Politik Yönleriyle Asurlularda Dua Ve Lânet

Yıl 2024, Sayı: 57, 81 - 104, 31.12.2024

Sercan Coşgun , Okay Pekşen

https://doi.org/10.17120/omuifd.1542358

Öz

İnsan, kendisini çaresiz hissettiği durumlarda tanrılara yakarışlarda bulunmaya ve onlara sığınmaya eğilimli bir canlıdır. Zira insani gayretle çözüme kavuşturulamayan hususlar en kudretli varlık olarak kabul edilen tanrılara başvurarak ilahî yöntemle çözülmek istenir. Her toplum kendi inançları çerçevesinde dua ve lânet olgularını aktif olarak kullanmaktadır. Sami toplumlar ise neredeyse hayata dair her hususta bu olgulara başvurmaları açısından diğer toplumlara kıyasla ön plana çıkmaktadırlar. Söz konusu toplumun gündelik yaşamının yanı sıra siyasal hayatında da yemin ve lânet olguları önemli bir yer tutmaktadır. Sami toplumların tarihte kurmuş oldukları en önemli devletlerden biri olan Asur Devleti belki de bu açıdan en belirgin olanıdır. Asur kralları yürütmüş oldukları inşa faaliyetlerinden askeri seferlere, mektuplaşmalarından anlaşma metinlerine kadar her faaliyette dua ve lânet olgularını bir arada kullanmışlardır. Bu çalışmada, Asurlulara ait çivi yazılı metinlerden elde edilen bilgilerden hareketle dua ve lânet olgularının siyasal erk tarafından hangi durumlarda, nasıl ve ne amaçla kullanılmış oldukları sorularının cevapları aranacaktır.

Anahtar Kelimeler

Sami Toplumlar, Asurlular, Din, Dua, Lânet

Prayer and Curse in the Assyrians with Political Aspects

Öz

Human beings are prone to appeal to the gods and seek refuge in them when they feel helpless. Issues that cannot be resolved by human effort are often entrusted to divine intervention, turning to the gods who are regarded as the most powerful beings. Every society actively employs the practices of prayer and curses within the framework of their own beliefs. Semitic societies, in particular, stand out compared to other societies for their frequent recourse to these practices in almost every aspect of life. Beyond their daily lives, oaths and curses also hold significant importance in their political affairs. The Assyrian State, one of the most prominent states established by Semitic societies in history, is perhaps the most notable in this regard. Assyrian kings combined the practices of prayer and curses in all their activities, from construction projects to military campaigns, and from correspondence to treaty texts. In this study, based on information obtained from Assyrian cuneiform texts, we will explore the situations, methods, and purposes for which prayer and curses were employed by the political authorities.

Anahtar Kelimeler

Semitics, Assyrians, Religion, Prayer, Curse.

Kaynakça

• Akkuş Mutlu, Suzan. “Asur Devleti’nin Anadolu Politikasında Ḫubuškia Ülkesinin Rolü”. Akademik Tarih Ve Düşünce Dergisi 5/17 (December 2018), 130-152.
• Akyüz, Faruk - Toptaş, Koray. “Yeni Asur İmparatorluğu: Savaşın Kralları”. Eski Mezopotamya’nın Siyasi Tarihi. ed. Lütfi Gürkan Gökçek et al. 195-244. İstanbul: Değişim Press, 2020.
• Alakuş, Abdullah. “Eski Yunan’da Din ve Şifa İlişkisi Üzerine Bir Araştırma”. Erciyes Akademi 35 (Special Issue) (September 2021), 561-576.
• Alkın, Erdem. “Kargışların (Beddualar/Kötü Dilekler) “Dikotomi”, “Anti-Yapı”, “Hedef-Yapı” ve “Araçsal Sebep” Kavramları Açısından Değerlendirilmesi”. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 9/6 (December 2021), 1571-1585.
• Altuncu, Abdullah. “Sümerlerde Tanrı Anlayışı ve Tanrılar Panteonu”. Sosyal Bilimler Dergisi 4/7 (June 2014), 118-142.
• Aslan, Cemre. Yeni Asur Dönemi’nde Asur Devleti’nin Batı Yayılımı. Samsun: Ondokuz Mayis University, Institute of Social Sciences, MA Thesis, 2019.
• Aslan, Cemre – Pekşen, Okay. “Yeni Asur Dönemi’nde Asur Devleti’nin Batı Seferlerinin İktisadi Kazanımları ve Bu Kazanımların Korunmasına Yönelik Faaliyetler”. Near East Historical Review 11/1 (January 2021), 1-15.
• Birecikli, Fatma. Yeni Asur Devleti Siyasi Tarihi ve Kültürü. Ankara: Gazi University, Institute of Social Sciences, MA Thesis, 2010.
• Cancik-Kirschbaum, Eva. Asurlular (Tarih, Toplum, Kültür). trans. Firuzan Gürbüz Gerhold. İstanbul: Alfa Press, 2020.
• Coşgun, Sercan - Pekşen, Okay. “Yeni Asur Devleti’nin Askeri Seferlerinde Ganimet Alınan Hayvanlar ve Bölgeleri”. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi 12/4 (December 2022), 2583-2599.
• Coşgun, Sercan. Asurlularda Yemin, Dua ve Lanet. Samsun: Ondokuz Mayis University, Institute of Graduate Studies, MA Thesis, 2024.
• Coşkun, İsmail. Geç Hitit, Yeni Asur ve Urartu Uygarlıklarında Ziyafet/Yemek Sahneleri. Van: Van Yüzüncü Yil University, Institute of Social Sciences, PhD Thesis, 2018.
• Coşkun, İsmail. “Yeni Asur Kralı Esarhaddon’un Kaygı Bozuklukları”. Van İnsani ve Sosyal Bilimler Dergisi-ViSBiD 4 (December 2022), 58-73.
• Dietrich, Manfried. The Neo-Babylonian Correspondence of Sargon and Sennacherib (State Archives of Assyria, 17). Volume 17. Helsinki: Helsinki University Press, 2003.
• Duymuş, Hanım Hande. Asur Devletinin Dış Politikası (Yeni Asur Devri). Ankara: Gazi University, Institute of Social Sciences, PhD Thesis, 2011.
• Duymuş Florioti, Hanım Hande. “Yeni Asur Metinlerinde Geçen Ay İsimleri”. Tarih İncelemeleri Dergisi 27/2 (December 2012), 359-379.
• Dündar, Mahmut. “Farklı Yaş Gruplarında Dua ve Din Eğitimi”. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9/20 (August 2018), 455-480.
• Eder, Christian. “Asur Zaman Aralığı ve Önasya’nın Kesin Kronolojisi”. trans. Atila Türker. Tarih İncelemeleri Dergisi 24/1 (June 2009), 195-239.
• Frahm, Eckart. “The Neo-Assyrian Period (ca 1000-609 BCE)”. A Companion to Assyria. ed. Eckart Frahm. 161-208. Hoboken: Wiley Blackwell Publishing, 2017.
• Frame, Grant. The Royal Inscriptions of Sargon II, King of Assyria (721–705 BC), (The Royal Inscriptions of the Neo-Assyrian Period 2) - RINAP. Volume 2. Winona Lake: Eisenbrauns, 2021.
• Gökçek, Lütfi Gürkan. Asurlular. Ankara: Bilgin Kültür Sanat Press, 2nd Edition, 2020.
• Grayson, Albert Kirk. Assyrian Rulers of the Third and Second Milennia BC (to 1115 BC), The Royal Inscriptions Of Mesopotamia Assyrian Periods - RIMA. Volume 1. Toronto: University of Toronto Press, 2002.
• Grayson, Albert Kirk. Assyrian Rulers of the Early First Millennium BC I (1114- 859 BC), The Royal Inscriptions Of Mesopotamia Assyrian Periods - RIMA. Volume 2. Toronto: University of Toronto Press, 2002.
• Grayson, Albert Kirk. Assyrian Rulers of the Early First Millennium BC II (858- 745 BC), The Royal Inscriptions Of Mesopotamia Assyrian Periods - RIMA. Volume 3. Toronto: University of Toronto Press, 2002.
• Grayson, Albert Kirk - Novotny, Jamie. The Royal Inscriptions of Sennacherib, King of Assyria (704-681 BC), Part 1, (The Royal Inscriptions of the Neo-Assyrian Period 3/1) - RINAP. Volume 3/1. Winona Lake: Eisenbrauns, 2012.
• Hunger, Hermann, Astrological Reports to Assyrian Kings (State Archives of Assyria, 8). Volume 8, Helsinki: Helsinki University Press, 1992.
• Kataja, Laura – Whiting, Robert M. Grants, Decrees and Gifts of the Neo-Assyrian Period (State Archives of Assyria, 12). Volume 12. Helsinki: Helsinki University Press, 1995.
• Kılıç, Yusuf – Yılmaz, Cemal. “Amarna Çağı ve Asur’un Yükselişi (Orta Asur Dönemi: MÖ 1500-1000)”. Eski Mezopotamya’nın Siyasi Tarihi, ed. Lütfi Gürkan Gökçek et al. 149-194. İstanbul: Değişim Press, 2020.
• Kızıler, Hamdi. “Dinlerde Dua, Sunu ve Sunaklar (Fizikî Âlemden Sanal Âleme)”. İnsan Ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 4/4 (December 2015), 1049-1051.
• Köroğlu, Kemalettin. Eski Mezopotamya Tarihi (Başlangıcından Perslere Kadar). İstanbul: İletişim Press, 14th Edition, 2021.
• Kuhrt, Amelie. Eski Çağ’da Yakındoğu II (M.Ö. 3000-330). trans. Dilek Şendil. Volume 2. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Press, 2nd Edition, 2010.
• Kurt, Mehmet. “Que Ülkesi ve Yeni Asur Devleti’nin Anadolu Politikası Bakımından Önemi”. Sosyal Bilimler Dergisi 10/3 (December 2008), 117-133.
• Larsen, Mogens Trolle. Kültepe Tabletleri VI-c. Volume 3. Ankara: Türk Tarih Kurumu Press, 2014.
• Leichty, Erle. The Royal Inscriptions of Asarhaddon, King of Assyria (680-669 BC), (The Royal Inscriptions of the Neo-Assyrian Period 4) - RINAP. Volume 4. Winona Lake: Eisenbrauns, 2011.
• Liverani, Mario. The Ancient Near East History: History, Society and Economy. trans. Soraia Tabatabai. New York: Routledge Taylor and Francis Group, 2014.
• Livingstone, Alasdair. Court Poetry and Literary Miscellanea (State Archives of Assyria, 3).Volume 3. Helsinki: Helsinki University Press, 1989.
• Luckenbill, Daniel David. Ancient Records of Assyria and Babylonia - ARAB. Volume 1. Chicago: Chicago University Press, 1926.
• Luckenbill, Daniel David. Ancient Records of Assyria and Babylonia - ARAB. Volume 2. Chicago: Chicago University Press, 1927.
• Luukko, Mikko – Buylaere, Greta Van. The Political Correspondence of Esarhaddon (State Archives of Assyria, 16). Volume 16. Helsinki: Helsinki University Press, 2002.
• Memiş, Ekrem – Köstüklü, Nuri. Tarih Boyunca Ortadoğu-Anadolu İlişkileri, Konya: Selçuk University Printing House, 1992.
• Mieroop, Marc Van de. Eski Yakındoğu Tarihi (MÖ 3000-323). trans. Sinem Gül. İstanbul: Homer Press, 2018.
• Nardo, Don. Ancient Mesopotamia (Greenhaven Encylopedia). New York: Greenhaven Press, 2007.
• Novotny, Jamie – Jeffers, Joshua. The Royal Inscriptions of Ashurbanipal (668-631 BC), Aššur-etel-ilāni (630-627 BC), and Sîn-šarra-iškun (626-612 BC), Kings of Assyria, Part 1, (The Royal Inscriptions of the Neo-Assyrian Period 5/1) - RINAP. Volume 5/1. Winona Lake: Eisenbrauns, 2018.
• Parpola, Simo, The Correspondence of Sargon II, Part I: Letters from Assyria and the West (State Archives of Assyria, 1). Volume 1. Helsinki: Helsinki University Press, 1987.
• Parpola, Simo – Watanabe, Kazuko. Neo-Assyrian Treaties and Loyalty Oaths (State Archives of Assyria, 2). Volume 2. Helsinki: Helsinki University Press, 1988.
• Parpola, Simo, Letters from Assyrian and Babylonian Scholars (State Archives of Assyria 10). Volume 10. Helsinki: Helsinki University Press, 1993.
• Pekşen, Okay – Topaloğlu, Yasin. “A Theocratic Approach to Governance in Ancient Times: Assyrians”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 24/1 (March 2024), 9-36.
• Reynolds, Frances. The Babylonian Correspondence of Esarhaddon and Letters to Assurbanipal and Sin-šarru-iškun from Northern and Central Babylonia (State Archives of Assyria, 18). Volume 18. Helsinki: Helsinki University Press, 2003.
• Saygılı Savaş, Yeliz – Çakır, Muhammet Yasin. “Dua (Alkış) ve Beddualardaki (Kargış) Yönelim Metaforları Üzerine Bir İnceleme”. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi 14/35 (September 2021), 852-872.
• Sezen, Gamze. M.Ö. I. Bin’de Anadolu’da Geç Asur ve Geç Babil Mühürleri. Ankara: Ankara University, Institute of Social Sciences, MA Thesis, 2015.
• Şahin, Hasan Ali. “Eski Asur Toplumunda Baştanrı Aššur Kültü”. Mezopotamya’nın Eski Çağlarında İnanç Olgusu ve Yönetim Anlayışı. ed. Lütfi Gürkan Gökçek et al. 349-370. İstanbul: Değişim Press, 2019.
• Şahin, Hasan Ali. “Eski Asur Devleti ve I. Šamšī-Adad”. Eski Mezopotamya’nın Siyasi Tarihi. ed. Lütfi Gürkan Gökçek et al. 101-134. İstanbul: Değişim Press, 2020.
• Tadmor, Hayim – Yamada, Shigeo, The Royal Inscriptions of Tiglath-pileser III (744–727 BC) and Shalmaneser V (726–722 BC), Kings of Assyria (The Royal Inscriptions of the Neo-Assyrian Period 1) - RINAP. Volume 1. Winona Lake: Eisenbrauns, 2011.
• Toptaş, Koray. Yeni Asur İmparatorluğu’nda İdeoloji, Propaganda ve İsyanlar. Ankara: Gazi University, Institute of Social Sciences, PhD Thesis, 2018.
• Toptaş, Koray. Filolojik ve Arkeolojik Belgeler Işığında Asurbanipal ve İcraatları. Ankara: Ankara University, Institute of Social Sciences, MA Thesis, 2020.
• Toptaş, Koray. Asarhaddon Asur Kralı, Babil Yöneticisi, Mısır Fatihi. Ankara: Berikan Press, 2021.
• Turgut, Ayşegül. İlk Yetişkinlerde Dua Tutumları-Psikolojik İyi Olma İlişkisi. Isparta: Süleyman Demirel University, Institute of Social Sciences, MA Thesis, 2017.
• Uysal, Özlem. Hitit Duaları. Denizli: Pamukkale University, Institute of Social Sciences, MA Thesis, 2022.
• Veenhof, Klaas R. Kültepe Tabletleri VIII, Ankara: Türk Tarih Kurumu Press, 2017.
• W. Cole, Steven – Machinist, Peter. Letters from Assyrian and Babylonian Priests to Kings Esarhaddon and Assurbanipal (State Archives of Assyria, 13). Volume 13. Helsinki: Helsinki University Press, 1998.
• Yıldırım, Ercüment. Eskiçağ Mezopotamya’sında Liderler Krallar Kahramanlar. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Press, 2017.
• Yılmaz, İlknur. Yahudilik’te Dua. Sivas: Sivas Cumhuriyet Uniyersity, Institute of Social Sciences, MA Thesis, 2013. Yılmaz, Mehmet. Üniversite Gençliğinde Dua ve Umutsuzluk İlişkisi (Bayburt Üniversitesi Örneği). Rize: Recep Tayyip Erdoğan University, Institute of Social Sciences, MA Thesis, 2019.