s-Sikâfe, 3. Basım, 1417.
• İbn Sa‘d, Ebû Abdillâh Muhammed b. Menî‘ el-Hâşimî el-Basrî el-Bağdâdî. Tabakâtü’l-kübrâ. thk. Muhammed Abdülkâdir Atâ. 8 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1990.
• Kelbî, Ebü’l-Münzir Hişâm b. Muhammed ebi’n-Nadr b. Sâib b. Bişr. Kitâbü’l-esnâm. thk. Ahmed Zeki Paşa. Kahire: Dâru’l-Kitâbi’l-Mısriye, 2000.
• Minkarî, Nasr b. Müzâhim. Vak‘atü Sıffîn. thk. Abdüsselâm Muhammed Hârûn. Beyrut: Dâru’l-Ceyl, 1990.
• Önkal, Ahmet. “Arfece b. Herseme”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 3/354. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
• Sarıçam, İbrahim. “Nihâvend”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 33/98-99. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
• Söylemez, Mehmet Mahfuz. “Emevi İktidarına Karşı Kûfe’den İlk Sivil Muhalefet: Hucr b. Adiy Hareketi”. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 3/6 (2004/2), 31-48.
• Taberânî, Süleyman b. Ahmed b. Eyyûb Mutîi’l-Hamiyyi’ş-Şâmî Ebû’l-Kâsım. Mu‘cemü’l-kebîr. thk. Hamdi b. Abdilmecid eş-Şâmî. 25 Cilt. Kahire: Mektebetü İbn Teymiye, 2. Basım, 1994.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr b. Yezîd b. Kesîr b. Gâlib el-Âmülî Ebû Ca‘fer. Târîḫu’l-ümem ve’l-mülûk. 11 Cilt. Beyrut: Dâru’t-Turâs, 2. Baskı, 1387.
• Yazıcı, Tahsin. “Hemedan”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 17/183-185. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
• Yücesoy, Hayrettin. “Kādisiye Savaşı”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 24/136-137. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.