Okul Psikolojik Danışma ve Rehberlik Hizmetleri Çerçeve Programlarındaki Kariyer Planlama Çalışmalarının Kanıta Dayalı Uygulamalarla Geliştirilmesi

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 1, 67 - 109, 29.06.2021

Ragıp Özyürek Harun Ertural Vildan Saruhan Sena Güme

Öz

Bu çalışmanın amacı, okul psikolojik danışma programları kapsamında kariyer planlama uygulamaları geliştirmek ve elde edilen sonuçları ampirik olarak değerlendirmektir. Araştırma bir TUBITAK 3001 projesi olarak gerçekleştirilmiştir. Proje uygulamalarının içeriği kariyer farkındalığının geliştirilmesi ve kariyer planlaması ile ilgilidir. Katılımcı grubunu 2018-2019 eğitim-öğretim yılında İstanbul'un Bağcılar, Bakırköy, Sarıyer ve Zeytinburnu ilçelerindeki iki kademedeki (orta ve lise) yedi okulun öğrencileri, velileri ve öğretmenleri oluşturmaktadır. Verilerin toplanmasında Ergenlerde Karar Verme Ölçeği, Çocuklar için Kariyer Gelişimi Ölçeği, Mesleki Olgunluk Ölçeği ve program değerlendirme anketleri kullanılmıştır. Veriler, iki yönlü ANCOVA ve Wilcoxon işaretli sıra testleri ile analiz edilmiştir. Mesleki olgunluk puanları açısından deney ve kontrol grupları arasında anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Bulgulara dayanarak, araştırmacılara, uygulayıcılara ve politika yapıcılara bazı önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kapsamlı Gelişimsel Model, Kariyer Planlama, Okul Psikolojik Danışmanlığı

Destekleyen Kurum

TUBİTAK

Proje Numarası

217K366

Kaynakça

• Akın, A. ve Sarıçam, H. (2014). Okul Deneyimleri Ölçeği Türkçe formu: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(36), 77-86.
• Allen, A. H., Jones, G. D., Baker, S. B. ve Martinez, R. R. (2019). Effect of a curriculum unit to enhance career and college readiness self-efficacy of fourth-grade students. Professional School Counseling, 23(1), 1-9.
• American School Counselor Association. (2012). The ASCA national model: A framework for school counseling programs (3. b.). Alexandria, VA: Yazar.
• Bacanlı, F., Özer, A. ve Sürücü, M. (Ekim, 2007). Çocuklar için Kariyer Gelişim Ölçeği’nin faktör yapısı ve güvenirliği. IX. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi. 17-19 Ekim, İzmir.
• Bostancı, H. (2014). Kariyer farkındalığı geliştirme amaçlı grup rehberliği programının 7. sınıf öğrencilerinin kariyer gelişim düzeylerine olan etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Bostancı, H. (2015). 7. ve 8. sınıf öğrencileri için kariyer farkındalığı geliştirme amaçlı grup rehberliği programı. Ankara: Nobel.
• Burkard, A. W., Gillen, M., Martinez, J. M. ve Skytte, S. (2012). Implementation challenges and training needs for comprehensive school counseling programs in Wisconsin high schools. Professional School Counseling, 2(16), 136-145.
• Cassady, J. C. (2004). The influence of cognitive test anxiety across the learning–testing cycle. Learning and Instruction, 14(6), 569-592.
• Çarkıt, E. ve Bacanlı, F. (2019). Kariyer olgunluğunda cinsiyet farklılıkları: Meta analiz çalışması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, s. 1-21. DOI: 10.9779/pauefd.496372.
• Çolakkadıoğlu, O. (2003). Ergenlerde Karar Verme Ölçeği’nin uyarlama çalışması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Çolakkadıoğlu, O. (2012). Ergenlerde Karar Verme Ölçeği’nin ortaöğretim öğrencileri için geçerlik ve güvenirlik çalışması. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(19), 387-403.
• Çolakkadıoğlu, O. ve Güçray, S. S. (2007). Ergenlerde Karar Verme Ölçeği’ni Türkçe’ye uyarlama çalışması. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 7 (26), 61-71.
• Evans Jr, J. H. ve Burck, H. D. (1992). The effects of career education interventions on academic achievement: A meta‐analysis. Journal of Counseling & Development, 71(1), 63-68.
• Falco, L. D. ve Steen, S. (2018). Using school-based career development to support college and career readiness: An integrative review. Journal of School-Based Counseling Policy and Evaluation, 1(1), 51-67.
• Friedman, I. A. ve Mann, L. (1993). Coping patterns in adolescent decision-making: An Israeli-Australian comparison. Journal of Adolescence, 16, 187-199.
• Griffith, C., Mariani, M., McMahon, H. G., Zyromski, B. ve Greenspan, S. B. (2019). School counseling intervention research: A 10-year content analysis of ASCA-and ACA-affiliated journals. Professional School Counseling, 23(1), 1-12.
• Gysbers, N. C. ve Henderson, P. (2001). Comprehensive guidance and counseling programs: A rich history and a bright future. Professional School Counseling, (4), 246-256.
• Gysbers, N. C. ve Henderson, P. (2012). Developing and managing your school guidance program (4. b.). Alexandria, VA: ACA.
• Hartline, J. ve Cobia, D. C. (2012). School counselors: Closing achievement gaps and writing results reports. Professional School Counseling, 16(1), 71-79.
• Heppner, P. P., Wampold, B. ve Kivlighan, D. (2013). Psikolojik danışmada araştırma yöntemleri. (D. M. Siyez, Çev.). Ankara: Mentis.
• Holland, J. L. (1997). Making vocational choices: A theory of vocational personalities and work environments (3. b.). Odessa, FL: Psychological Assessment Resources.
• Hooley, T., Marriott, J. ve Sampson, J.P. (2011). Fostering college and career readiness: How career development activities in schools impact on graduation rates and students' life success. Derby: International Centre for Guidance Studies, University of Derby.
• Işık, E. (2014). Çocuk kariyer gelişimi ile yaşam doyumu ve durumluk kaygı arasındaki ilişkilerin incelenmesi. İlköğretim Online, 13(2), 682-693.
• Işık Tokmak, A. (2019). Okul psikolojik danışmanlarının mesleki doyumlarını etkileyen etmenlerin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. İzmir.
• Işık Tokmak, A. ve Özyürek, R. (2018). The relationships among school counselors' vocational satisfactions, their school counseling self-efficacy expectations and delivery system components. Universal Journal of Psychology, 6(2), 35-42.
• Kuzgun, Y. ve F. Bacanlı (2012). Lise Öğrencileri İçin Mesleki Olgunluk Ölçeği El Kitabı. Y. Kuzgun, F. Bacanlı (Ed.). Rehberlik ve psikolojik danışmada kullanılan ölçme araçları ve programlar dizisi içinde (s. 1-29). Ankara: Nobel.
• Lapan, R.T. (2012). Comprehensive school counseling programs: In some schools for some students but not in all schools for all students. Professional School Counseling, 16(2), 84-88.
• Lapan, R., Aoyagi, M. ve Kayson, M. (2007). Helping rural adolescents make successful postsecondary transitions: A longitudinal study. Professional School Counseling, 10(3), 266-272.
• Lapan, R. T., Gysbers, N. C. ve Petroski, G. F. (2001). Helping seventh graders be safe and successful: A statewide study of the impact of comprehensive guidance and counseling programs. Journal of Counseling & Development, 79(3), 320-330.
• Lapan, R. T., Gysbers, N. C., Stanley, B. ve Pierce, M. E. (2012). Missouri professional school counselors: Ratios matter, especially in high-poverty schools. Professional School Counseling, 16(2), 108-116.
• Lapan, R. T., Gysbers, N. C. ve Sun, Y. (1997). The impact of more fully implemented guidance programs on the school experiences of high school students: A statewide evaluation study. Journal of Counseling & Development, 75(4), 292-302.
• Lapan, R. T. ve Harrington, K. M. (2010). Paving the road to college: How school counselors help students succeed. Amherst, MA: Center for School Counseling Outcome Research.
• Lapan, R. T., Poynton, T., Marcotte, A., Marland, J. ve Milam, C. M. (2017). College and career readiness counseling support scales. Journal of Counseling & Development, 95(1), 77-86.
• Lapan, R.T., Whitcomb, S.A. ve Aleman, N.M. (2012). Connecticut professional school counselors: College and career counseling services and smaller ratios benefit students. Professional School Counseling, 16(2), 117-124.
• Malott, K., Havlik, S., Gosai, S. ve Davilla, J. (2020). A group intervention for prospective first-generation college students: Application with an urban, African American population. Professional School Counseling, 24(1), 1-12.
• Mann, L., Harmoni, R. ve Power, C. (1989). Adolescent decision-making: The development of competence. Journal of Adolescence, 12, 265-278.
• Mariani, M., Berger, C., Koerner, K. ve Sandlin, C. (2016). Operation occupation: A college and career readiness intervention for elementary students. Professional School Counseling, 20(1), 65-76.
• MEB ÖERHGM. (02.02.2020). Sınıf rehberlik programı (Okul öncesi, ilkokul, ortaokul ve ortaöğretim/lise). https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_07/17143025_SINIF_REHBERLYK_PROGRAMI_2020.pdf adresinden alındı.
• MEB. (01.02.2021). Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü: https://orgm.meb.gov.tr/ adresinden alındı.
• Ohrt, J. H., Blalock, S. ve Limberg, D. (2016). Preparing school counselors-in-training to conduct large group developmental guidance: Evaluation of an instructional model. The Journal for Specialists in Group Work, 41(2), 96-116.
• Özerman, D. (2007). Adolescent stress during the preparation period of a high-stakes test: The high school entrance exam in Türkiye. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Boğaziçi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Özyürek, R. (2006). İlgi envanterlerinin profil puanlarını yorumlama yetkinliği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 6, 809-845.
• Özyürek, R. (2015). Okullarda psikolojik danışma ve rehberlik uygulamaları. El kitabı (2 b.). Ankara: Pegem Akademi.
• Özyürek, R. (2016). Kariyer psikolojik danışmanlığı kuramları. Çocuk ve ergenler için kariyer rehberliği uygulamaları (2. b). Ankara: Nobel.
• Özyürek, R., Çalışkan, S. ve Türkoğlu, E. (2015). Sınıf Rehberliği Ünitelerini Temel Alan Okul Psikolojik Danışmanlığı Programı Modeli Uygulamaları: Kariyer Farkındalığı Geliştirmeye Yönelik Bir Sınıf Rehberliği Ünitesi-Anadolu Lisesi e-kitabı. Manisa: Yazar.
• Schulhteiss, G. B. ve Stead, D. (2004). Childhood career development scale: Scale construction and psychometric properties. Journal of Career Assessment, 12, 113-134.
• Shi, Q. ve Brown, M. H. (2020). School counselors’ impact on school-level academic outcomes: caseload and use of time. Professional School Counseling, 23(1 part 3), 1-8.
• Super, D. E. (1990). A life-span, life-space approach to career development. D. Brown, L. Brooks ve Associates (Ed.), Career Choice and Development (2nd ed.) içinde (s. 197-261). San Francisco: Jossey-Bass.
• Watts, A.G., Super, D.E. ve Kidd, J.M. (1981). Career development in Britain. Cambridge, UK: Hobson Press. Whiston, S. C., Tai, W. L., Rahardja, D. ve Eder, K. (2011). School counseling outcome: A meta‐analytic examination of interventions. Journal of Counseling & Development, 89(1), 37-55.
• Wilkerson, K., Pérusse, R. ve Hughes, A. (2013). Comprehensive school counseling programs and student achievement outcomes: A comparative analysis of RAMP versus Non-RAMP Schools. Professional School Counseling, 16(3), 172-184.
• Yavuz, O. (2016). Exploring the impacts of school reforms on underrepresented urban students’ college persistence. Educational Research and Evaluation, 22(7-8), 354-373.
• Yayla, A. ve Bacanlı, F. (2011). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin kariyer gelişimleri ile karar verme stilleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. İlköğretim Online, 10, 1148-1159.
• Zyromski, B., Martin, I. ve Mariani, M. (2019). Evaluation of the true goals school counseling curriculum: A pilot study. The Journal for Specialists in Group Work, 44(3), 170-183.