أثر اختلاف القراءات والوقف والابتداء على تنوع المعاني في قصة سُليمان في سورة النَّمل

Yıl 2024, Sayı: 56, 213 - 232, 30.06.2024

Israa Mahmood Eıd Eıd

https://doi.org/10.17120/omuifd.1450576

Öz

إنّ تعدد القراءات مما تميّز به القرآن الكريم عن غيره من الكتب السماوية الأخرى، ويُعدُّ علم القراءات من أهم العلوم التي تُعين المُفسر على التفسير الصحيح، وقد جاء هذا البحث ليُسلط الضوء على اختلاف القراءات المتواترة والشاذة معًا في قصة سُليمان عليه السلام في سورة النَّمل، وأثر ذلك الاختلاف في توسُّع المعنى، وإثراء دلالاته، وقد بلغت عدد المواضع المختلف فيها أكثر من عشرين موضعًا تقريبًا، بعضها نتج اختلافه من لهجات العرب ولغاتهم ولا أثر له في المعنى، وبعضها الآخر له أثر بَيّن في المعنى، كما سلط البحث الضوء على مواضع الوقف والابتداء المختلف فيها بين العلماء وأثر ذلك في المعنى أيضًا، ومما ظهر جليًا في البحث أن اختلاف القراءات يوسّع المعنى بلا تضاد ولا تناقض، بل يؤيد بعضها بعضًا لإظهار جمال الإعجاز وكمال البلاغة في القصة.

Anahtar Kelimeler

القراءات, الوقف والابتداء, المعاني, اختلاف, ، سليمان عليه السلام, سورة النمل

Kıraat, Vakf ve İbtida Farklılıklarının Mana Çeşitliliğine Etkisi (Neml Suresinde Yer Alan Süleyman Kıssası Özelinde)

Öz

Kıraat çeşitliliği, Kur’an-ı Kerîm’i diğer semavi kitaplardan ayıran özelliklerdendir. Kıraat ilmi müfessirin sahih tefsire ulaşmasına yardımcı olan en önemli ilimlerdendir. Bu çalışma, Neml suresinde yer alan Süleyman kıssasındaki bazısı mütevatir bazısı şaz olan farklı kıraatlere ışık tutacaktır. Bu farklılıklar anlam genişliği ve mana zenginliği üzerinde etkili olmuştur. Söz konusu kıssadaki ihtilaf edilen yerlerin sayısı yaklaşık yirmidir. Bunların bir kısmı Arap lehçelerinin farklılığından kaynaklı olup mana üzerinde herhangi bir etkisi bulunmamaktadır. Diğer bir kısmı ise açıkça anlama etki etmektedir. Aynı zamanda bu araştırma, kıssada bulunan ve alimler arasında ihtilaflı olan vakf ve ibtida yerleri ile bunların mana üzerindeki etkilerini incelemektedir. Araştırma neticesinde kıraat farklılıklarının herhangi bir çelişki veya zıtlığa sebep olmaksızın anlam genişliği sağladığı ortaya çıkmıştır. Hatta kıssadaki belagatin tam olması ve i`câzın güzelliğinin ortaya çıkmasında bu manaların birbirini desteklediği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Kıraat, vakf ve ibtida, anlam, ihtilaf, Süleyman (as), Neml suresi

The Impact of Variations in Recitations, Pauses, and Commencements on the Diversity of Meanings in the Story of Solomon in Surah An-Naml

Öz

The science of Qira'at (recitations) is among the most crucial disciplines aiding interpreters in achieving accurate exegesis. This research aims to shed light on the variations in both well-established and anomalous recitations within the story of Solomon (peace be upon him) in Surah An-Naml, exploring the repercussions of such variations on the broadening of meanings and the enrichment of their connotations. This study identifies over twenty locations where variations occur, with some stemming from regional Arabic dialects and linguistic nuances that bear no impact on the intended meaning, while others significantly influence the interpretation. Additionally, this research highlights discrepancies in pauses and commencements among scholars and examines their implications on the overall meaning. The findings of the study demonstrate that variations in recitations contribute to an expanded understanding without introducing contradictions. Instead, these variations complement each other, emphasizing the beauty of linguistic marvels and the perfection of rhetoric within the narrative.

Anahtar Kelimeler

Recitations, Pauses and Commencements, Meanings, Variations, Solomon (peace be upon him), Surah An-Naml

Kaynakça

• Aclûnî, Ebü'l-Fida İsmail b. Muhammed, Keşfü'l-hafa ve müzilü'l-ilbas. tsh. Ahmed Kalaş. Haleb: Mektebetü't-Türûsi'l-İslâmî, [t.y.].
• Ali b. Muhammed el-Hâzin, Lübâbü’t-te’vîl fî meâni’l-tenzîl, thk. Muhammed Ali Şahin (Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-ilmiyye, 1415).
• Bikâî, İbrahim b. Ömer b. Ali b. Ebî Bekir. Nazmu’d-durer fî tenâsubi’l-âyâti ve’s-suver. Kahire: Dâru’l-kitabi’l- İslâmî, ts.
• Buhârî, Muhammed b. İsmâîl, es-Sahîh, thk. Muhammed en-Nâsir, Riyad: Dâru Tavki’n-Necât, 1422.
• Ebû Ali el Farisi, el-Hasan b. Ahmed, el-Hücce li’l-Kurraü’s-Seb`a, Dımeşk: Daru’l-Me’mun, 2. Baskı, 1993.
• Ebû Hayyân el-Endelûsî, Muhammed b. Yusuf, el-Bahru’l-Muhît fi’t-Tefsîr, Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1420.
• ed-Dânî, Osman b. Saîd, el-Müktefa fi'l-vakf ve'l-ibtida fî kitâbillahi azze ve celle. thk. Yusuf Mar'aşli. Beyrut: Müessesetü'r-Risâle, 1984/1404.
• el- Kirmânî, Muhammed b. Ebî Nasr, Şevazü’l-Kıraat, thk. Şemran İclî. Beyrut: Müessesetü’l-Belağ, t.y.
• el-Beğavî, el-Hüseyin b. Mesut b. el-Ferâ’. Meâlimu’t-Tenzîl. Thk: Abdurrezzak el-Mehdî, Beyrut: Dâr-u İhyâ-u’t-Turâsi’l-Arabî, 1. Basım, 1420.
• el-Ezheri, Muhammed b. Ahmed, Meâni’l-Kıraat, Suudi Arabistan: Camiatü'l-Melik Suud, 1991.
• el-Hüzelî, Yusuf b. Ali b. Cebbara, el-Kamil fi’l-Kıraat ve’l- Erbaîn ez-zâide aleyha, BAE: Müessesetü semâ, 2007.
• er-Râzî, Fahrüddîn Muhammed b. Ömer b. el-Hasan, Miftâhu’l-Ğayb-et-Tefsîrü’l-Kebîr. Beyrut: Dâr-u İhyâ-u’t-Turâsi’l-Arabî, 3. Basım, 2017.
• et-Taberî, Muhammed b. Cerîr, Câmiu’l-Beyân fî Te’vîli’l-Kur’ân, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2000.
• ez-Zehebî, Muhammed b. Ahmet, Târîhu’l-İslâm ve vefeyâtü’l-meşâhîr ve’l-aʿlâm’, Beyrut: Daru’l-ğarb, 2003.
• ez-Zemahşerî, Muhammed b. Amr, el-Keşşâf an Hakâiki Ğavâmizi’t-Tenzîl ve uyûni’l-ekâvîl fî vücûhi’t-te’vîl, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Arabî, 3. baskı, 1407.
• İbn Âşûr, Muḥammed Ṭâhir. et-Taḥrîr ve’t-tenvîr. Tunus: Dâru’t-Tunisiyye li’n-Neşr, 1984.
• İbn Atiyye, Abdulhak b. Ğâlib, Maharreru’l-Vecîz fî Tefsîri’l-Kurân’il-‘Azîz, thk: Abdusselam Abduşşâfi, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiye, 1422.
• İbn-i Cinnî, Osman b. Cinnî, el-Muhtesib fî Tebyîn-i Vücûh-i Şevâzzi’l-Kiraât, Vizâretü’l-Evkâf-el-Meclisü’l-A‘lâ li’ş-Şuûni’l-İslamiyye, 1999.
• İbnü'l- Cezerî, Muhammed b. Muhammed, en-Neşru fi'l-kırââti'l-Aşer, thk.: Ali Muhammed, er-Riyad: Mektebetu’r-Riyadi'l-Hâdise, 1985.
• İbnü'l- Enbârî, Muhammed b. Kasım, Îzâhû’l-Vakf ve’l-İbtidâ’, thk. Muhiddin Ramazan, Dımaşk, Matbuâtu Mecmai’l-Lugati’l-Arabiyye, 1971.
• Nehhâs, Ebû Cafer Ahmed b. Muhammed, el-Kat‘u ve’l-İ’tinâf, thk. Abdurrahman el-Matrûdî, Suudî Arabistan, Dârû Âlemi’l-Kutup, 1992.
• Şekakî, Rihab Muhammed, Hilyetü’t-Tilave fi Tecvîdi’l-Kur’an, Cidde, Mektebetü Revâiu‘l-Memleke, 2017.
• Semîn el-Halebî, Aḥmed b. Yûsuf. ed-Durru’l-meṣûn fî ulûmi’l-kitâbi’l-meknûn. thk. Ahmed Harrat. Dimaşk: Dâru’l-Kalem, ts.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr, Câmiu'l-Beyân an te'vil-i ayi'l-Kurân, thk. Abdullah et-Türki, Mısır: Dâru Hecer, 2001.
• Üşmûnî, Ahmed b. Muhammed, Menarü'l-hüda fî beyâni'l-vakf ve'l-ibtida. 2. Bs. Kahire : Mustafa el-Babi el-Halebi ve Evladuhu, 1973/1393.