Düzenli Fiziksel Aktivite Yapan Orta Yaşlı Bireylerin Serbest Zaman Katılımlarının Sağlık Algısına Etkisinin İncelenmesi

Yıl 2024, , 487 - 497, 25.12.2024

Şeniz Karagöz , Elif Bozyiğit

https://doi.org/10.17155/omuspd.1500810

Öz

Serbest zaman etkinlikleri bireylerin kendisi ve başkaları için zorunluluklardan veya bağlantılardan uzaklaştığı, kendi isteği ile seçtiği faaliyetlerde zamanı özgürce istediği gibi kullanabildiği bir zaman dilimini kapsar. Serbest zaman etkinliklerinde fiziksel aktivitenin önemi düşünüldüğünde bu çalışmanın amacı düzenli fiziksel aktivite yapan orta yaşlı bireylerin serbest zaman katılımlarının sağlık algısı üzerine etkisini ortaya çıkarmaktır. Araştırmanın çalışma grubunu, elli yaş ve üzerindeki 127 sağlıklı birey oluşturmaktadır (kadın n=64, erkek n=63, YaşOrt=61.18±6,78). Nicel araştırma yöntemlerinin kullanıldığı araştırmada “Serbest Zaman Katılım Ölçeği” ve “Sağlık Algısı Ölçeği” veri toplama araçları olarak kullanılmıştır. Araştırma için oluşturulan hipotezleri test etmek için analizlerin ön varsayımları sağlanmış, ölçeklerin güvenirliği test edilmiş ve çoklu doğrusal regresyon analizi yapılmıştır. Elde edilen bulgulara göre “rekreasyonel”, “bilişsel”, “sosyal” ve “üretici” aktivite değişkenleri sağlık algısında toplam varyansın yaklaşık %20’sini açıklamaktadır. Modele göre, “bilişsel aktivite” “sağlık algısını” negatif ve anlamlı olarak etkilerken, “sosyal aktivite” değişkeni ise “sağlık algısını” pozitif ve anlamlı olarak etkilemektedir. “Rekreatif ve üretici aktivite” değişkenlerinin ise “sağlık algısı” üzerinde anlamlı bir etkiye sahip olmadığı bulgulanmıştır. Bu sonuç doğrultusunda, düzenli fiziksel aktivite yapan orta yaşlı bireylerin sağlık algılarında pozitif etki oluşturabilmek için “rekreatif ve üretici aktivite” değişkenlerini ön planda tutan serbest zaman etkinliklerine ağırlık verilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Serbest zaman, Sağlık algısı, Fiziksel aktivite, orta yaş

Investigation of the Effect of Leisure Time Participation on Health Perception Among Middle-Aged Individuals Engaging in Regular Physical Activity

Öz

Leisure time activities cover a period when individuals are free from obligations or connections for themselves and others and can freely use their time as they wish in activities they choose at their own will. Considering the importance of physical activity in leisure time activities, the aim of this study is to reveal the effect of leisure time participation of middle-aged individuals who engage in regular physical activity on health perception. The study group consists of 127 healthy individuals aged 50 and over (female n=64, male n=63, AgeMean=61.18±6.78). In the study where quantitative research methods were used, the “Leisure Time Participation Scale” and “Health Perception Scale” were used as data collection tools. To test the hypotheses created for the study, the preliminary assumptions of the analyses were provided, the reliability of the scales was tested, and multiple linear regression analysis was performed. According to the findings, the “recreational”, “cognitive”, “social” and “productive” activity variables explain approximately 20% of the total variance in health perception. According to the model, “cognitive activity” negatively and significantly affects “health perception”, while “social activity” variable positively and significantly affects “health perception”. It was found that “recreative and productive activity” variables do not have a significant effect on “health perception”. In line with this result, it is suggested to focus on leisure activities that prioritize “recreational and productive activity” variables to create a positive effect on the health perception of middle-aged individuals who do regular physical activity.

Anahtar Kelimeler

Leisure time, Health perception, Physical activity, Middle age

Kaynakça

• Alpar, R. (2010). Uygulamalı İstatistik ve Geçerlik Güvenirlik: Spor Sağlık ve Eğitim Bilimlerinden Örneklerle. Detay Yayıncılık.
• Berry, W. D., & Feldman, S. (1985). Multiple Regression in Practice. SAGE Publications, Inc. Doi: https://doi.org/10.4135/9781412985208
• Cook, R. D., & Weisberg, S. (1982). Residuals and Influence in Regression. New York: Chapman & Hall.
• Craney, T. A., & Surles, J. G. (2002). Model-dependent variance inflation factor cutoff values. Quality Engineering, 14(3), 391-403.
• Diamond, J. J., Becker, J. A., Arenson C. A., Chambers, C. V., Rosenthal, M. P. (2007). Development of a scale to measure adults’ perceptions of health: Priliminary findings. Journal of Community Psychology, 35(5), 557-61.
• Dinç, H., & Karagöz, Ş. (2020). Evaluation of desk workers health perceptions according to their leisure time attitudes and participation. Ambient Science, 7, 70-74.
• Dursun, S. İ., Vural, B., Keskin, B., Kaçar, H. K., Beyhan, A., & Kadıoğlu, H. (2019). Yetişkinlerde geleneksel/tamamlayıcı tıp tutumu ile sağlık okuryazarlığı ve sağlık algısı arasındaki ilişki. Halk Sağlığı Hemşireliği Dergisi, 1(1), 1-10.
• Field, A. (2013). Discovering Statistics Using: IBM SPSS Statistics, and Sex and Drugs and Rock 'N' Roll. 4th Edition, London: Sage publications.
• Fox, K. R. (1999). The influence of physical activity on mental well-being. Public Health Nutrition, 2(3a), 411-418.
• Gao, Y., Jia, Z., Zhao, L., & Han, S. (2023). The effect of activity participation in middle-aged and older people on the trajectory of depression in later life: National Cohort study. JMIR public health and surveillance, 9. https://doi.org/10.2196/44682
• Han, A., Kim, J., & Kim, J. (2021). A study of leisure walking intensity levels on mental health and health perception of older adults. Gerontology and Geriatric Medicine. 7 https://doi.org/10.1177/2333721421999316
• Kadıoğlu, H., & Yıldız, A. (2012). Sağlık algısı ölçeği'nin Türkçe çevriminin geçerlilik ve güvenilirliği. Turkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, 32(1), 47-53.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Lee, D. J., Yu, G.B., & Sirgy, M. J. (2023). Testing the benefits theory of leisure wellbeing. Applied Research in Quality of Life, 18(5), 2705-2748. https://doi.org/10.1007/s11482-023-10204-w
• Liang, C., Wu, P. L., Lee, P. F., & Ho, C. C. (2021). Association of regular leisure-time physical activity with happiness among middle-aged and older adults in Taiwan. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(15), 8175. https://doi.org/10.3390/ijerph18158175
• Michèle, J., Guillaume, M., Alain, T., Nathalie, B., Claude, F., & Kamel, G. (2019). Social and leisure activity profiles and well-being among the older adults: A longitudinal study. Aging & Mental Health, 23(1), 77-83. https://doi.org/10.1080/13607863.2017.1394442
• Morse, K. F., Fine, P. A., & Friedlander, K. J. (2021). Creativity and leisure during COVID-19: Examining the relationship between leisure activities, motivations, and psychological well-being. Frontiers in Psychology, 12, 609967. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.609967
• Nielsen, L., Hinrichsen, C., Madsen, K. R., Nelausen, M. K., Meilstrup, C., Koyanagi, A., & Santini, Z.I. (2021). Participation in social leisure activities may benefit mental health particularly among individuals that lack social connectedness at work or school. Mental Health and Social Inclusion, 25(4), 341-351. https://doi.org/10.1108/mhsi-06-2021-0026
• Öztek, Z., Üner, S., & Eren, N. (2012). Halk Sağlığı Kavramı ve Gelişmesi. Eds. Güler, Ç. & Akın, A. Halk Sağlığı Temel Bilgiler. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
• Penedo, F. J., & Dahn, J. R. (2005). Exercise and well-being: A review of mental and physical health benefits associated with physical activity. Current Opinion in Psychiatry, 18(2), 189-193.
• Procidano, M. E., & Heller, K. (1983). Measures of perceived social support from friends and from family: Three validation studies. American Journal of Community Psychology, 11(1), 1-24.
• Sağlık Bakanlığı (2011). Toplum Sağlığı Merkezi Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi Rehberi. Ankara: Deniz Matbaacılık.
• Sevil, T. (2015). Terapatik rekreasyonel aktivitelere katılımın yaşlıların algıladıkları boş zaman tatmini, yaşam tatmini ve yaşam kalitesine etkisi. Anadolu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir.
• Sevil, T., & Şimşek, K. Y. (2019). Yaşlıların boş zaman aktivitelerine katılımlarında algıladıkları boş zaman tatmininin demografik özelliklere göre analizi. GSI Journals Serie A: Advancements in Tourism Recreation and Sports Sciences, 1(2), 54-70.
• Shirzad, M., Tari, B., Dalton, C., Van Riesen, J., Marsala, M. J., & Heath, M. (2022). Passive exercise increases cerebral blood flow velocity and supports a postexercise executive function benefit. Psychophysiology, 59(12), e14132. https://doi.org/10.1111/psyp.14132
• Su, İ. H., & Yıldırım, İ. (2022). Emeklilerde boş zaman yönetimi, rekreatif etkinlik katılımı ve yaşam doyumunun incelenmesi. Kilis 7 Aralık Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 6(2), 117-132.
• Tabachnick, B.G., & Fidell, L.S. (2013). Using Multivariate Statistics. 6th Edition, Boston: Allyn & Bacon.
• United Nation (2019). World Population Ageing 2019: Highlights. New York: Department of Economic and Social Affairs, Population Division: United Nations.
• Vogel, T., Brechat, P. H., Leprêtre, P. M., Kaltenbach, G., Berthel, M., & Lonsdorfer, J. (2009). Health benefits of physical activity in older patients: A review. International Journal of Clinical Practice, 63(2), 303-320.
• WHO (2003). Joint WHO/FAO Expert Consultation on Diet, Nutrition and The Prevention of Chronic Diseases. World Health Organization, Technical Report Series, Geneva: Switzerland.
• Woessner, M. N., Tacey, A., Levinger-Limor, A., Parker, A. G., Levinger, P., & Levinger, I. (2021). The evolution of technology and physical inactivity: The good, the bad, and the way forward. Frontiers in public health, 9, 655491. https://doi.org/10.3389/fpubh.2021.655491